گفتگو

برگزاری مراسم مولودی در کردستان

برگزاری مراسم مولودی در کردستان

برگزاری مراسم مولودی خوانی در کردستان سابقه ای دیرینه دارد و هر ساله در ایام ماه ربیع الاول اکثر اقشار مختلف جامعه زن و مرد پیر و جوان، غنی و فقیر در منازل، مساجد و…  جمع شده و به مناسبت مولود حضرت محمد(ص) به مدح و ستایش این بزرگوار می پردازند.‌ و بسیار باشكوه‌ و پرشور و شوق‌ برگزار می‌شود.و معمولاً همه مهمانان و حاضران از یك‌ غذا می‌خورند. هماهنگ‌ و همنوا، گوش‌ جان‌ به‌ نغمه‌های‌ زیبای‌ مراسم‌ می سپارند.

 مكان‌ اجرای‌ مراسم‌ را با شمع‌ و انواع‌ چراغ‌ منور می‌سازند، عود می‌افروزند تا فضای‌ محیط‌ معطر شود. بر روی‌ سر و دست‌ اهل‌ مجلس‌ گلاب‌ می‌پاشند و مجلسیان‌ صلوات‌گویان‌ خدا را شكر می‌كنند. با وسایل‌ تزیینی‌ محل‌ را زینت‌ داده‌ و با نقل‌ و شیرینی‌ و شربت‌ و غذا از حاضران‌ پذیرایی‌ می‌كنند.

لذا می توان گفت که یكی‌ از جلوه‌های‌ جالب‌ و زیبای‌ موسیقی‌ مذهبی‌ را در كردستان‌ می‌توان‌ در ماه‌ ربیع‌الاول‌ كه‌ در میان‌ عامه‌ مردم‌ به‌ ماه‌ مولود میلاد حضرت‌ محمد (ص‌) مشهور است‌ مشاهده‌ كرد.

انگیزه های  برگزاری مولودی در کردستان

1)علاقه به رسول الله،عده ای از مسلمانان کرد بویژه انسان های ثروتمند و دارا صرفا به منظور احیای سنّتی حسنه و عشق عمیق به شخصیت پیامبر (ص) به برگزاری چنین محفل هایی مبادرت می ورزند.

2)  نذر و صدقه ،گاهی برای‌ رفع‌ مشكلی‌ ، طلب‌ شفا برای‌ مریضی‌ یا به‌ شكرانه‌ بازگشت‌ سلامتی‌ یا رهایی‌ از تصادفات‌ یا دفع شدن بلایی‌ بزرگ‌، آزاد شدن‌ اسیر یا زندانی‌، به‌ شكرانه‌ پایان‌ تحصیلات‌ علوم متداول‌ یا احداث‌ ساختمان‌ ،  پایان‌ كار درو و برداشت‌ محصول‌ در روستاها ،به‌ دست‌ یافتن به موفقیتی چون‌ تشكیل‌ زندگی‌ مشترک‌ یا متولد شدن فرزند ، استخدام شدن در یکی از اداره ها و… برگزار می شود.

3) طلب برکت ،برخی از عوام مسلمانان کرداعتقاد دارند که هر کسی هرسال مراسم مولد را جشن بگیرد ، برکت و رزق و روزی او فراوان خواهد شد چنانکه مشتاقان مولودی این بیت “هه ر که سی هه رسال بیکا به عاده ت- نامری ئه و که سه غه یری شه هاده ت” یعنی هر کس عادت کند سالانه مولودی برپانمایدجز از راه شهادت نمی میرد، در طول مراسم زمزمه می نمایند. برخی خانواده ها بویژه در روستاها معمولا گوسفندی یا گاوی و… را از آغاز سال به منظور ذبح آن در ایام مولودی نگهداری می نمایند و پس از فرارسیدن ماه ربیع   گوشت آن را در بین مردم و همسایه ها و نیازمندان توزیع می کنند.

