سؤال : بعضی از زنان مسلمان علاقه خاصی به خواندن نماز تراویح در مساجد دارند ، و بعضی از آنان بدون اجازه شوهران شان به خواندن این نماز از خانه بیرون می آیند، یا در مسجد هنگامی که به گفتگو می پردازند، صدای آنان شنیده می شود .
حکم این نماز برای آنان چگونه است؟ آیا در ماه مبارک رمضان برای زن، بهتر است نماز تراویح را در منزل بخواند یا در مسجد؟
جواب :
نماز تراویح نه برای زنان و نه برای مردان، برای هیچ کس واجب نیست؛ بلکه یک نماز مستحبی است، و نزد خداوند دارای ارزش والا و ثوابی فراوان است. بخاری و مسلم از ابو هریره روایت می کنند که می گفت: پیامبر (ص) مسلمانان را به انجام آن دستور می داد و می فرمود:
« مَن قامَ رمضانَ ایماناً و اِحتِساباً غَفَر اللهُ له ما تَقَّدَمَ مِن ذنبهِ »
(کسی که شبهای ماه رمضان را از روی ایمان و اخلاص به نماز بگذارند ، گناهان گذشته اش همه آمرزیده می شود)
کسی که نماز تراویح را با خشوع و آرامش ، و از روی ایمان و اخلاص بخواند ، و نماز صبح را نیز در وقت خودش ادا نماید، انگار شبهای ماه رمضان را به نماز و عبادت گذرانیده است و اجر و ثواب قائمین (شب زنده داران) را دارا می باشد.
این حکم شامل تمامی مردان و زنان می شود؛ جز اینکه نماز خواندن زنان در منزل بهتر از نماز خواندن آنان در مسجد است. مگر اینکه رفتن آنان به مسجد علاوه بر ادای نماز ، فواید دیگری از جمله شنیدن موعظه ، یا یادگیری علم و دانش و دین یا شنیدن قرآن از قاری خاشع و با اخلاص ، و … داشته باشد ، که در این صورت ، رفتن آنان به مسجد بهتر و سزاوار تر است .
بویژه در این عصر حاضر که بیشتر مردان به زنان مسائل دینی را آموزش نمی دهند ، و اگر در بعضی موارد بخواهند آنان را آموزش دهند ، توانایی لازم را برای تفهیم مسائل دینی و موعظه آنان را در خود سراغ ندارند ، و چون برای وعظ نصایح دینی جز مسجد مکان دیگری باقی نمانده بنابر این ، شایسته است ، اجازه داده شود که از این فرصت استفاده نمایند ، و میان آنان و خانه خدا حائل و مانعی ایجاد نشود ؛ بخصوص بسیاری از زنان مسلمان هر گاه در خانه هایشان بمانند ، شوق و رغبتی برای خواندن نماز تراویح – بصورت تنهایی – نشان نمی دهند برخلاف زمانی که حاضر به جماعت و در مسجد باشند .
اگر در ماه رمضان، زنان بتوانند از دروس و موعظههای دینی و اخلاقی بهرمند گردند؛ بهتر است که به مسجد بروند؛ در غیر این صورت، نماز خواندنشان در منزل بهتر است، و در هر صورت مشتاق و علاقمند بود که د رمسجد نماز بخواند، نباید شوهرش مانع او گردد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: “مانع رفتن کنیزان خدا به مساجد نشوید.”
البته ، خارج شدن زن از خانه ، حتی اگر به سوی مسجد هم باشد باید با اجازه شوهرش باشد ؛ زیرا که مرد سرپرست خانه و مسئول خانواده می باشد ، و تا زمانی که دستور به ترک واجبی یا ارتکاب معصیتی نداده باشد ، فرمان برداری از او واجب است ، در غیر این صورت دستورات او نه شنیدنی است و نه شایسته فرمان برداری . زنی که به رفتن مسجد رغبت و تمایل داشته باشد ، شوهرش نمی تواند مانع او بشود مگر به خاطر یک مانع و عذر معتبر شرعی . مسلم روایت می کند که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم می فرماید :
« لا تَمنَعوا اِماء الله مَساجِدَ الله »(زنان را از رفتن به مساجد خدا منع نکنید)
مانع معتبر شرعی عبارت است از این که – به عنوان مثال – شوهر بیمار باشد و نیاز به مراقبت و پرستاری داشته باشد یا اینکه زن دارای کودکانی خرد سال باشد که تنها گذاشتن آنان در خانه مشکلات و خطراتی برای آنان به وجود آورد ، و کسی نباشد که از آنان مراقبت نماید ، و مانند این از موانع و عذر های معقول و قابل قبول دیگری .
از سوی دیگر، اگر کودکان در مسجد داد و فریاد کنند، و موجب حواس پرتی نماز گزاران می شوند در آن صورت باید زنان از آوردن کودکان به مسجد اجتناب ورزند، زیرا اگر این کار در نمازهای واجب روزانه به خاطر کوتاهی مدت زمان آنها جایز و روا باشد، در نماز تراویح به دلیل طولانی بودن زمان ادای آنها و بی صبری کودکان در طول نماز که گاه ساعتها طول می کشد از این کار ممانعت به عمل آمده است.
البته رفتن زن به مساجد مشروط است به اینکه لباس پوشیدن، راه رفتن و رعایت حجاب و آداب و احکام اسلامی را کاملا” مراعات نماید، و با آرایش جذاب و با ناز و کرشمه بیرون نرود، به طوری که انگار خود را به نمایش گذاشته است؛ بلکه باید رفت و آمد زن به مساجد، بی پیرایه و خالصانه و قربةًالی الله باشد، و خود نمایی و تکبر و فخر فروشی در او مشاهده نگردد؛ و اینها مواردی است که شایسته است یک زن مسلمان نسبت به رعایت آنها اهتمام ورزد.
اما مسئله سخن گفتن زنان در مسجد همانند سخن گفتن مردان است. و جایز نیست در مسجد در مواقع غیر ضروری صدا بخصوص در باره امور دنیوی بلند گردد؛ زیرا مساجد برای این کار بنا نشده اند، بلکه برای عبادت یا تعلیم و تعلم بنا شده اند .
بنابر این لازم است که زنان مسلمان و متدّین در خانه خدا سکوت را رعایت کنند، مبادا باعث حواس پرتی نماز گذاران یا بهم خوردن نظم درس و بحث علمی گردد. و هر گاه زنی ناچار به سخن گفتن شد، باید با صدای آهسته و آرام به اندازه ضرورت سخن بگوید، در سخن گفتن و لباس پوشیدن و راه رفتن، نباید هیچ گاه وقار و متانت خود را از دست بدهد.
دوست دارم در این رابطه منصفانه مطلبی را بگویم و آن این که، بعضی از مردان در غیرتمندی نسبت به زنان ، افراط و زیاده روی کرده ، زنان را در تنگنا قرار میدهند، و با وجود دیوارها و نرده های چوبی و آهنی بلندی در مساجد که میان زنان و مردان فاصله انداخته است و زنان جز صدا حتی آگاهی از حرکات امام جماعت خود را ندارند ولی باز به هیچ وجه حاضر به رفتن زنان شان به مسجد نیستند ؛ در حالی که زنان در عصر پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم و یاران شان بدون وجود چنان پرده ها و نرده های چوبین و آهنین به مسجد می رفتند (و اکنون باب النساء در مسجد الحرام از آن زمان به یادگار مانده است).
شگفت اینجا است که بعضی از مردان در مساجد به خودشان اجازه بحث و گفتگو با صدای بلند می دهند، ولی به زنان شان اجازه نمی دهند حتی با زنان همسایه در مسائل دینی گفتگو کنند. انگیزه چنین عملی تعصّب و تحجُّر و بی انصافی در امر دین دین است. در رابطه با چنین غیرت مذموم و ناپسند از پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم روایت شده است که :
« انّ من الغیرة یُبغضُهُ اللهُ و رَسُولهُ »(بعضی از غیرت ها مورد تنفّر خدا و رسول می باشند)
و منظور، غیرت در غیر محل و جایگاه آن است.
زندگانی امروزی همه درها به روی زنان گشوده است . زن از خانه خود پیوسته بیرون می آید ، و به مدرسه و دانشگاه بازار و … می رود؛ آیا روا است آنان را از بهترین جایگاه که همان مسجد است محروم نماییم؟!
من بدون هیچ گونه دغدغه و اساس حرجی، با صدای بلند اعلام می نمایم که ای مردان! زمینه رفتن زنان به مساجد را فراهم کنید تا آنان هم به خیر و نیکی دست یابند و موعظه های دینی را بشنوند، و مسائل دینی را بفهمند؛ و مادامی که آنان با حجاب و با وقار و متانت، و بدور از تبرج و بد حجابی از خانه بیرون می آیند، هیچ مانعی ندارد که آنان در مسجد بدون ارتکاب به گناه و معصیت، با زنان دیگر به بحث و گفتگو حتی به هم صحبتی تفریح آمیز بپردازند. والحمد لله ربّ العالمین
——————–
منبع :فتاوای معاصر
مؤلف : دکتر یوسف قرضاوی
تابش
عالی بود استفاده کردم