چگونه عاشق خدا باشیم؟(۲-۱)

عشق ورزیدن یکی از ثوابت احساسات انسان است که انسان بدون اختیار خود آن را بروز می دهد ، در واقع حرکات وافعالی که دو نفر نسبت به هم بروز می دهند نمایان دهنده ی عشق طرفین نسبت به هم است ؛ از آن جمله : یکی دائما در فکر معشوق خود است ، یکی دیگر در فکر دیدار دیگری است ، آن یکی در خلوت خود کسی دیگر را می خواند وکسی حاضر خود را فدای کسی دیگر کند و…

این حالات وبسیاری از حالات متفاوت دیگر نشانه های عشق ورزیدن فردی است نسبت به فردی دیگر از نوع بشری که انسانها از خود بروز می دهند.

اما اگر این عشق در مورد بهترین ومحبوبترین محبوبها باشد چگونه است وچه حالاتی دارد ؟

حال و وضعیت کسی که حب الله را در دل دارد چگونه است ؟

بدون شک حال وهوای کسی که عشق الله را در دل دارد خیلی بزرگتر ووالاتر از این حالات انسانی وزمینی است ؛  چنین عشقی انسان را وا می داردکه دائما در فکر مولای خود یعنی الله باشد ؛ با ذکر الله آرام میگیرد ؛ در دعایش تنها او را میخواند ؛ به نعمتهای الله شادمان شده ودر مقابل شکر نعمت را به جای می آورد؛ به قضا وقدر الهی راضی است وبی صبرانه مشتاق رؤیت الله متعال است.

آری کسی که محبوبش الله باشد هرچه دارد حتی جان خود را فدا می کند تا به الله برسد واین از والاترین ارزشهاست.

اما آیا ما الله رادوست داریم ؟

چگونه است که الله را دوست داریم اما این حالات احساسی به ما دست نمی دهد؟

آری ما الله را دوست داریم اما این دوست داشتن وعشق به الله به درجه ای نرسیده که بر احساسات ما غلبه کند؛ در دلهایمان همراه عشق به الله ، عشق به چیزهای دیگر از جمله مال و ثروت ؛ فرزند وهمسرو… وجود دارد که عشق به الله را کمرنگ کرده وبروز احساسات را نسبت الله پایین آورده است.

چنین تصور نشود که انسان از عشق ورزیدن به چیزهای دیگر دست برداردودر فکر دنیا وما فیها نباشد چون الله متعال نسبت به پیامبر (ص) میفرماید : وَابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَهَ  وَلَا تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا ؛ و در آنچه خدا به تو داده، سرای آخرت را بطلب؛ و بهره‌ات را از دنیا فراموش مکن؛  (قصص۷۷)

اما مهم آن است که انسان مؤمن حب الله  رادر بالاترین درجه قرار دهد همانطور که الله متعال میفرمایند: وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ ؛ امّا آنها که ایمان دارند، عشقشان به خدا، (از مشرکان نسبت به معبودهاشان،) شدیدتر است. ﴿البقره: ١۶۵﴾

واگر چنین نباشد آن حالات روحی و احساسی به انسان دست نمی دهد واین همان چیزی است که پیامبر(ص) می فرمایند: عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: ثَلَاثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ وَجَدَ حَلَاوَهَ الْإِیمَانِ  ، أَنْ یَکُونَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا ….. متفق علیه

هرگاه این سه مورد در کسی موجود باشد شیرینی ایمان را می چشد : اول  اینکه الله ورسول الله را از هرچیز دیگری بیشتر دوست بدارد…

پس حب الله ورسول شیرینی ایمان را به دنبال دارد.

بهترین وآسانترین راه برای کسب محبت الله معرفت است ؛ آری با شناخت الله میتوان محبت الله را کسب کرد یعنی هر چه شناخت ما نسبت به الله بیشتر باشد قدرت وجلال الله در دل ما بیشتر میشود واین رغبت و رهبت ، محبت بیشتر را به دنبال دارد ودر نقطه مقابل بزرگترین دلیلی که باعث میشود انسان از الله روی گردان شود جهل وناآگاهی انسان به الله متعال است.