شیوه برگزاری

مراسم ماه مولود علاوه بر مساجد در منازل هم برگزار می شود،در این‌ مراسم‌ ابتدا چند آیه‌ از قرآن‌ مجید تلاوت‌ می‌شود، بعد از بیان‌ مقدمه‌یی‌، فصلی‌ از «قصیده‌ بردیه‌» خوانده‌ می‌شود، این‌ اولین‌ و معمولی‌ترین‌ آهنگ‌ مولودخوانی‌ است‌. همه‌ حاضران آن‌ را دانسته و هم زبان‌ و هم صدا شعرهای‌ سربند را تكرار می‌ كنند. این‌ آهنگ‌ به‌ وسیله‌ دف‌‌، دوطبله‌‌ همراهی‌ می‌شود.

گاهی فردی شروع به خواندن قصیده بردیه  می کند که شامل مدح و ثنا، شمایل و خصلت های پیامبراکرم(ص) است ، و در پایان هر بیت، حاضران همصدا و هماهنگ شعر “مولای صل و سلم دائما ابدا علی حبیبیک خیر الخلق کلهم” را تکرارمی کنند.

گاهی در این مراسم ها ، ابتدا فردی خوش صدا چندشعر و نثرمسجّع  خوانده وسپس شروع می کند.به خواندن کتاب مولودنامه ،که حاوی مطالبی از جهان قبل ازبعثت، کودکی تا وفات حضرت محمد(ص) است البته همراه با نوای دلنشین دف .

در پایان مراسم‌، حاضران‌ به‌ احترام شخصیّت‌ حضرت‌ محمد(ص) به‌ پا می‌خیزند و در حالی که رو به‌ قبله‌ ایستاده‌ اند  آهنگ‌ «یارب  بالمصطفی‌ بلغ مقاصدنا» از قصیده «بردیّه» را هماهنگ می‌خوانند و همچنین برای‌ حاضران‌، شفای‌ بیماران‌، ترقی‌ اسلام‌ و … بطور دسته‌جمعی‌ در فضایی‌ سرشار از معنویت و باقلب هایی‌ مملو از محبت‌ و ایمان‌ به‌ پیغمبر (ص)، ‌ دعا می خوانند.

چندسالی است مردم مسلمان کرد ، مراسم مولودی را باسبکی تقریباً متفاوت و اغلب در مساجد برگزار نموده و از  عموم مردم دعوت به حضور می شود  .

چند تفاوت اساسی این شیوه مولودی با مولودی خوانی های گذشته به چشم می خورد از جمله 1) از یک یا چند نفر از ماموستایان ئاینی یا کارشناسان دینی دعوت می شود تا با تسلط هرچه تمام در باره بخشی از زندگانی پیامبر به سخنرانی بپردازند     2) بیشتر مباحث مطرح شده در این مراسم مربوط به پس از بعثت پیامبر است نه ولادت آن حضرت .   3) گروه های سرود که اغلب جوان و خوش صدا هستند بر زیبایی و طراوت این محفل نورانی و معنوی می افزایند       4) هزینه های احتمای این گونه مراسم ها که عبارت است از شیرینی و شربت و… بر عهده چند نفر انسان خیر و نیکوکار خواهد بود  نه یک نفر یا یک خانواده . 5) بیشتر به این گونه مراسم ها به عنوان یک همایش شناختن ابعاد زندگانی رسول الله (ص)نگاه می شود تا یک جلسه معنوی و دارای ثواب و…….

“مه ولود نامه هایی”  به زبان کردی

1)    مولود نامه”شیخ حسین قاضی” اولین مولود نامه کردی است که در سال 1208هجری – 1786 میلادی . که 226 سال نگارش شده است. [21]، این مولود نامه با زبان کردی وبا نثربسیار زیبای مسجع وبا استفاده از کلمات زیبا که تاکنون مولود نامه ای با این نثر روان وقوی نوشته نشده ، در بین متن از اشعار کردی وعربی استفاده کرده؛ اگر چه اشکالاتی از جهت علمی بر آن وارد است؛ زیرا خیلی مستد نیست.

