تاریخ

پیمان پیامبر(ص)با سه گروه معروف یهود

پیمان صلح با سه گروه معروف یهودی 

 

متن این پیمان را که رسول خدا (ص) با سه گروه بنی نضیر ، بنی قریظه و بنی قنیقاع امضا کرده طبرسی در کتاب « أعلام الوری » از علی بن ابراهیم قمی نقل کرده است .

 متأسفانه این متن مورد بی توجهی مورخان قرار گرفته به گونه ای که در هیچ یک از کتاب های تاریخ و سیره نامی از آن نیست ، جای شگفتی است چنین پیمان مهمی که به سرنوشت سه گروه یهودی بویژه بنی قریظه مربوط است، اینگونه از توجه منابع تاریخی و روایی دور بماند.

به هر حال این مهم ترین پیمانی است که در موضوع یهودیان مدینه با آن سروکارداریم و به جهت اهمیت و ضرورت آن در مباحث آینده بویژه غزوات پیامبر با امضا کنندگان آن ، متن آن را از نظر می گذرانیم :

 علی بن ابراهیم قمی نقل می کند : یهود بنی قریظه و بنی قنقاع نزد پیامبر آمده و گفتند : مردم را به چه می خوانی؟ فرمود: به گواهی دادن به توحید و رسالت خودم، من کسی هستم که نامم را در تورات می یابید و دانشمندانتان گفته اند از مکه ظهور می کنم و به این سنگلاخ (مدینه) کوچ می کنم … یهودیان گفتند : آنچه گفتی شنیدم . اکنون آمده ایم با تو صلح کنیم که به سود وزیان تو نباشیم (بی طرف باشیم) و کسی را علیه تو یاری نکنیم و متعرض یارانت نشویم، در مقابل، تو هم متعرض ما و دوستانمان نشوی ، تا ببینم فرجام کار تو و قومت به کجا می انجامد ، پیامبر (ص) پذیرفت و میان آنان قرارداد و پیمانی نوشته شد که یهود نباید علیه پیامبر (ص) و یا یکی از یارانش با دست ، زبان ، اسلحه و مرکب، نه در پنهانی و نه آشکارا ، نه در شب و نه در روز اقدامی انجام دهد و خداوند بر این پیمان گواه است ، پس اگر یهود این تعهدات را نادیده بگیرد ، رسول خدا می تواند خون آنان را بریزد ،زن و فرزندانشان را اسیر و اموالشان را غنیمت بگیرد .

آنگاه برای هر قبیله از این سه قبیله یهود ، نسخه ای جداگانه تنظیم شد و هر کدام امضا کردند .

امضاء کننده پیمان از طرف بنی نضیر، حیی بن اخطب ، امضا کننده پیمان از طرف بنی قریظه، کعب بن اسد و امضاء کننده پیمان ،از طرف بنی قنیقاع مخیریق بود . [۱]

این قرارداد نسبت به آنچه به پیمان عمومی شهرت یافته از صراحت و انسجام بیشتری برخوردار است ؛ زیرا طرف های آن به خوبی روشن است و پیداست که در یک زمان برای هر سه گروه پیمان منعقد و امضاء شده است .

مشکل این متن این است که فقط طبرسی آن را نقل کرده است و در منابع تاریخی و روایی دیگری نیامده است [۲] گذشته از این که قدمت کتاب و راوی متن ، به اندازه مورخان دست اول کتب سیره نیست .

ولی آنچه مشکل را حل می کند گزارش ها و شواهدی است که در منابع دست اول بر تأیید مواد این پیمان وجود دارد ، این شواهد عبارتند از :

  • در بسیاری از منابع وقتی سخن از پیمان شکنی سه گروه یهودی مشهور ، به بیان آمده ، تصریح شده است که آنان هنگام ورود رسول خدا به مدینه ، پیمانی را با حضرت محمد امضا کردند[۳] . از طرفی گفتیم : پیمان عمومی به هیچ وجه متوجه این سه گروه نیست و پیمان دیگری هم درباره یهود وجود ندارد تا سخن مورخین را راجع به آن بدانیم .
  • در برخی از منابع آمده است یهود با پیامبر قرارداشتند به سود و زیان او قدمی بر ندارند [۴] و این مطلب در این پیمان وجود دارد .
  • مورخین می گویند : حیی اخطب و کعب بن اسد با رسول خدا طرف قرارداد بودند [۵]این مطلب نیز در این پیمان قید شده است .
  • در منابع آمده است که پس از پیمان شکنی بنی قریظه مردانشان کشته و زنانشان اسیر شدند  و زمانی هم که بنی نضیر و بنی قریظه در محاصره پیامبر (ص) بودند گفتند: اگر تسلیم محمد نشویم ، مردانمان را کشته و زن و بچه هایمان را اسیر خواهد کرد[۶] و این ها کلماتی است که تنها در این پیمان نامه آمده است.

 رسول رسولی کیا- کارشناس ارشد قرآن و سیره

  1. طبرسی ، اعلام الوری با علام الهدی ، ج ۱ ، ص ۱۵۷۰ .
  2. البته محمد حسین هیکل در کتاب زندگانی محمد ص ۳۹۱ به انعقاد قراردادی بین یهودیان و پیامبر بعد از اخراج بنی قیقاع اشاره کرده است .
  3. جریر طبری ، تاریخ طبری ، ج ۲ ، ص ۱۷۲ .
  4. واقدی ، مضازی ، ص ۳۴۱٫
  5. فتوح البلدان ، بلاذری ، ص ۳۵ .
  6. تاریخ الیعقوبی ، ج ۲ ، ص ۵۲ .
نمایش بیشتر

رسول رسولی کیا

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : دبیر آموزش و پرورش

نوشته های مشابه

یک نظر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا