✔ سوال : اگر کسی روزه سنت ماه شوال را بگیرد در عین حال بنابر داشتن عذر موجه شرعی تمام رمضان را روزه نگرفته باشد ؛به عنوان مثال ده روز را افطار کرده باشد ، آیا چنین کسی اجر تمام رمضان و سنت ماه شوال به مثابه کسی که تمام سال را روزه گرفته باشد برایش محسوب می شود؟
پاسخ : پاداش و ثواب اعمال بندگان از اختصاصات خداوند عزوجل میباشد. قطعا هرگاه بنده اجر کارهایش را از خداوند بطلبد ودر طاعت و عباداتش سعی نماید ، تلاشش بیهوده نخواهد بود و اجرش ضایع نمی گردد ، همانگونه که خداوند میفرماید ” انا لا نضیع اجر من احسن عملا” براستی ما پاداش کسانی را که بهترین کارها را انجام میدهند ضایع نمی گردانیم. اما بهتر آنست؛ فردی که قضای رمضان بر اوست ابتدا آنها را قضا نماید سپس روزه سنت شوال را بگیرد ، چرا که توالی رمضان و شوال را شامل نمیشود مگر اینکه ابتدا روزه های رمضان را به اتمام برساند.
✔ سوال : با توجه به مرخصی اداری که برای تعطیلات عید در نظر گرفته میشود از چه زمانی میتوان روزه شوال را به جا آورد؟
جواب : از همان ابتدای ماه شوال ( روز دوم ماه ) روز بعد از عید فطر میتوان روزه گرفت اما یکم شوال چون عید است نمیتوان آنرا روزه گرفت چرا که روزه گرفتن روز عید حرام است . همچنین در طول ماه شوال هر وقت (هر روز) که توانستی میتوان سنت روزه های ششگانه شوال را انجام دهید، گرچه بهتر و مطلوب آنست که بجا آوردن خیرات در اسرع وقت باشد.
در همین مورد سوالی از مجمع دایم افتا پرسیده شده بود مبنی بر اینکه : برای بجا آوردن روزه ششگانه شوال ، باید بلافاصله و بعد از عید اقدام نمود یا اینکه میتوان به فاصله چند روز پس از عید روزه گرفت؟
بدین گونه جواب داده شد : لزومی نیست که حتما بعد از عید فطر ، روزه شوال را بجا آورد بلکه میتوان و جایز است که گرفتن آنها به فاصله چند روز پس از عید باشد ؛ همچنین میتوان بصورت توالی و به دنبال هم باشند یا اینکه بسته به شرایط فرد ، جدا از هم و در طول ماه شوال صورت پذیرد. این موضوع امری وسیع و دامنه دار است ، و تتابع و توالی روزه شوال پس از رمضان خود سنت است نه واجب.
✔ سوال : نظر جنابعالی در باره روزه داری شش روز از ماه شوال ، بعد از رمضان چیست؟ چرا که در موطا امام مالک چنین آمده است: امام مالک بن انس در مورد روزه گرفتن شش روز از ماه شوال بعد از عید فطر میفرماید : از هیچ یک از عالمان و فقیهان دیده نشده است ( ثابت نشده ) که در شوال روزه گرفته باشد و از هیچ کدام از سلف صالح چنین کاری را ندیده ام انجام دهند و اهل علم چنین امری را ناپسند و مکروه می دانند و بیم از بدعت بودنش را دارند و اینکه چیزی به رمضان ملحق شود که جزء آن نیست.( این مطلب در جلد اول موطا شماره ۲۲۸ ذکر شده است.)
جواب : از ابو ایوب رضی الله عنه از رسول خدا چنین روایت شده است که فرمودند ( من صام رمضان ثم اتبعه ستا من شوال کان کصیام الدهر . ” کسی که ماه رمضان را روزه بگیرد و سپس با شش روز از شوال
آنرا دنبال کند ، مانند روزه ی تمام سال است . امام احمد(۵/۴۱۷) و مسلم( ۲/۸۲۲) و ابوداود (۲۴۳۳) و ترمذی (۱۱۶۴). این حدیث صحیح دلیل بر این است که روزه گرفتن شش روز از شوال سنت است و امام شافعی و امام احمد و جمعی از بزرگان علما بدان عمل نموده اند و روا نیست این که برخی از عالمان به کراهت آن فتوا داده و در نتیجه به مقابله به این حدیث در افتاده اند و معتقدند که مبادا جاهلان به احکام دینی، تصور کنند این روزه ها بخشی از رمضان اند! یا گمان بر وجوب آن ببرند! یا اینکه چون برایشان ثابت نشده که سابقین اهل علم بدان عمل کرده اند ؛ آن را غیر صحیح قلمداد کرد. اینها ظنیاتی است که پشتوانه سنت صحیح را ندارند . در ضمن کسی که چیزی را میداند بر آنکس که نمیداند حجت و دلیل است.
خالد بن عبدالله المصلح
ترجمه : محمد حکمتیار بخش اول همین مقاله