2) مولود نامه “شیخ محمدخال”که به جهت علمی وادبی در سطح عالی است ونویسنده به شیوه نثرآن را تألیف کرده.  ماموستا محمدخال،ادیب، نویسنده ،مترجم ومفسّر قرآن،خود- در چاپ دوم مولودنامه- می گوید:« در سال 1358هجری-1936میلادی، مرحوم[شاعروادیب] «پیره میرد» که استاد زبردستی بود، خواست که مراسم  مولودی را برگزار کند، درآن وقت مولود نامه ای[به زبان کردی] به جز؛مولودنامه«شیخ حسین قاضی» – که صدو پنجاه سال قبل نوشته شده بود- چیز دیگری نبود، که [متأسفانه] مستندعلمی وعقلی نداشت. واشعارش[بیشتر] به زبان عربی بود. ناچار «پیره میرد» از من خواست؛ مولود نامه ای بنویسم، من هم آمدم  خلا صه ای پیرامون تاریخ پیامبر (ص) نوشتم،  بخش هایی از سیره پیامبر انتخاب نمودم که بتواند سرمشق برای هر کس وهرملتی باشد؛سپس هرمطلبی را که من می نوشتم،«پیره میرد» آن رابه شعرتبدیل می کرد.تادر اثنای  مولودنامه با مقام صدای زیباخوانده شود.

روزی قبل ازمراسم مولودی «پیره میرد»؛ دوستان وآشنایانی را برای گوش دادن به مولود نامه تازه ، دعوت می کرد.

استاد«پیره میرد» [برای چاپ دوّم] این اشعار را به صورت چاپ برای[ انتشارات] فرستاد.

زانستی چرای خوێندنی هه ڵکرد              دوژمنیێکی وه ک نادانیی کز کرد

ئێستاش ئه یه وێ بۆ پاسی ئایین             گیانی پێغه مبه ر بکا به په رژین

وا مه لوودێکی تازه ئه خوێنیین         بۆ عه سری هه ێنی زوو ته شریف بێنین

این مولود نامه که در سال 1937 م- چاپ شد در مدّت کمی نایاب شد ومردم خواهان چاپ مجدّد آن شدند من هم برای چاپ دوّم برخی اصلاحاتی در آن انجام دادم.[22]

3)    مولود نامه« ماموستا جه لی زاده» که بیشتر به شیوه نگارش مولودنامه «شیخ حسین قاضی»است؛با تغیراندکی در متن واشعار، چاپ  بهرام وانتشارات:سیدیان –مهاباد، 1364.

4)    مولود نامه«ماموستا ملا هادی أفخم زاده» سال 1370خورشیدی، انتشارات ناسیح افخم زاده. به صورت نثرنوشته شده وبرای میانه مولود نامه اشعاری، را در سطح عالی سروده است.

5)    مولود نامه«ماموستا ملا عبدالکریم مدرّس- نامی-» به صورت نثر ودرمیانه نثر از اشعار، زیبا و دلربا استفاد کرده است،که در سال 1402هجری 1982 میلادی چاپ ونشر گردید

6)    مولودنامه«محمد امین بلدی شنوی» ،ت 1268ش- ف 1333ش.

7)   مولود نامه«ماموستا محمد قاضی خضری اشنویه» فرزند ارشد ایشان در باره این کتاب چنین می گوید:در سال1334خورشیدی پدر بزرگوارم آن را تألیف کرده؛ به صورت نثر نوشته شده واز اشعار «محمد امین بلدی» نیز استفاده نموده است.

8)مولود نامه«ماموستا حسین شیخانی اشنویه» که در سال 1350 خورشیدی که همه را به صورت نظم  و شعر نوشته است.

9)    مولود نامه«ماموستا سیّد بهاء الدین شمس قریش»، همه به صورت نظم نوشته شده ،چاپ وانتشار:کردستان- سنندج.

10) مولود نامه«ماموستا ملا محمد شلماشی»، به صورت نظم ونثر،چاپ، 1421هجری قمری2000م-،تجدید چاپ،انتشارات کردستان- سنندج.

