اینگونه فرزندانمان را به نماز تراویح تشویق کنیم

نویسنده : دکتر جاسم المطوع 

زیر نظرداشتن فرزندان بزرگ یا کوچک ، در چگونگی انجام نماز کار ساده ای نیست ، این پیگیری در نمازهای واجب دشوار است چه رسد به نمازهای سنت یا تراویح رمضان !

علاقمند نمودن فرزندان به نماز تراویح ، نیازمند تلاشی مضاعف از طرف والدین است  ؛ باید او را زیر نظر داشته و تشویق کنند تا در نهایت  فرزندشان به نماز عادت گرفته و به بخشی اساسی از زندگیش مبدل شود .

هر چه زودتر بتوانیم فرزندانمان را به نماز عادت داده و آنان را بر انجام عبادت عادت دهیم بیشتر توفیق یارمان خواهد بود در علاقمند نمودن آنان و پایبندیشان به نماز .

یکی از چیزهای جالبی که در تربیت پاکستانی ها دیده ام این است که آنان از خردسالی به فرزندشان یاد می دهند که پس از هر نماز دعا بخواند و همین است که بچه های خردسال پاکستانی را می بینی که پس از هر نماز دست هایشان را به نشانه دعا بلند می کنند ؛ گویی پاکستانی ها با این ابتکارشان می خواهند  به ما بگویند : که آموزش در خردسالی مانند نقش بر سنگ است.  

ولی چالش بزرگ در تشویق فرزندانمان به انجام نماز تراویح نهفته است ؛ چرا که تعداد رکعات آن زیاد و انجام آن هم نیازمند تلاش فراوان است ؛ علاوه بر اینکه فرزندان ما بیشتر خواستار بیداری و سخن گفتن و بازی و تماشاکردن سریال های تلویزیونی در شب های رمضانند!

یکی از ایده های هوشمند که گاهی برای کودکان می تواند سودمند باشد این است که به آنان وعده دهیم پس از اقامه تراویح به اتفاق آنان به مکانی تفریحی  یا مکان ویژه ای در مسجد که برای تفریح و بازی بچه ها در اثنای انجام تراویح در نظر گرفته شده است برویم ؛ با این کار ذهن بچه هایمان را درگیر تفریح و نماز کرده ایم ، یا اینکه در کارهای خدماتی مسجد نقشی را به بچه هایمان وابگذاریم و اینجانب بارها دیده ام که برخی پسر بچه ها پس از اتمام تراویح با آب و چای از نمازگزاران پذیرایی می کنند .

این برخوردهای تشویقی ویژه فرزندان کوچک است و در رابطه با فرزندان بزرگ شایسته است در باره فضایل نماز و تراویح برایشان توضیحاتی ارائه دهیم ؛ از جمله با آنان این حدیث نبوی را درجریان بگذاریم که رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید : هرکس نماز تراویح را اقامه کند ، بنده شایسته خدا به حساب می آید و تراویح باعث می شود نمازگزار به بنده مقرب خداوند تبدیل شود و همچنین نماز تراویح باعث می شود گناهان بنده پاک شود و از گناه و بیماری دور شود  و پاداش چنین نمازگزاری بهشتی است که از زیر آن رودها جاری است  .

به فرزندمان بگوییم که  نماز تراویح باعث می شود مومن با بی نیازی از مردم احساس سرفرازی کند و از نگاه نیازمندانه به مردم پرهیز نماید .

 همچنین پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید : هرکس نماز تراویح را با اخلاص و امید به پاداش اُخروی – و با جماعت – به جا آورد ، خداوند از گناهان گذشته اش درمی گذرد.

هر آنچه گفتم ، فرمایش پیامبر بزرگوارمان می باشد ؛ آن حضرت صلى الله علیه وسلم می گوید : (علیکم بقیام اللیل فإنه دأب الصالحین قبلکم و قربه إلى الله تعالى ومکفره للسیئات و منهاه عن الإثم ومطرده للداء عن الجسد)  از شب زنده داری غفلت نورزید که این عبادت منش بندگان شایسته خدای قبل شماست ؛ علاوه بر اینکه این کار باعث قربت به خدا و پاک شدن گناهان و دوری از گناه و مصوون ماندن از بیماری جسمی می شود -رواه أحمد والترمذی وصححه الألبانی.

همچنین رسول خدا صلی الله علیه و سلم در باره پاداش شخصی که تراویح اقامه می کند می فرماید : (فی الجنه غرفه یرى ظاهرها من باطنها، وباطنها من ظاهرها، فقیل: لمن یا رسول الله؟ قال: (لمن أطاب الکلام وأطعم الطعام وبات قائماً والناس نیام) در بهشت اتاقی وجود دارد که ظاهر آن از داخل قابل مشاهده است و باطن آن نیز از خارج مشاهده می شود . از پیامبر صلی الله علیه و سلم پرسیدند : این اتاق و قصر برای چه کسی تدارک دیده شده است ؟ آن حضرت فرمود : برای کسی که سخن نیکو بر زبان براند و به نیازمندان غذا بدهد و کسی که شب زنده داری می کند در حالی که بقیه مردم خوابیده  اند . رواه الطبرانی والحاکم وصححه الألبانی.

آن پیامبر همام صلی الله علیه و سلم در حدیثی دیگر چنین می فرماید : (أتانی جبریل فقال: یا محمد، عش ما شئت فإنک میت وأحبب من شئت فإنک مفارقه واعمل ما شئت فإنک مجزی به واعلم أن شرف المؤمن قیامه باللیل وعزه استغناؤه عن الناس) روزی از روزها جبرئیل پیش من آمد و گفت : ای محمد ؛ هر گونه دوست داری زندگی کن که تو روزی خواهی مُرد و هرکس را که می خواهی دوست بدار ولی بدان که روزی از او جدا خواهی شد و هر کاری که دوست داری انجام بده که طبق آن پاداش داده می شوی . ای محمد ؛ بدان که یکی از کارهای شرافتمندانه انسان مومن عبارت است از شب زنده داری و بی نیازی از دارایی های مردم.رواه الحاکم والبیهقی وحسنه المنذری والألبانی.

در حدیثی دیگر آمده است که : (من قام بعشر آیات لم یُکتب من الغافلین ومن قام بمائه آیه کتب من القانتین ومن قام بألف آیه کتب من المقنطرین)

هرکس ده آیه را در نماز تلاوت کند در لیست انسان های غافل و بی خبر ثبت نخواهد شد و هرکس یک صد آیه از قرآن را در نمازش تلاوت کند نامش در لیست پرهیزگاران  ثبت خواهد شد و هرکس هزار آیه را در نماز تلاوت کند در لیست دارندگان پاداش فروان ثبت می شود .رواه أبو داود وصححه الألبانی.

• مقنطرون عبارتند از کسانی که پاداش فراوانی برایشان درنظر گرفته شده است .

بزرگ ترین نماز بعد از نماز واجب عبارت است از نماز شب. شب زنده داری در رمضان دارای پاداش ویژه و خاصی است ؛ آنگونه که پیامبر صلی اله علیه و سلم می فرماید : (من قام رمضان إیمانا واحتسابا غفر له ما تقدم من ذنبه) متفق علیه. هرکس ماه را رمضان با اخلاص و امید به پاداش اخروی روزه بگیرد ، خداوند از گناهان گذشته اش در می گذرد.

آموزش تراویح به فرزندان به مدت سی روز نیازمند شکیبایی ، پیگیری و تشویق ؛ بویژه در ده روز پایانی رمضان می باشد

مانعی ندارد به عنوان آموزش گاهگاهی فرزندانمان را به انجام نماز شب مجبور نماییم تا میزان صبر و بردباریشان به محک گذاشته شود ؛ چرا که اقامه نماز شب سنگین است  ؛ همانگونه که شیخ حسن بصری می گوید : عبادتی را به دشواری اقامه نماز در دل شب سراغ ندارم

ابوهریره رضی الله عنه اوقات شب را بین سه نفر تقسیم می کرد ، خودش ، همسرش و خادمش ، ابو عثمان النهدی در این باره می گوید: هفت بار به مهمانی ابوهریره رفتم ؛ دیدم که او و همسر و خادمش شب را به به سه قسمت تقسیم کردند ، ابتدا یکی از آن ها نماز می خواند و سپس دیگری را بیدار می کرد !

شاید یکی از تشویق کننده ترین احادیث نبوی به اقامه نماز شب فرموده رسول الله صلى الله علیه وسلم باشد که می گوید: بنده خدا وقتی نماز می خوانَد گناهانش را می آورند و بر بالای سر و کنارش می گذارند ، با هر رکوع و سجده ای که می بَرد بخشی از گناهانش ساقط می شود.

ترجمه : رسول رسولی کیا