اصول

«نمازجماعت» فرضی است کفایه یا عین؟

تعریف نمازجماعت : منظور از نماز جماعت این است که فریضه نماز را با مردم به پا داریم.

تاریخ آغاز برگزاری نماز جماعت :

 پیامبرصلی الله علیه و سلم نماز جماعت را بعد از هجرت به مدینه و در همان شهر به پا داشت؛ ولی در مکه و در تمام مدت سیزده سال ، نماز بدون جماعت خوانده می شد، زیرا اصحاب تحت تعذیب و شکنجه بودند پس  نمازشان را در منازلشان می خواندند، اما هنگامی که پیامبر به مدینه هجرت کرد، نماز را به جماعت خواندند و هیچ گاه آن را ترک نکردند.

اهداف نماز جماعت

-در قرآن

وَإِذَا کُنْتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاهَ فَلْتَقُمْ طَائِفَهٌ مِنْهُمْ مَعَکَ« زمانی که تو، ای پیغمبر در میانشان بودی و نماز (خوف) را برایشان بپا داشتی، دسته‌ای از آنان با تو»

نماز- ترس – با جماعت و پشت سر امام اقامه می شود ؛ اگر مومنان امرشده باشند که نماز ترس را به جماعت بخوانند، باید درآسایش وامنیت بیشتر به نماز جماعت توجه نمایند.

-درسنت

عن ابن عمررضی الله عنهما، ان رسول الله قال :صلاه الجماعه تفضل صلاه الفذ بسبع وعشرین درجه. نمازجماعت بیست وهفت برابر فضلیت دارد بر نماز فرادی. (بخاری ۶۱۸،مسلم ۶۰۵)

وعن عثمان بن عفان رضی الله عنه ان رسول الله صلی الله علیه وسلم قال:من توضا للصلاه فاسبغ الوضوء ثم مشی الی الصلاه فصلاها مع الناس او مع الجماعه او فی المسجدغفرالله له ذنوبه. (مسلم ۲۳۲نساءی ۱۱۱/۲احمد۶۷/۱)

حضرت عثمان ازپیامبرصلی الله علیه و سلم، روایت کرده است که فرمود : هرکس وضوی کامل برای نماز بگیرد سپس برای نماز جماعت برود و با مردم ، یا به جماعت، یا در مسجد آن را بخواند خدا از گناهان(کوچکش) چشم پوشی می کند.

حکم برگزاری نماز بصورت جماعت برای نمازهای واجب

دانشمندان فقه اسلامی در باره حکم برگزاری نماز بصورت جماعت برای مردان اختلاف دارند، که در دو نظریه خلاصه می شود:

*نظریه اول :نماز جماعت فرض عین است یعنی برهر مردی- نه زنان – واجب است، مگر این که عذری داشته باشد و هرکس آن را ترک کند گناهکار شناخته خواهد شد.

این نظریه روایت شده ازعبدالله پسرمسعود، ابی موسی،عطاء ، اوزاعی ، ابوثور، مذهب احمد پسر حنبل و ابن حزم وهمچنین شیخ الاسلام ابن تیمیه این نظریه را انتخاب کرده است، تنها اختلافشان در این است که آیا «جماعت »شرط صحت نمازاست یا خیر؟

ناگفته نماند طرفداران نظریه نخست استدلال کرده اند به قرآن وسنت از جمله آیات زیر:

-وَارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ / و با نمازگزاران (به صورت جماعت) نماز بخوانید. (بقره ۴۳)

واین «همراه با مردم در رکوع»امرا ست به اقامه ی نماز به صورت جماعت و همچنانکه علمای اصول می گویند : مطلق امر برای وجوب است.

– حدیث مالک پسرحویرث که گفته است، پیامبر فرمود : اذا حضرت الصلاه فلیوءذن لکم احدکم و لیئمکم اکبرکم یعنی : هرگاه زمان نماز فرا رسید یکی از شما اذان بگوید و بزرگ ترین تان امام جماعت شود. (بخاری ومسلم) 

*نظریه دوم ، اقامه نماز بصورت جماعت بر هرمردی واجب عینی نیست بلکه سنت موکده می باشد.

این نظریه ی جمهور فقها است، از جمله بزرگانی چون ابوحنیفه و مالک و شافعی .

اختلاف نظر این عده از فقها بر این است که آیا اقامه نماز بصورت جماعت یک سنت ساده است یا سنت مؤکد و یا فرض کفایه؟؟

صاحبان این نظریه استدلال می کنند به دلایل زیر:

-حدیث پیامبر که فرموده است: صلاه الجماعه تفضل صلاه الفذ بسبع وعشرین درجه.  نمازجماعت بیست وهفت برابر نماز انفرادی ثواب دارد. 

برتری دادن چیزی بر چیز دیگر دلالت دارد بر اشتراک ثواب ، یعنی نماز هم بصورت جماعت و هم بصورت انفرادی ثواب دارد ولی پاداش اولی بیشتر است و در واقع این برتری دادن یعنی نماز جماعت واجب عینی نیست؛ زیرا هرگز گفته نمی شود انجام دادن یک واجب فضیلت دارد بر ترک آن.

-حدیث ابی موسی اشعری از پیامبر که روایت کرده است:

قال النبی :اعظم الناس اجرا فی الصلاه ابعدهم، فابعدهم ممشی والذی ینتظر الصلاه حتی یصلیها مع الامام الاعظم اجرا من الذی یصلی ثم ینام.

هرکس بیشترو با پای پیاده جهت اقامه نماز جماعت به مسجد برود ثواب بیشتری کسب می کند و همچنین ثواب کسی که منتظرامام اعظم مسلمانان بنشیند تا با او نماز بخواند بیشتر است از کسی که نمازش را فرادی می خواند و سپس می خوابد.

دراین حدیث، این ثواب بیان شده برای کسی است که  نماز به تنهایی یا با جماعت بخواند و این قوی ترین دلیل طرفداران نظریه دوم محسوب می شود. و همچنین می توان به حدیث شخصی که پشت سر معاذ  آنگاه که قرآن زیادی را در نماز خواند استدلال کرد و پس از اینکه احساس نمود نمی تواند بایستد نمازش را به تنهایی خواند و سپس نزد پیامبر رفت و بابت کار معاذ پیش آن حضرت شکایت نمود که پیامبر معاذ را محکوم و کارش را ناپسند شمرد!

نتیجه تحقیق:

با توجه به آنچه دراحادیث پیامبر بیان شده است می توان نتیجه گرفت  که نماز جماعت فرض کفایه است یعنی باید همواره و به اندازه کافی عده ای از مسلمانان بویژه کسانی که امکان دارند و از مسجد فاصله فراوانی ندارند در خانه خدا جهت انجام نمازشان حضور بهم رسانند و این میانه روترین و صحیح ترین نظریه است که از افراط و تفریط  هم به دور است .  والله اعلم

منابع

صحیح فقه السنه :ابومالک کمال بن السید سالم

فقه المنهجی :دکترمصطفی خن، دکترمصطفی بغا

ترجمه وتنظیم : رحیم رهرو

نمایش بیشتر

عبدالرحیم رهرو

✅ محل سکونت : آذربایجان غربی - مهاباد ☑ دعوتگر دینی و مترجم

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا