واداشتن و تشویق کودکان بە روزە داری در شرایطی که توانایی آن را داشته باشند، مستحب است ؛ بخصوص در شرایطی که رمضان در فصل زمستان، با روزهای کوتا و هوای خنک باشد نه اینکه در تابستان، با روزهای بلند و هوای گرم و سوزان باشد!
یاران پیامبر ( ص ) فرزندان خود را در سنین کودکی بر گرفتن روزە عادت می دادند و آنها را برابر منهج فوق تربیت می کردند؛ اگر کودکان بر گرفتن روزه اصرار می کردند، آن ها را مخیّر می کردند و تا لنگه ی ظهر آنها را اجازه می دادند تا روزه باشند!
دکتر حسینی ابو فرحه، استاد دانشگاە الٲزهر می گوید: در شرایطی که فرزندان ما توانایی روزه گرفتن داشته باشند، مستحب است که آنان را بر انجام این عبادت تشویق کنیم؛ همانطور که بزرگانی همچون ابن سیرین و امام زهری و شافعی نیز بر این امر صحه گذاشته اند.
هر چند که تنی چند از یاران امام شافعی در تعیین سنّ فرزندان جهت روزه گرفتن اختلاف نظر داشته اند؛تعدادی هفت سالگی و تعدادی دیگر نیز سن ده سالگی را جهت روزه گرفتن کودکان تعین کرده اند.
آن دسته از امامانی که روزه گرفتن کودکان ” بشرط توانایی ” را مستحب دانسته اند، حدیثی را که ربیع بنت معوذ از پیامبر نقل کرده مستمسکِ قول خویش قرار داده اند که پیامبر ( ص) در صبح روز عاشورا جمعی را بە روستاهای نزدیک مدینە فرستاد و بە آنان فرمود: ” هر کس از فرزندان روزه است، روزه ی خود را به اتمام برساند و کسانی که روزه نیستند به احترام دیگران از خوردن و آشامیدن امتناع بورزند» بعد از این دستور پیامبر، سعی می کردیم خود روزه بگیریم و فرزندان کوچکمان را نیز تشویق می کردیم و آنها را با خود به مسجد می بردیم و با ورزش آنان را سرگرم می نمودیم و هر وقتی که بچه ای از فرط گرسنگی گریه می کرد، به او غذا می دادیم و آن ها را تا موقع افطاری مشغول نگه می داشتیم“. رواه بخاری و مسلم.
در این حدیث اشاره بر این است که، قبل از وجوب روزه ی ماه رمضان ، روزعاشورا را پیامبر و یارانش روزه بوده اند و در آن روز کودکان خود را نیز بر روزه بودن تشویق کرده اند و با بازی و سرگرمی سبب پر کردن اوقات بچه هایشان می شده اند و عمل و رفتار ” اصحاب پیامبر ” دلیل بر مستحب بودن روزه دار کردن بچه ها و تشویق آنان در شرایط وسع و توانایی آنها می باشد؛ زیرا رفتار اصحاب پیامبر ( ص ) نشانگر اطلاع و آگاهی پیامبر از این عملکرد بوده است.
دکتر حسام الدین عفانه که یکی از اساتید ” فقه ” در دانشگاه ” قدس ” است، می گوید:
” بچه ها مکلف به انجام تکالیف شرعی نیستند، زیرا پیامر ( ص ) در حدیثی که ابن ماجه و غیره آن را روایت کرده اند، می فرماید: بر سه دسته تکلیف نیست:۱- خوابیدە کە تا زمانی که بیدار می شود۲- بچە هایی کە تا بە سن تکلیف نرسیده اند۳ – مجنون تا زمانی که بهبود می یابد.
بنا بر این حدیث، مشخص می شود که روزه گرفتن نوجوانان و کودکان در شرایط وسع و توانایی آنها، و واداشتن آن ها به روزه جهت عادت گرفتن آنان بر روزه و سایر عبادات دیگر است نه چیز دیگر.
انجام عباداتی همچون روزه، نماز و … سختی و مشقت هایی به دنبال دارد که لازم است برای تحمل و انجام انها نوجوانان را بصورت ادواری و مرحله ای، و به صورت تدریجی آموزش و عادت داد.
عبدالله ابن عباس ( رضی الله عنهما ) می فرماید: ” اوامر الهی را بجایی آورید و از نواهی آن بپرهیزید و فرزندان خود را نیز بر انجام معروف و نهی از منکر تشویق کنید که این کار برای شما و فرزندانتان، سپری در برابر عذاب الهی خواهد شد.والله اعلم .
ترجمه: کریم تاران – نقده
