﴿قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ﴾ (توبه/51)
یعنی: بگو: هرگز چيزی به ما نمی رسد، مگر آن كه خدا برای ما مقدّر كرده باشد. او مولا و سرپرست ما است و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكّل كنند و بس.
در اولین روزهای سر برافراشتن ویروس کرونا در چین و گسترش آن به جهان بویژه ایران، دغدغه ی نگارش مطلبی پیرامون آن به قلبم خطور کرد، لیکن پس از نگارش چند سطر زیر، مطلب را رها کرده و از نوشتنش منصرف شدم.
در این ایام ترس و هراس، نگرانی و اضطراب کم سابقه ای (اگر نگویم بی سابقه) بر فضای جامعه مان بالگستر شده، ترس و نگرانی که، زن و مرد پیر و جوان جامعه را فرا گرفته و میلیون‌ها انسان را به کنج اتاق‌ها خزانیده است، مرزهای هوایی و زمینی میان جهان و کشورمان بسته و مدارس و دانشگاهها، مراکز علمی و فرهنگی و سالن های اجتماعات همگی تعطیل گردیده اند؟!
پدر و مادر از بوسه بر گونه ی فرزندان دلبند خود و در آغوش گرفتن آنها خودداری می ورزند، دوستان مهربان و صمیمی نیز، که تا دو روز پیش همدیگر را در آغوش کشیده و می بوسیدند، هم اکنون از دست به هم دادن- به وقت سلام و وداع- ابا دارند؟!
داد و ستد بارزگانی تعطیل و دوستان و فامیلان در درون و برون مرز از سفر و زیارت نزدیکان خود محروم گشته اند، این وضعیت معضل و بحران فاجعه باری برای ساکنان زمین -بویژه کشورما- آفریده است؟
وای بحال کسی که به سرماخوردگی عادی مبتلا شود، هیچ درمانگاه و دکتر، بیمارستان و پرستاری -از ترس کرونا- جرئت نزدیک شدن به وی و معالجه ی او را بخود نمی دهد و…
پیامی که می خواستم عرضه کنم، یادآوری وباها، ویروسها، جنگها و کشتارهای دسته جمعی بسی خطرناک تر از کورونا بود که بر سر بشر این کره ی خاکی آمده و جان صدها میلیون انسان را گرفته است. اما بشر همچنان مسیر زندگی خود را طی می کند و… و یادآوری چند آیه از کلام الله مجید، لیکن انصراف دادم.
پس از گذشت دو هفته و شیوع و گشترش بیشتر و بیشتر ویروس و تبدیل آن به فاجعه و وبا و ناتوانی بشر مغرور قرن بیست و یکم، از مقابله با آن و بزرگنمایی بیش از حدّ آن از سوی رسانه ها، اندیشه ی دیگری به ذهنم خطور کرد، لبّ و خلاصه ی آن سه موضعگیری متفاوت در برابر کرونا در میان جامعه بود که هر یک از این سه موضعگیری را یک نفر فرضی نمایندگی می کرد، به شرح زیر:
١- کرونا مطلقا جای نگرانی نیست و خطری ندارد و نباید از آن بترسیم و هرچه خدا کند، خیر است و هرچه او مقدر نکرده باشد، قطعاً پیش نمی آید، پس نیازی به احتیاط و قرنطینه نیست. (دیدگاه فرد مؤمن بیسواد، که دلش مالا مال و سرشار از توکل و اعتماد است، امّا فهم درستی از توکل ندارد)
٢- خطر کرونا بسیار جدی است و باید از تمامی راهکار و اسباب مادی ممکن برای گریز از خطرات آن استفاده کنیم، خودداری از سفر و بیرون رفتن و مهمان پذیری و مهمانی رفتن و دست دادن و وارد تجمعات شدن و… زدن ماسک و استفاده از دستکش و دست نزدن به در و دیوار و دستگیره ی در وغیره. چون خطر در کمین و همه چیز آلوده است و… ( دیدگاه افرادی که تنها بر اسباب مادی تکیه می کنند و از ایمان و توکل، قدر و قضا در نزد آنان خبری نیست، سکولارها و مادی ها و دنیاگراها و کسان ضعیف الایمان متأثر از فرهنگ مادی غرب)
٣- به خدا و قدرتش ایمان قطعی داریم، بر او توکل می ورزیم و قضا و قدرش به یقین برگشت ندارد و هرچه او مقدر کرده باشد، تغییرناپذیر است و… به قوانین اسباب و مسببات، علت و معلول مادی نیز ایمان داریم و برای دست آوردهای علوم پزشکی ارج و احترام قایلیم، لذا بر این باور هستیم که باید از اسباب مادی و معنوی، پیشگیری و توکل و… به موازات همدیگر استفاده کنیم و راهنمایی رهگشای نبوی را -خطاب به اعرابی بدوی- آویزه ی گوش و جان قرار دهیم که “أعقلها و توکل علی الله” شترت را ببند و بر خدا توکل کن. (دیدگا مؤمن موحد و واقعگرا، که در عین تکیه بر اسباب و عللی مادی، از ایمان و توکل و استفاده از اسباب معنوی نیز غافل نیست)
امّا به دلایلی از نگارش این مطلب نیز انصراف دادم.
هم اکنون که (پس از دوبار انصراف) این چند کلمه را به نگارش در می آورم، برانگیزنده ام برای این نوشته، باور قطعی به این است که پیدایش و گسترش ویروس کرونا (کویید19) و فراگیر وبال گسترشدن آن در جهان و تبدیل شدنش به وبا، نمونه ای از “سنّة الإبتلاء” و هشدار خداوند متعال به بشریت غافل و غرق شده در لذّات جسمانی و هواهای نفسانی است و… آری این وبا “سنّة الإبتلا”ی خداوند رحمان و رحیم است، تا از کانال آن غافلان را به هوش آورد و آنان را هشدار دهد. چرا که: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ﴾ (بقره:155) یعنی: و قطعاً شما را با برخی از (امور همچون) ترس و گرسنگی و زيان مالی و جانی و كمبود ميوه‌ها، آزمايش می كنيم و مژده بده به بردباران.
آری این بلا و وبا نتیجه ی عملکرد فاسدانه و شرارت انگیز انسانها، بویژه حکّام ستمگر و خون آشام است که هم اکنون -قبل از فرا رسیدن قیامت و دادگاه خدا- بازتاب و نتیجه ی ستمگریهای خود را در این ویروس می بینند، این است بازتاب فسق و فجور بشری و نتیجه ی ستم و استبداد و انحراف فکری و اخلاقی و… مگر غیر از این است که منظومه ی فکری (عقیده و جهانبینی) و سلوکیات تعاملی (اخلاق و مدیریت) انسان ها تحت تأثیر تمدن مادی غربی ویران گشته است، پس: ﴿كَذَلِكَ نَبْلُوهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ﴾ (الاعراف/١٦٣) یعنی: این چنین می آزماییم آنها را به سزای آنکه نافرمانی می کردند.
این ابتلای خداوند به منظور آگاه گشتن و توبه کردن ما انسانهای ستمگر از خدا بی خبر است، باشد که بسوی خدا بر گردیم: ﴿وَبَلَوْنَاهُمْ بِالْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ﴾ (اعراف/168) یعنی: و آزمودیم آنها را به نیکی ها و بدی ها، باشد که آنان باز گردند. ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً﴾ (انبیا/35) یعنی: و می آزماییم شما را به بد و نیک آزمودنی.
خیلی وقت است که خداوند بواسطه ی حسنات ما را امتحان می نماید، اما بجای شکر نعمت و یاد خدا، نتیجه ای جز غفلت بیشتر و غرق شدن بیشتر در لذات و شهوات نداد، هم اکنون نوبت ابتلا بواسطه ی این بلای خطرناک و شرّ فراگیر -لشکر نامرئی خدا- است: ﴿فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ أَبْوَابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّى إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذْنَاهُمْ بَغْتَةً فَإِذَا هُمْ مُبْلِسُونَ﴾ (انعام/44) یعنی: هنگامی كه آنان فراموش كردند آنچه را كه بدان متذكّر و متّعظ شده بودند، درهای همه چيز را به رويشان گشوديم تا آن گاه كه بدانچه بديشان داده شد، شاد و مسرور گشتند، ما به ناگاه ايشان را بگرفتيم و آنان مأيوس و متحيّر ماندند.
آری بشریت تذکرات خداوند را به باده ی نسیان سپرده و یادآوریهای انبیا را به تمسخر گرفته و لحظه ای؛ آری تنها برای یک لحظه از خواب غفلت بیدار نمی شود، پس مستحق این ابتلا است تا نتیجه ی غفلت و کردار زشت خود را ببیند: ﴿هُنَالِكَ تَبْلُو كُلُّ نَفْسٍ مَا أَسْلَفَتْ﴾ (یونس/30) یعنی: در آنجا هركسی كارهائی را كه قبلاً كرده است، می آزمايد.
امّا چه بسا که خیر و سعادت دنیا و آخرت بشریت در این امتحان باشد، من امیدوارم که این ابتلا باعث به هوش آمدن و بیدار گشتن مان شود. “إن شاء الله” لذا سلیمان آسا این آیه را زمزمه می کنیم و می گوییم ﴿هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي لِيَبْلُوَنِي أَأَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ﴾ (نمل/40) یعنی: اين از فضل و لطف پروردگار من است تا مرا بيازمايد كه آيا شكر او را بجا می آورم يا ناسپاسی می كنم.
عزیزانم: آیا ما انسانها مستحق بیشتر از این هم نیستیم؟! آیا خونهایی که به ناحق ریخته می شوند، آبروهایی که به تاراج می روند، ثروتهایی که غصب می گردند، حقوقی که پایمال می شوند، بی ادبی و بی احترامی که در حق به خدا و پیامبران و ادیان آسمانی و بندگان مظلوم و محروم خدا می شود، ممالکی که اشغال می گردند، بمبهایی که برسر زنان و بچه گان بی گناه ریخته می شوند، شهرهای تاریخی و آبادی که بواسطه ی بمب ها و انفجارات به ویرانه تبدیل شده و می شوند، آه و ناله ی زنان بی سرپرست و هتک حرمت شده و طفلکهای معصوم به ناحق یتیم گردیده و… سزایی جز این می تواند داشته باشد؟!
پس راه نجات از این وبا و ویروس، قرنطینه شدن و در خانه ها ماندن نیست، به فرض اینکه از این راه از گسترش آن برای مدتی جلو گیری شود، مشکل هنوز باقی می ماند و در شکل دیگری سر بر می آورد. لذا راه چاره ی واقعی توبه و بازگشت بسوی خداوند و توبه از گناه و جرم، فسق و فجور، استبداد و ستم و… است اما با کمال تأسف: ﴿بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ﴾ (عنکبوت/63) یعنی: بلکه بیشترشان سرعقل نمی آیند.
نتیجه: راه نجات، ایمان و توکل، اعتماد به نفس و نداشتن استرس، توبه و بازگشت به سوی خدا، همگام با عمل به راهنمائیهای بهداشتی و سلامتی است.
والسلام علی من اتبع الهدی /محمّد ملّازاده 23/12/1398
سوزی میحراب