حافظ ابن رجب  میفرماید: هیچ غذا وقوتی برای روح و قلب ؛ غیر از معرفت الله نیست که به دنبال این شناخت : ترس ، تعظیم ، رضایت ، دوست داشتن ومحبت حاصل می شود. (مجموعه رسایل ابن رجب ۲/۴۶۷ )

شناخت خوب ؛شناختی است که تنها عقل را مخاطب قرار نمی دهد بلکه عقل وروح وجسم وروان و.. را خطاب قرار می دهد وبر سایر اعضا وروان انسان تاثیر داردو احساسات انسان را بر می انگیزد تا بر سایر اعمال وسلوک تاثیر بگذارد ؛ بسیاری از انسانها در مورد الله حرفهای زیبا بر زبان می آورند اما وقتی  که عملا دچار مشکل می شونددورترین انسانها نسبت به خدایند : وَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا کَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَن لَّمْ یَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ کَذَلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفِینَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ؛ هنگامی که به انسان زیان (و ناراحتی) رسد، ما را (در هر حال:) در حالی که به پهلو خوابیده، یا نشسته، یا ایستاده است، می‌خواند؛ امّا هنگامی که ناراحتی را از او برطرف ساختیم، چنان می‌رود که گویی هرگز ما را برای حل مشکلی که به او رسیده بود، نخوانده است! این گونه برای اسرافکاران، اعمالشان زینت داده شده است (که زشتی این عمل را درک نمی‌کنند)! ﴿یونس: ١٢﴾

بهترین راه برای کسب محبت الله در مسیر شناخت پروردگار آن است که فکر و وجدان را به کار انداخته واز آنها در راه کسب شناخت بهره بگیریم همانطور که الله در بسیاری از آیات عقل و فکر را خطاب قرار می دهد ، ( افلا تعقلون ، افلا تتفکرون …)

آری هرچند فرد نسبت به الله شناخت داشته باشد محبت الله ار در دل بیشتر دارد چون انسان به وسیله شناخت الله به خشیت ، عظمت ، قدرت ، رحمت و خوف الله پی می برد که در نهایت منجر به محبت و تقرب الله سبحانه وتعالی میشود.

ثمره های پیدایش محبت به الله :

۱ – رضایت به قضا وقدر: وقتی که انسان خدا را آنگونه که هست بشناسد ومحبت الله را در دل داشته باشد ؛ یقین دارد که محبوبش جز خیر برای او اراده نمی کند ومیداند که الله اورا برای عذاب خلق نکرده است بلکه برای بندگی خلق کرده که سرانجام آن بهشت است ، بر این اساس انسان عاشق خدا میداندکه تمام کاستی ها و مشکلات و موانع موجود چیزهایی اند که همواره انسان را وا می دارند تا به فکر خالق خویش باشد ودر نهایت با طیب خاطر به سوی او بشتابد همانگونه که  پیامبر(ص) می فرماید: عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : مَا یُصِیبُ الْمُسْلِمَ مِنْ نَصَبٍ وَلَا وَصَبٍ وَلَا هَمٍّ وَلَا حُزْنٍ وَلَا أَذًى وَلَا غَمٍّ حَتَّى الشَّوْکَهِ یُشَاکُهَا إِلَّا کَفَّرَ اللَّهُ بِهَا مِنْ خَطَایَاهُ ، هیچ غم واندوه و ناراحتی و مشکلی برای مسلمان پیش نمی آید حتی اگر خاری باشد مگر آنکه خداوند آنرا کفاره گناهان میکند.(متفق علیه)

الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ [ملک :٢] آن کس که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک از شما بهتر عمل می‌کنید، و او شکست‌ناپذیر و بخشنده است.

