اندیشه

فواید تقوا برای مومن در دنیا و آخرت

ریشه یابی و واکاوی «تقوا و متقی» در قرآن و سنت(۲-۲)

 

٭ تقوا باعث افزودن علم و بصیرت می شود

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَل لَّکُمْ فُرْقَانًا وَیُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، برای شما وسیله‌ای جهت جدا ساختن حق از باطل قرارمی‌دهد؛ (روشن‌بینی خاصّی که در پرتو آن، حق را از باطل خواهید شناخت؛) و گناهانتان را می‌پوشاند؛ و شما را می‌زمرزد؛ و خداوند صاحب فضل و بخشش عظیم است!

( یجعل لکم فرقانا )

خداوند به متقی تشخیص حق از باطل می دهد و بدین سان می تواند نفع و ضرر را تشخیص دهد ، علم و دانش نیز در این مقوله می گنجد به گونه ای که خداوند به انسان متقی علم و دانشی می دهد که دیگران از چنین دانشی برخوردار نمی شوند .

 ٭ تقوا و پرهیزکاری زمینه هدایت و دانش انسان می باشد و حافظه ی انسان را تقویت می کند و بر عکس گناهان و بی تقوایی باعث ضعف حافظه خواهد شد .

از امام شافعی نقل است که :

شکوت الی وکیع سوء حفظی  فٲرشدنی الی ترک المعاصی

وقال ٲعلم بٲن العلم نور      ونور الله لا یٶتاه عاصی

بدون شک هر چه دانش و علم انسان بیشتر شود ، حق وباطل را بهتر تشخیص می دهد و سود و

زیان را بهتر درک می کند .

کرامات  نیز نتیجه ی تقواست . تنها پرهیزکاران کرامت می یابند ، مانند کراماتی که برای بسیاری از صحابه و تابعین حاصل شده ، همان گونه که برای امام عمر (رض)حاصل شد .

روزی امام عمر (رض) در مدینه درحال سخنرانی می گوید : (( یا ساریه الجبل یا ساریه الجبل ))

لذا تعجب کردند که چه کسی را صدا می زند و چگونه در لابه لای خطبه اش چنین سخنی می گوید .

الله (ج) به امام عمر (رض) لشکری را که به فرماندهی ساریه بن زنیم (رض) به عراق رفته بود نشان داد ، گویا عمر (رض) لشکر ساریه را با چشمان خود دید و مشاهده کرد که دشمن ، آنها را معاصره کرده است ، لذا فرمانده اش را صدا زد ، به او دستور داد که به سمت کوه برود ، ساریه نیز این فرمان را در عراق شنید و به سوی کوه رفت .

دکتر قرضاوی می فرماید: اگر کاشانه ی قلب انسان به نور تقوا و ایمان آباد گردد ، بسیاری از امور ناپیدا برایش متجلی خواهد شد اما دلهای ویران و تاریک از چنان نعمتی محروم می ماند.

 ٭ تقوا سبب جلب معیت خداوند :

خداوند می فرماید :(( … واعلمو ان الله مع المتقین )) توبه/۳۶ و بدان که براستی خداوند همراه پرهیزکاران است .

مثال و نمونه این معیت را در جریان هجرت پیامبر(ص) به مدینه با یار غار ابوبکر صدیق (رض) مشاهده می کنیم .

چنان که خداوند بر زبان پیامبر (ص)  خطاب به ابوبکر (رض) در قرآن مبارک می فرماید : (( لا تحزن ان الله معنا ))

نگران مباش به حقیقت الله تعالی با ماست .

و باید دانست چنین معیتی تنها لایق کسانی چون ابوبکر صدیق(رض) است و آن به سبب تقوای ایشان می باشد .

 ٭ تقوا سبب هدایت و آگاهی :

ذَٰلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت پرهیزکاران است.

همچنانکه نور خورشیدتنها از شیشه ی تمیز عبور می کند نه از خشت و گل

لذا :

فاسقان ، ظالمان ، کافران ، مسرفان ، تکذیب کنندگان ، از هدایت قرآن بهرمند نمی شود .

(( لا یهدی القوم الفاسقین )) توبه/۸۰

((لا یهدی القوم الظالمین ))مائده/۵۱

((لا یهدی القوم الکافرین))مائده/۶۷

((لا یهدی من هو مسرف کذاب)) غافر/۲۸

((لا یهدی من هو کاذب کفار))زمر/۳

و فرموده اند : هر کس ظرف دلش پاک تر باشد ، بهرمندی و نورگیری او بیشتر است . چون هدایت دارای مراهل و مراتب و قابل کم و زیاد شدن است .

((وَالَّذِینَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدًى وَآتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ )) کسانی که هدایت یافته‌اند، خداوند بر هدایتشان می‌افزاید و روح تقوا به آنان می‌بخشد!

