خانهای در بهشت
یکی از آرزوهای انسانهای صابر و برگزیدهی تاریخ بشر ـ که خداوند آنان را به عنوان نمونهی اعلای بشری ذکر میکند ـ این بوده که خداوند نزد خودش در بهشت برای آنان خانهای بسازد. از جمله آسیه بنت مزاحم همسر فرعون، که خداوند او را به عنوان الگو و سرمشق معرّفی میکند و میفرماید:
«وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ[التحريم: 11 و خداوند براي مؤمنان، به همسر فرعون مثل زده است؛ در آن هنگام كه گفت: «پروردگارا، خانهاي براي من نزد خودت در بهشت، بساز، و مرا از فرعون و كار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران، رهايي بخش.
در احادیث نبوی راههایی بیان شده که سبب ساختن خانهای در بهشت خواهند شد؛ به عنوان نمونه:
1ـ ساختن مسجد
عثمان بن عفان( رضی الله عنه) میخواست که مسجد النَّبی را تعمیر و بازسازی کند. مردم این کار را نمیپسندیدن و دوست داشتن که مسجد با همان شکل و هیئت قبلی باقی بماند، عثمان گفت: از رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ شنیدم که میفرمود: « مَنْ بَنَى مَسْجِدًا لِلَّهِ بَنَى اللَّهُ لَهُ فِي الْجَنَّةِ مِثْلَهُ» هر کس مسجدی را بسازد، خداوند در بهشت خانهای مانند آن را برای او میسازد. صحيح مسلم (14/ 250).
2ـ صبر بر مصیبت مرگ اولاد
ابو سنان میگوید: پسرم سنان را دفن کردم. ابوطلحهی خولانی کنار قبر نشسته بود. وقتی که خواستم از قبر بیرون آیم، دستم را گرفت و پرسید: آیا خبر خوشی به تو بدهم؟ گفتم: بله، گفت: ضحاک پسر عبدالرحمن بن عَرزَب از ابو موسی اشعری نقل کرد که پیامبر(ص) فرمود: «إِذَا مَاتَ وَلَدُ الْعَبْدِ قَالَ اللَّهُ لِمَلَائِكَتِهِ قَبَضْتُمْ وَلَدَ عَبْدِي فَيَقُولُونَ نَعَمْ فَيَقُولُ قَبَضْتُمْ ثَمَرَةَ فُؤَادِهِ فَيَقُولُونَ نَعَمْ فَيَقُولُ مَاذَا قَالَ عَبْدِي فَيَقُولُونَ حَمِدَكَ وَاسْتَرْجَعَ فَيَقُولُ اللَّهُ ابْنُوا لِعَبْدِي بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَسَمُّوهُ بَيْتَ الْحَمْدِ» هرگاه فرزند یک بنده خدا فوت میکند، خداوند از ملائکه میپرسد: فرزند بندهام را قبض روح کردید؟ میگویند: بله میپرسد: میوه و ثمرهی دل او را چیدید؟ میگویند: بله، میپرسد: بندهی من چه گفت؟(چه واکنشی نشان داد)؟ میگویند: حمد و ستایش تو را به جا آورد و دعای استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون) خواند. خداوند میفرماید: در بهشت خانهای برای بندهام بسازید و آن را خانهی حمد بنامید. سنن الترمذي (4/ 154).
قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ. ابوعیسی ترمذی میگوید: این حدیث حَسَن غریب است.
3ـ ادای دوازده رکعت نماز سنت در شبانه روز
نُعمان بن سالم از عَمرو بن اَوس نقل میکند، او نیز از عَنبَسَةَ پسر ابو سفیان و او نیز از امّ حبیبه همسر پیامبر نقل میکند که گفت از پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ شنیدم که فرمود:« مَا مِنْ عَبْدٍ مُسْلِمٍ يُصَلِّي لِلَّهِ كُلَّ يَوْمٍ ثِنْتَيْ عَشْرَةَ رَكْعَةً تَطَوُّعًا غَيْرَ فَرِيضَةٍ إِلَّا بَنَى اللَّهُ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ أَوْ إِلَّا بُنِيَ لَهُ بَيْتٌ فِي الْجَنَّةِ» هر مسلمانی که در شبانهروز به غیز از نمازهای فرض، دوازده رکعت نماز سنت بجا آورد، قطعاً خداوند خانهای در بهشت برای او میسازد یا اینکه در بهشت خانهای برای او ساخته خواهد شد.
« قَالَتْ أَمُّ حَبِيبَةَ فَمَا بَرِحْتُ أُصَلِّيهِنَّ بَعْدُ و قَالَ عَمْرٌو مَا بَرِحْتُ أُصَلِّيهِنَّ بَعْدُ و قَالَ النُّعْمَانُ مِثْلَ ذَلِكَ» امّحبیبه میگوید: از آن موقع به بعد همیشه آن دوازده رکعت را بجا آوردهام و عمرو میگوید: بعد از آن من آن دوازده رکعت را همیشه بجا آوردهام و نعمان نیز چنین میگوید. صحيح مسلم (4/ 67).
عَطَاء ( پسر ابو رباح) از عَائِشَةَ رضی الله عنها نقل میکند که گفت: رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ فرمود: «مَنْ ثَابَرَ عَلَى ثِنْتَيْ عَشْرَةَ رَكْعَةً مِنْ السُّنَّةِ بَنَى اللَّهُ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ أَرْبَعِ رَكَعَاتٍ قَبْلَ الظُّهْرِ وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَهَا وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعِشَاءِ وَرَكْعَتَيْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ». هر کس بر دوازده رکعت نماز سنت مواظبت کند، خداوند خانهای در بهشت برای او میسازد. چهار رکعت قبل از ظهر و دو رکعت بعد از آن، دو رکعت بعد از مغرب، دو رکعت بعد از عشاء و دو رکعت قبل از صبح. سنن الترمذي (2/ 191).
ابْنُ جُرَيْج میگوید از عطاء بن ابی رباح پرسیدم: خبر به من رسیده که تو قبل از نماز جمعه دوازده رکعت نماز بجا میآوری، چیزی در این مورد به تو رسیده( یعنی در این مورد حدیثی شنیدهای)؟ عطاء گفت: خبر دار شدهام که امّ حبیبه رضی الله عنها به عنبسة پسر ابو سفیان خبر داده که پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمود: «مَنْ رَكَعَ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ رَكْعَةً فِي الْيَوْمِ وَاللَّيْلَةِ سِوَى الْمَكْتُوبَةِ بَنَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ». هر کس دوازده رکعت نماز به غیر از نمازهای واجب، در شبانه روز ادا کند، خداوند خانهای در بهشت برای او میسازد. سنن النسائي (6/ 322).
4ـ ذکر توحید در بازار
سَالِم بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ از پدرش از جدّش عمر بن خطاب نقل میکند که گفت: رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فرمود: «مَنْ قَالَ فِي السُّوقِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَهُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَمَحَا عَنْهُ أَلْفَ أَلْفِ سَيِّئَةٍ وَبَنَى لَهُ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ» هر کس در بازار بگوید: هیچ فرمانروا و فریاد رسی نیست بجز خدا، یگانه است و هیچ شریکی برای او نیست، مُلک و حمد از آنِ او است، زنده میگرداند و میمیراند و او زنده است و هرگز نمیمیرد، خیر و نیکی به دست او است و او بر هر چیزی توانا است؛ خداوند برای او هزار هزار نیکی مینویسد و هزار هزار گناه از او پاک میکند و خانهای در بهشت برای او میسازد. سنن الترمذي (11/ 312).
با توجّه به موارد فوق و حدیثی که هم اینک نقل خواهم کرد، چنین برداشت میشود که مصالح و ابزار ساختن و آباد کردن خانه در بهشت، در این دنیا باید فراهم و آماده شود. هم چنان که پیامبر صلّی الله علیه و سلّم میفرماید: «لَقِيتُ إِبْرَاهِيمَ لَيْلَةَ أُسْرِيَ بِي فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ أَقْرِئْ أُمَّتَكَ مِنِّي السَّلَامَ وَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ الْجَنَّةَ طَيِّبَةُ التُّرْبَةِ عَذْبَةُ الْمَاءِ وَأَنَّهَا قِيعَانٌ وَأَنَّ غِرَاسَهَا سُبْحَانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاللَّهُ أَكْبَرُ » شب اسراء ابراهیم علیه الصلاة و السّلام را ملاقات کردم، گفت: ای محمد سلام من را به امتت برسان و به آنان خبر بده که خاک بهشت پاک و حاصلخیز و آب آن شیرین و گوارا است و به درستی که بهشت دشت و صحرا است و کاشت و درختکاری آن از طریق اذکار (سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ) است. سنن الترمذي (11/ 365) به روایت ابن مسعود.
و آخر دعوانا أنِ الحمدُ للهِ ربِّ العالَمین.
تهیه و تنظیم: عبدالرحمن جعفری