11) مولود نامه«کاک احمد مفتی زاده»  به صورت نظم ودر 659 بیت تنظیم شده که به صورت جزوه و کپی در اختیار دوستداران او  قرار دارد.

12)مولود نامه«سیّد عبدالله وبلری» در سال 1370ش عبدالرحمن سلینی آن را باز نویسی کرده، همه به لهجه «هه ورامی» وبه صورت نظم نوشته شده،چاپ ونشر،کردستان- سنندج.

13) مولود نامه«شیخ نسیم تختی»، به صورت نظم نوشته شده وبه لهجه« هه ورامی»، چاپ نشر،کردستان –سنندج.

14) مه ولود نامه ، اثر«ماموستا ملا عمر نوربختی»  نقده ، که در آن  از ولادت پیامبر(ص) تا فتح مکه ، بحث  شده وجزوه نامبرده به صورت نثر موزون و درسال 1387  هجری شمسی تالیف شده است ولی هنوز چاپ نشده است ؛ بلکه نسخه هایی از آن به صورت کپی قابل دسترسی است  ؛ لازم به ذکراست مولودنامه مذکور مورد استقبال جمع کثیری از ماموستایان بوده و می باشد.

15) مولود نامه حه زره تی پیغه مبه ر(ص) اثر ماموستا حسن ارتوسی که به صورت نظم وبا زبان کردی بادینی  به رشته تحریر در آمده است .(انتشارات نالوسی اشنویه1361 هجری شمسی)
16) مولودنامه «ماموستا رحمن حسین زاده (حسین گورژی)» که به صورت نثر تدوین شده ودرانتشارات صلاح الدین ایوبی و در سال 1369 هجری شمسی به چاپ رسیده است
علاوه بر مولودنامه هایی که  به لهجه های کردی  «سورانی»،«کرمانجی»و «هه ورامی»و… .نوشته شده ، می توان برای مراسم مه و لودی از آن ها بهره گرفت.

جدا از کسانی که کتاب مولودنامه نوشته اند  شاعران دیگری نیز بوده اند که برای مراسم مولودی شعر سروده اند از جمله: «مه حوی»،«طاهر بگ جاف»،«وه فایی»،«احمدکور»،«ناری»،«قانع»،سید طاهرهاشمی»،«شیخ محمدحسامی»،«احمد بگ صاحب  قه ران »، «پیره میرد» و«هیوا»[23]…. .


 [21] – مقدمه مولود نامه شیخ محمدخال،3.،انتشارات، کردستان.

[22] -مقدمه چاپ دوم مولود نامه ماموستای خال، ص30، انتشارات کردستان-سنندج.

[23] – دیاری ماموستا، تهیه وتنظیم،عبد الرحیم محمودی،1390ش،انتشارات،کر-سنندج.

نویسنده : ماموستا سید محمدامین واژی – مهاباد

ماموستا سید محمد امین واژی

نمایش بیشتر

محمدامین واژی

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ فعال دینی و مدنی

نوشته های مشابه

‫9 نظر

  1. اگر مولد نامه خواندن بدعت نبود اصحاب پیغمبر آن را انجام میدادن آنها از منو شما دلسوزتر بوده آند برای امت و پیغمبر (ص) یا حداقل امام شافعی آن را انجام ميداد بجای آن حدیث بخاری یا کتاب امام شافعی را برای مردم کلاس بگذارید بخوانید. یا قرآن را بخوانید هم خدا و هم پیغمبر ( ص) به آن راضی است همش 200 ساله آمده همش قبل از تولد گفته بعد از بعثت را برای امت هدایت است نه قبل از تولد.

  2. ااینجانب احمد شریعت پناه مطالب فوق را به دقت مطالعه نمودم جالب ودقیق بود امیدوارم در راه توسعه ی فرهنگ دینی کوشا تر باشید بارکم الله.

  3. ویرای سلاو ریز و ماندوو نه بونی له ماموستای به ریز ماموستا محمدامین وازی، ئه ز هیوی دارم هه رده م سه رکه فتی بی !!!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا