سؤال: اگر چند روزی از ماه رمضان را به خاطر عذر موجهی افطار نموده، و ماه رمضان دیگر فرا رسد، و من هنوز روزههایم را قضا ننموده باشم، مشمول چه حکمی هستم؟ آیا قضا و فدیه هر دو بر من واجب می شود؟ و اگر در تعداد روزههای افطار شده در شک بودم، برای رفع این شک چه باید بکنم، تا خداوند متعال از من راضی گردد؟
جواب: بعضی از پیشوایان مذاهب اسلامی می گویند: اگر ماه رمضان گذشت، و ماه رمضان دیگر فرا رسید، و شخص هنوز چند روز روزه را از سال گذشته را که به عهده دارد، قضا ننموده باشد، قضای روزه و فدیه هر دو بر او واجب می شود. فدیه عبارت است از: اطعام یک نفر مسکین، یعنی، در عوض هر روز، یک «مدّ» از اطعام، یعنی قوت غالب شهر یا دیار خود را به فقیر پرداخت نماید. «مدّ» قدری از نیم کیلو گرم بیشتر است. این فتوای امام شافعی و حنابله است، به اعتبار اینکه از گروهی از اصحاب چنین روایت شده است، ولی امامان مذاهب دیگر چنین فتوایی را ندادهند.
در هر صورت، اگر کسی روزه سال گذشته را بر عهده داشت، قضای آن روزهها قطعاً بر او واجب است، ولی راجع به اطعام یا فدیه، اگر انجام داد، چه بهتر؛ ولی اگر آن را انجام ندهد، ان شاءالله گناهی بر او نیست؛ به دلیل اینکه چنین مطلبی در این ارتباط [به صراحت] ار طرق صحیح از پیامبر اکرم (ص) به ما نرسیده است.
اما، راجع به شک و تردید در روزههای قضا شده، انسان باید به یقین یا ظن غالب خود عمل کند؛ برای اینکه شخص نسبت به درستی اعمال دینی خود مطنمئن شود، و خود را از آنجه به گردن دارد، بریء الذمّه گرداند، لازم است روزههای بیشتری بگیرد تا اجر و ثواب بیشتری نیز نصیب او گردد.
منبع: دیدگاههای فقهی معاصر (۱)
مؤلف: دکتر یوسف قرضاوی