عامر بن عبد قیس (رض) می فرماید: محبت من نسبت به الله باعث شده که هر مصیبتی برایم آسان شود وبر هر قضا وقدری راضی باشم و مادامی که محبت الله در دل من است هیچ غم واندوهی ندارم ( استنشاق نسیم الانس ، ابن رجب۳۶).

پس تمام مقدرات در ره بندگی ، خیری است از جانب الله که برای بنده ی محبوب خود قرار داده است هرچند انسان آن را درک نکند به عنوان مثال : مساله رزق وروزی : بسیاری از انسانها از کمبود رزق وروزی خود گله وشکایت دارند اما الله متعال میفرماید : وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَلَکِن یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَّا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ [شوری :٢٧]  هرگاه خداوند روزی را برای بندگانش وسعت بخشد، در زمین طغیان و ستم می‌کنند؛ از این‌رو بمقداری که می‌خواهد (و مصلحت می‌داند) نازل می‌کند، که نسبت به بندگانش آگاه و بیناست!

آری ای خواننده گرامی : اگر الله را صادقانه دوست بداریم هر آنچه که از طرف او پیش آید دوست داشتنی و قابل تحمل است.

وقتی که سعد ابن وقاص به مکه آمد در حالی که بینایش را از دست داده بود ؛ مسلمانان شتابان نزد وی آمدندتا برایشان دعا کند وگره از کارشان بگشاید و شفا یابند چون سعد مستجاب الدعوه بود ؛ در این هنگام عبدالله ابن ابی آمد وگفت ای عمو تو برای مرد دعا میکنی در حالی که اگر برای خود دعا کنی الله شفایت داده وبیناییت را بر میگ رداند ، سعد لبندی زد وگفت : ای پسرم  قضا وقدر خدا نزد من بهتر از بیناییم است .

۲ – لذت وشیرینی عبادت : از دیگر ثمره های محبت به الله لذت بردن از عبادت است ، چون هرچه محبت زیاد شود سرعت انجام دادن عبادت وکیفیت آن بالا میرود . آری این محبت به الله است که پیامبر(ص) به بلال میفرماید : قال رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ:  یَا بِلَالُ أَقِمْ الصَّلَاهَ أَرِحْنَا بِهَا ؛ ای بلال برای نماز اذان بگو تا دلهایمان شاد شود. (سنن ابی داود ۴۳۳۳ )

یکی از بزرگان میفرماید : براستی زمانی بر من میگذرد که اگر اهل بهشت آن حالات من را داشته باشند زندگی لذت بخش وخوبی دارند (الوابل الصیب ۹۷).

۳ – شوق رسیدن به الله : هرگاه که حب الله در دل بنده ای  باشد ، آن حب باعث میشود که بنده هر فرصتی را مغتنم بشمارد و در آن ذکر الله را بگوید وبی صبرانه منتظر دیدار الله میشود؛

دیدار محبوبی بزرگ که اورا خلق کرد وسر وسامان داد: الَّذِی خَلَقَکَ فَسَوَّاکَ فَعَدَلَکَ [انفطار :٧] همان خدایی که تو را آفرید و سامان داد و منظّم ساخت.

دیدار محبوبی مهربان که او را در بهترین شیوه آفرید: لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ [تین :۴] که ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم.

دیدار محبوبی عزیز که اورا حمایت کرد وبر سایر موجودات برتری داد: … وَهُوَ فَضَّلَکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ [آل عمران :١۴٠] … خدایی که شما را بر جهانیان (و مردم عصرتان) برتری داد!».

دیدار محبوبی که او را تکریم کرد وبزرگ داشت : وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا [اسرا :٧٠] ما آدمیزادگان را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکبهای راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزیهای پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.

امام حسن بصری (ره) میفرماید: براستی دوستداران الله کسانی هستند که بهترین زندگی را کرده واز نعمتهای دنیا استفاده کردند وبه وسیله مناجات وحبشان به لقای الله رسیده اند و آنگاه که خطری آنان را تهدید میکرد فورا به یاد الله می افتادند  ودر نهایت به آرامش میرسیدند و الله لذت کلام و یاد خود را به آنان می چشاند (شرح حدیث لبیک اللهم لبیک ابن رجب ۸۹).

آری شوق رسیدن به الله بزرگترین درجه ای است که از محبت الله سرچشمه میگیرد ودر نهایت به لقای الله خاتمه می یابد.

۴ – جهاد در راه الله : محبت به الله انسان را وا می دارد که هر گه دارد در راه رسیدن به الله ــ بزرگترین محبوبش ــ  فدا کند واین کار را بزرگترین شعار خود قرار داده و میگوید : الموت فی سبیل الله اسما امانینا ، مرگ در راه خدا بزرگترین آرزوی ماست .

عَنْ إِسْحَاقَ بنِ سَعْدِ بنِ أَبِی وَقَّاصٍ، حَدَّثَنِی أَبِی أَنَّ عَبْدَ اللهِ بنَ جَحْشٍ قَالَ یَوْمَ أُحُدٍ إلَّا تَأْتِی نَدْعُو اللهَ تَعَالَى فَخَلَوْا فِی نَاحِیَهٍ فَدَعَا سَعْدٌ فَقَالَ یَا رَبّ! إِذَا لَقِیْنَا العَدُوَّ غدًا، فلقنی رجلًا شدیدًا بأسه، شدیدًا حَرَدُهُ، أَقَاتِلُهُ وَیُقَاتِلُنِی، ثُمَّ ارْزُقْنِی الظَّفَرَ عَلَیْهِ حَتَّى أَقْتُلَهُ، وَآخُذَ سَلَبَهُ، فَأَمَّنَ عَبْدَ اللهِ. ثُمَّ قَالَ: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی غَداً رَجُلاً شَدِیْداً بَأْسُهُ، شَدِیْداً حَرَدُهُ، فَأُقَاتِلُهُ وَیقَاتِلُنِی، ثُمَّ یَأْخُذُنِی فَیَجْدَعُ أَنْفِی وَأُذُنِی، فَإِذَا لَقِیْتُکَ غَداً قُلْتَ لی: یا عبد الله! فبم جُدِعَ أَنْفُکَ وَأُذُنَاکَ؟ فَأَقُوْلُ: فِیْکَ وَفِی رَسُوْلِکَ. فَتَقُوْلُ: صَدَقْتُ. قَالَ سَعْدٌ: کَانَتْ دَعْوَتُهُ خَیْراً مِنْ دَعْوَتِی، فَلَقَدْ رَأَیْتُهُ آخِرَ النَّهَارِ، وَإِنَّ أَنْفَهُ وَأُذُنَهُ لَمُعَلَّقٌ فِی خَیْطٍ. عبدالله ابن جحش در شب غزوه ی احد به سعد ابن ابی وقاص گفت: بیا تا به گوشه ای برویم و دعا کنیم : سعد گفت ای پروردگار : وقتی که فردا با دشمن روبرو شدم فردی نیرومند را در مقابلم قرار ده تا با او بجنگم سپس مرا بر او پیروز گردان تا او را بکشم و اموالش را به غنیمت ببرم سپس عبدالله آمین کرد وگفت : خدایا فردا فردی نیرومند را در مقابلم قرار ده تا با او بجنگم و او گوش وبینی مرا قطع کند تا وقتی که تورا ملاقات کردم و گقتی چرا گوش وبینی ات قطع شده بگویم به خاطر تو ورسولت وتو بگویی راست گفتی ، سعد گفت : دعای تو از دعای من بهتر بود ، در اخر روز اورا پیدا کردم که گوش وبینی اش آویزان بود. (سیر اعلام النبلا ۳ /۷۷ )

آری فداکاری وجهاد بزرگترین دلیل محبت ودوست داشتن است چون انسان خویشتن را از هر چیزی بیشتر دوست دارد و هنگامی که حاضر شود در راه الله جهاد کند تا کشته شود تمام داشته هایش را در راه الله فدا میکند.

۵ – امید داشتن به الله: هرگاهمحبت به الله زیاد شود حسن ظن وامید به الله زیاد می شود . پیامبر (ص)می فرماید : وَاللهُ لَا یُلْقِی حَبِیبَهُ فِی النَّارِ والله محبوب خویش را در آتش نمی اندازد (شعب الایمان۶۷۳۱ ).

یکی از صالحان بیمار شد ودر بستر بیماری افتاد به او گفتند تو مردنی هستی ؛ گفت بعد از مرگ به کجا می روم ، گفتند : به سوی الله ، گفت : هیچ باکی نیست وقتی به سوی کسی میروم که بهتر از او سراغ ندارم (حسن ظن باالله لابن ابی دنیا ۴۰ ).

۶ – حیا کردن از الله : دوستار صادق الله شرم میکند از اینکه الله او را در حال گناه ببیند ، میدانیم که هیچ جا ومکانی نیست الا الله آن را میبیند والله بر آن آگاهی دارد پس مومن محب چگونه میتواند در مقابل محبوب خود نافرمانی کند در حالی که الله او را میبیند واگر احیانا به معصیتی دچار شد ویا از او کوتاهی سر زد به سرعت به سوی محبوب خود با توبه واستغفار باز میگردد وچه کسی از الله توبه پذیر تر است این مساله آشکارا در دعای پیامبر (ص) آمده است هنگامی که آزار و استهزای اهل طایف پیش آمد فرمودند : اللهم إلیک أشکو ضعف قوتى وقله حیلتى وهوانى على الناس یا أرحم الراحمین إلى من تکلنى إلى عدو یتجهمنى أم إلى قریب ملکته أمرى إن لم تکن ساخطًا علىَّ فلا أبالى ( اگر تو برمن خشمگین نباشی من هیچ اندوهی ندارم ) غیر أن عافیتک أوسع لى أعوذ بنور وجهک الکریم الذى أضاءت له السموات وأشرقت له الظلمات وصلح علیه أمر الدنیا والآخره أن یحل علىَّ غضبک أو ینزل بى سخطک لک العتبى حتى ترضى ولا حول ولا قوه إلا بک (جامع الکبیر سیوطی ۲۲۴).

آری محبت به الله باعث میشود که انسان بیشتر از پیش به عبادت الله بپردازدو از گناه ومعصیت دست بردارد.

۷ – بی نیازی : از دیگر ثمره های محبت به الله آن است که انسان از هرچیز غیر از خدا دست میکشد وفقط بر الله توکل میکند چون :

تنها اوست که باقی می ماند : کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ وَیَبْقَى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ (رحمن) ، همه کسانی که روی آن [زمین‌] هستند فانی می‌شوند، و تنها ذات ذوالجلال و گرامی پروردگارت باقی می‌ماند! ﴿۲۷،۲۶﴾

تنها اوست که آرامش میدهد : الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ [رعد :٢٨] آنها کسانی هستند که ایمان آورده‌اند، و دلهایشان به یاد خدا مطمئن (و آرام) است؛ آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش می‌یابد!

تنها اوست که هدایت میکند: إِلَّا الَّذِی فَطَرَنِی فَإِنَّهُ سَیَهْدِینِ [زخرف :٢٧] مگر آن کسی که مرا آفریده، که او هدایتم خواهد کرد!.

واو بهترین وکیل است :  وَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ وَکَفَى بِاللَّهِ وَکِیلًا [احزاب :٣] و بر خدا توکّل کن، و همین بس که خداوند حافظ و مدافع (انسان) باشد!

فلیتک تحلو و الحیاه  مریره ……………………………  ولیتک ترضی والانام غضاب

ولیت الذی بینی وبینک عامر …………………………..  و بین و بین العالمین  خراب

اذا صح منک الود فالکل هین ………………………….  وکل الذی فوق التراب تراب

حمزه بیغال- پاوه

ادامه دارد