( رحمه للعالمین بودن پیامبر یعنی چه ؟)
خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبرش ( ص) چنین می فرماید: « و ما أرسَلناكَ إلّا رحمَةً للعالمین» (انبیاء/107) یعنی: « و تو را جز رحمتی برای جهانیان فرو نفرستادیم».
رحمت پروردگار محتوایش انعام و احسان و رحمت بندگان از جنس مهرورزی و محبت است.پیام رحمت الهی وسعتش به پهنای تمام نسل ها و ادوار تاریخ بشریت است و به دوره و عصری خاص محدود و محصور نمی شود.پیامی است که زمان را در نوردیده و از جغرافیا و مختصات آن فراتر رفته است.پیامی که آخرین و کاملترین شراره هایش بر قلب پاک محمد(ص) نازل گشت و در شخصیت وی تجلی یافت.
از مفاد و ویژگی های این پیام (عدم محدودیت زمانی و مکانی) دوامر مهم قابل استنباط است:
یکی ختم نبوت؛چراکه رسالت پیامبر(ص) در حصار زمان نمی گنجد و دیگری جهانشمولی پیام و رسالت نبی اکرم(ص) چراکه این پیام مرزهای ژئوپولیتیکی را به رسمیت نمی شناسد و مخصوص شبه جزیره ی عربستان یا قاره و اقلیم خاصی نیست.
پی بردن به حقیقت رحمت از طریق شنیدن و خواندن امکان پذیر نیست.واقعیتِ پیامِ رحمت را کسانی درک می کنند که خلاف آن را تجربه و بی مهری حقیقی را لمس کرده باشند،سپس گشایش شامل حال ایشان شده و لذت آن را در زندگی چشیده باشند.
البته شایان ذکر است که به اقتضای شرایط زمانی و مکانی و برحسب نیاز انسان،معانی و مصادیق رحمت تغییر می کند و در اشکال مختلف نمایان می شود.به نمونه های زیر توجه کنید.
– مزارعی را تجسم کنید که در پاییز با شوق فراوان آنها را بذر افشانی کرده اید،فصل سرما تمام شده و شما منتظر به ثمر نشستن تلاشهایتان هستید،در حالیکه مزارعتان از فرط تشنگی و بی آبی حاصلی به بار نیاورده است،به شدت نگرانید و کاسه ی چه کنم چه کنم دستتان گرفته اید،نقشه هایتان را نقش بر آب و زحماتتان را بر باد می بینید،بهار رو به پایان است و خبری از محصول نیست،رحمت در چنین شرایطی چه می تواند باشد؟ بله.باران تمامِ آن رحمتی است که می توانید آرزو داشته باشید.
– خود را تصور کنید که در هوای طوفانی و در مسیری دور افتاده و کم تردد خودرویتان دچار نقص فنی شده است و از حرکت باز ایستاده اید،از سرما به خود می پیچید،سیاهی شب و صدای گرگ های گرسنه لرزه بر اندامتان انداخته است،نا امید و مأیوس شده اید و کارتان را تمام شده می انگارید.حال رحمت کدام است؟ در این صورت از راه رسیدن اتومبیلی با امکانات کافی که نقص خودرویتان را برطرف کند یا شما را به مکانی امن انتقال دهد،عینِ رحمت است.
بنابراین وقتی پیامبر اکرم(ص) را پیامبر رحمت می نامیم، لازم است گوشه ی چشمی به آن برهه از زمان بیفکنیم که وی در آن مبعوث شد،ممکن است چنین رحمتی را امروز آنگونه که باید و شاید، احساس نکنیم و قدر ندانیم؛ولی باید اعتراف کرد که آن هنگام، تمامِ رحمت در شخصیت محمد امین(ص) متجلّی بود.
امروزه ما به نیابت از نبی اکرم (ص) مسئول حمل پیام رحمت و انتقال ثمرات و مصادیق آن به دیگران هستیم،در حالیکه بسیاری از حاملان این رسالت،به محتوای این پیام خیانت کرده و آن را مملوء از خشونت، انتقامجویی، افراط و تفریط به جهانیان عرضه می کنند.
آیا فکر می کنید عاملان اهانت به شخصیت پیامبر اسلام(ص) که با رسم کاریکاتورها و تحریر آیات شیطانی پیام رحمتش را زیر سئوال می برند، محمد(ص) را دیده و به حق شناخته اند؟ بی گمان اگر چنین بود، عاجزانه در پیشگاه او زانو می زدند و به برنامه ی الهی گردن می نهادند!
اینان ما را دیده اند و قصور و کم و کاست های ما را معیار و ملاک قرار داده اند و این ما هستیم که نتوانسته ایم به پیامِ رحمت خدمت کنیم؛چرا که سراسر وجودمان غضب است و از رحمت فرسخ ها دوریم.
خداوند متعال اوضاع نابسامان قبل از بعثت پیامبر(ص) را در آیه ای کوتاه و به وضوح،اینچنین به تصویر می کشد: « … و أذكروا نعمة اللهِ علیکُم إذ کُنتم أعداءً فألَّف بینَ قلوبِکُم فأصبَحتُم بِنِعمَتِهِ إخواناً و کنتم علی شفا حفرة مِن النّارِ فأنقَذَکُم منها… »(آل عمران/103).یعنی: « … و نعمت خدا را برخود یاد کنید آنگاه که دشمنان [یکدیگر] بودید،پس میان دل های شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید… »
# این آیه ی مبارکه گویای دو حقیقت است:
اول؛ نمایانگر دشمنی های پر از حقد و کینه است که خداوند آن را به الفت مبدل ساخت و نعمت اسلام را وسیله ی اخوت و برادری میان مسلمانان قرار داد.
دوم؛ حاکی از اوضاع تأسف بار سده ی ششم میلادی است که بشریت در بیراهه ی شقاوت و سیه روزی قدم نهاده بود و خداوند وی را از بد فرجامی رهانید و بدو حیات تازه بخشید.
با دقت در آیه ی شریفه در می یابیم که خداوند وضعیت جامعه ی آن هنگام را به پرتگاهی تشبیه نموده که در اعماق آن آتشی فروزان است که شعله هایش زبانه می کشد و هر موجود جاندار یا بی جانی که طعمه ی آن گردد، سرنوشتش هلاکت و نابودی است. شخصی را در نظر بگیرید که بر لبه ی چنین پرتگاهی ایستاده و هر لحظه به قصد خودکشی ممکن است خود را در آن پرت کند.زندگیش به التماس ثانیه ها افتاده است.در همین اثنا فردی از پشت سر محکم وی را در آغوش بگیرد و وی را از این قصد منصرف کند و سپس او را مورد تفقّد و دلجویی قرار دهد و انگیزه ها،عوامل و محرک های روحی منجر شده به انجام چنین اقدامی را آسیب شناسی کند و با حوصله و برنامه ریزی درصدد مرتفع کردن آنها برآید و آنها را به خصوصیات مثبتی تبدیل نماید که نه تنها به اصلاح خود فرد بینجامد بلکه زمینه ی مصلح بودنش در جامعه را نیز فراهم نماید،پیامبر(ص) همان کسی است که بشریت را از سقوط به چنین آتشدانی رهایی بخشید؛حال آیا نباید چنین اقدام مبارکی را رحمت نامید؟!
خداوند در آیه ی مذکور تصویر قرن ششم میلادی را با ظرافت ویژه ای ترسیم کرده است،عصری که یگانه منجی عالم بشریت در آن،عهده دار حمل رسالت آزادگی و ارمغانِ مهربانی شد.
یهودیت، مسیحیت، مجوسیت، بوداییت و آیین ابراهیمی همه و همه به نوعی دچار شرک و بت پرستی بودند،بحران جوامع آن روز امری فراگیر بود و تمام جوانب سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در بر می گرفت ، محمد(ص) که در چنان اوضاع و احوالی مبعوث گردید.
شفیع جهانگیری
ترجمه از کوردی: اقبال جهانگیری