 ٭ تقوا سبب جلب محبت خداوند :

بَلَىٰ مَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ وَاتَّقَىٰ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ آری، کسی که به پیمان خود وفا کند و پرهیزگاری پیشه نماید، (خدا او را دوست می‌دارد؛ زیرا) خداوند پرهیزگاران را دوست دارد.

  ٭ تقوا سبب ورود به بهشت :

إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ یقیناً پرهیزگاران در باغها و نهرهای بهشتی جای دارند،

  ٭ تقوا سبب گشایش در کارها :

((… و من یتق الله یجعل له مخرجا…)) الطلاق / ۲ یعنی هر کس که به دستورات الهی عمل کند و از آنچه الله تعالی(ج) نهی فرموده دوری کند ، خداوند بزرگ راه حل و برون رفت از همه ی تنگناها فرا رویش قرار می دهد .

داستان سه نفری که در غار گرفتار شدند ، همان سه نفری که برای گذراندن شب وارد غاری شدند و سنگ بزرگی سرازیر شد و دهانه ی غار را بست و چون نتوانستند آن را کنار بزنند و راهی به بیرون پیدا کنند، هر یک از آنها با توسل به عمل صالح و نیکی که به حاطر خداوند انجام داده بودند (تقوا ) ، دست به دعا برداشته و از خداوند کمک خواستند و الله (ج کمکشان کرد و سنگ از دهانه ی غار کنار رفت .

(( و یرزقه من حیث لا یحتسب )) الطلاق / ۳ این نیز از ثمرات تقواست ، که الله از جایی که گمانش را نمی کند به انسان متقی روزی می دهد .

مثلا اگر کسی به خاطر خداوند دست از کار حرامی  مثل معاملات ربوی  و امثال آن بردارد  ، خداوند نیز راه حل و برون رفتی از مشکلات بر رویش می گذارد هر چند کمی به تٲخیر افتد .

پس باید صبرکند و به وعده ی خداوند امید وار باشد.

در حدیث آمده است:((دعاهای شما پذیرفته می شود ، تا زمانی که عجله نکنید و نگویید ، بارها دعا کردم ، اما دعایم قبول نشد )) 

٭ تقوا سبب سهولت و آسانی در کارها

… وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مِنْ أَمْرِهِ یُسْرًا  و هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند کار را بر او آسان می‌سازد!

 ٭ تقوا سبب دفع کید و نقشه ی دشمنان  وَإِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ

(امّا) اگر (در برابرشان) استقامت و پرهیزگاری پیشه کنید، نقشه‌های (خائنانه) آنان، به شما زیانی نمی‌رساند؛ خداوند به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد.

صبر و تقوا هر دو لازمه و شرط پیروزی هستند .

٭ تقوا سبب استحکام بنیان کارها

أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْیَانَهُ عَلَىٰ تَقْوَىٰ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٍ خَیْرٌ أَم مَّنْ أَسَّسَ بُنْیَانَهُ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ (۱۰۹ / توبه) آیا کسی که شالوده آن را بر تقوای الهی و خشنودی او بنا کرده بهتر است، یا کسی که اساس آن را بر کنار پرتگاه سستی بنا نموده که ناگهان در آتش دوزخ فرومی‌ریزد؟ و خداوند گروه ستمگران را هدایت نمی‌کند!

٭ تقوا سبب عاقبت خیری

… فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَهَ لِلْمُتَّقِینَ (هود/۴۹) صبر و استقامت کن، که عاقبت از آن پرهیزگاران است!

متقین با انجام دادن اوامر خداوند و دوری از نواهی پروردگار ، رضایت او را جلب کرده و سرانجام به سعادت ابدی و همیشگی که جنات نعیم است نایل می شوند و عاقبت خیری را برای خود تضمین می کنند.

٭ تقوا سبب آرامش و عدم نگرانی

… فَمَنِ اتَّقَىٰ وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ (اعراف/ ۳۵)

… کسانی که پرهیزگاری پیشه کنند و عمل صالح انجام دهند (و در اصلاح خویش و دیگران بکوشند)، نه ترسی بر آنهاست و نه غمناک می شوند.

صفات متقین

خداوند متعال (ج) می فرماید: قرآن مایه ی هدایت است برای متقین ، و متقین کسانی هستند که :

۱- یومنون بالغیب : متقین به غیب و عالم نامحسوس ایمان دارند و به قول سید قطب (رح) انسان با ایمان آوردن به عالم غیب خودش را ازحیوان جدا می کند ، چون حیوان تنها با حواس ظاهری خود چیزها را درک می کند ، اما مومن متقی به واسطه ایمان به غیب بالا تر از محسوسات سیر می کند .

۲- و یقیمون الصلاه :  متقین کسانی هستند که نماز را اقامه می کنند ، یعنی آنچه حق و شروط نماز را به جای آورده و بدون کم و کاست ارکان و هیئات و واجبات آن را انجام می دهند .

۳- و مما رزقناهم ینفقون : آنان (متقین ) کسانی هستند که از روزی و رزقی که خداوند به آنان عطا فرموده ، بخشش و انفاق می کنند .

۴- والذین یٶمنون بما انزل الیک و ما انزل من قبلک : و ایمان کامل دارد به تمام کتابهای آسمانی و قبل از همه قرآن مجید

۵- و بالآخره هم یوقنون : و به روز واپسین ایمان دارند ، آن روزی که حتما می آید ، که ایمان به آن روز یکی از بزرگترین عامل برای ترغیب آدمی برای انجام امورات خیر و دوری از نواهی پروردگار می باشد و همچنین درآدمی هول و هراس ایجاد می کند .

((یوقنون ))

یقین یعنی شناختی که هیچ گونه شکی در آن راه نیابد و تنها چنین ایمانی است که موجب عمل است .

چون جایی که یقین باشد شک زایل می گردد.

((والذین یٶمنون بما انزل الیک وما انزل من  قبلک))

 دراین آیه ایمان به قرآن را جلو انداخته،و این نشانه بزرگی و عظمت قرآن است ، پس احترام به قرآن قبل از کتابهای دیگر است .

  ۶ –  (( أُولَٰئِکَ عَلَىٰ هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ )) آنان بر طریق هدایت پروردگارشانند؛ و آنان رستگارانند.

پاداش اهل تقوا که به غیب ایمان دارند و اهل اقامه نماز بوده و اهل انفال و صدقه و خیراتند و بلاخره به غیب ایمانی همراه با یقین دارند ، فلاحت و رستگاری است و رستگاری نیز بلندترین  قله ی سعادت وخوشبختی است.

زیرا خداوند (ج) هستی را برای بشر آفریده (( خلق لکم ما فی الارض جمیعا …)) بقره / ۲۹

و بشر را برای عبادت((وما خلقت الجن والانس الا لیعبدون )) زاریات / ۵۶

و عبادت را برای رسیدن به تقوا (( ٲعبدوا ربکم … لعلکم تتقون)) بقره /۲۱

و بالاخره تقوا نیز سبب رستگاری (( واتقوا الله … لعلکم تفلحون )) مائده / ۱۰۰

رستگاری نیز بدون تلاش و کوشش به دست نمی آید و شرایط و لوازمی دارد :

 ۱- برای رسیدن به فلاحت و رستگاری ، تزکیه لازم است .

(( قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا )) شمس / ۹ که هر کس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده

 ۲ – برای فلاح و رستگاری جهاد لازم است .(( وجاهدوا فی سبیله … لعلکم تفلحون ))  مائده/ ۳۵

در پایان

باید دانست : تقوا و پرهیز گاری توصیه خداوند بلند مرتبه می باشد ودر قرآن شریف به این مهم  فرمان داده شده و وظیفه ی بندگان نیز به جا آوردن امر خداوند است و برای عملی کردن این وظیفه ی مهم باید در حد توان تلاش نمود تا به وسیله تقوا به سعادت و خوشبختی و فلاحت و رستگاری رسید .

و این هم حاصل نخواهد شد مگر با مجاهده با نفس و تزکیه ی آن و تزکیه نیز تنها با انجام اوامر پروردگار و دوری از نواهی او که همان (( تقوا )) به دست می آید .

امید است که خداوند ما را در زمره ی متقین قرار داده و راه تقوا و پرهیزکاری  را برایمان آسان گرداند.

 والسلام علیکم و رحمه الله

یونس سلیمان زاده

منابع :

۱ – تفسیر فی ظلال استاد سید قطب

۲- تفسیر سعدی شیخ عبدالرحمن بن ناصرالسعدی

۳- تفسیر نور استاد قرائتی

۴-تربیت الاولاد فی الاسلام  عبدالله ناصح علوان

۵-  ڕێگای صالح بون و بە رە و خودا چون . مامۆستا علی باپیر

۶- شرح ریاض الصالحین شیخ عثیمین

۷ – دایره،المعارف جامع اسلامی سید مصطفی حسینی دشتی

۸- فرهنگ راغب اصفهانی

۹- فرهنگ معین  حمید مهدوی

۱۰ – معرفت و معنویت  شیخ قرضاوی

برای مطالعه بخش نخست این مقاله اینجا را کلیک فرمایید

نمایش بیشتر

یونس سلیمان زاده

استان آذربایجان غربی- بوکان نویسنده و مترجم فعال و دعوتگر دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا