فصل بهار و طبیعت را چگونه توصیف کنیم؟
الف- حرکت و نو شدن
عالم طبیعت بعد از خوابی نسبتا طولانی، در فصل زمستان قابلیت خود را برای باروری تازه و رویش و پویش دوباره نشان می‌دهد تا بهعنوان دایهای مهربان، غذای حیوانات و موجودات و بهویژه انسان را که به دامن او چنگ زدهاند، مهیا سازد تا همچنان گهواره پرورش موجودات باقی بماند: «الم نجعل الارض مهادا؟»
پیام بهار به انسانها این است که وقتی طبیعت خاکی، دانهها و بذرها را به سبزه و گل و گیاه و میوه تبدیل می‌کند، قلب تو که گلستان معرفت خداست، باید گلها و میوه‌های شیرین معرفت را بارور سازد و جویندگان حقیقت و حکمت را به تماشای جلوههای معشوق دعوت کند. به قول حافظ:
مراد دل ز تماشای باغ عالم چیست؟
به دست مردم چشم از رخ تو گل چیدن
وای برآن دلهایی که خاک تیره در بهار سبز و خرم شود، اما آنها تیره و ظلمانی بمانند یا خارهای غفلت و ضلالت مانع شکوفایی و سرسبزی آنها شود. البته قلب انسان گلستان خداست و همواره باید با شمیم معرفت سرسبز و خرم باشد. به قول مولوی:
جان لقمان که گلستان خداست/ پای جانش بسته خاری چراست؟
اگر چه بهار مدرسه ای است که درس های فراوانی دارد، اما قرآن کریم بهار را بهترین بهانه برای یادآوری دو نکته مهم و محوری قرار داده است:
۱-خدا باوری(توحید)
۲-معادباوری(قیامت)
ترجمه برخی از آیات قرآن در این باره عبارتند از:
۱- آن ها که در عظمت خالق یکتا و قدرت بیکران او تردید دارند، آنان که در امکان زندگی پس از مرگ شک دارند، به بهار بنگرند که چون قیامت است که سال های سال در برابر چشمانشان تکرار می شود.
۲- مگر هر سال زمین های مرده در برابر چشمان ما زنده نمی شوند؟ چه جای تعجب است که انسان های مرده پس از سال ها جان بگیرند و سر از خاک بردارند؟!
۳- قانون حیات و مرگ همه جا یک سان است. اگر محال باشد که انسان ها بعد از مردن و خشک شدن به زندگی برگردند، پس چرا این همه گیاهانی که می میرند و می پوسند و خاک می شوند، بار دیگر در حیات نوینی پا به عرصه وجود می نهند؟
۴- چرا زمین های مرده پس نزول حیات بخش باران تکان می خورند و به جنبش و حرکت در می آیند و لباس زیبای زندگی به تن می کنند وبا روییدن گیاهان و برآوردن شکوفه ها وخندیدن گل ها (که همه نشانه زندگی هستند) شور محشر به پا می کنند؟
قرآن کریم توجه همه انسان ها را به این دو نکته مهم یعنی توحید و معاد جلب کرده است تا ما سهم خویش را فراتر و بالاتر از حیوانات، از فصل بهار بگیریم.
۱- و از آسمان آبی پر برکت فرستادیم و به وسیله آن باغ ها و دانه هایی را که درو می کنند رویاندیم و نخل های بلند قامت که میوه های متراکم دارند. همه این ها به منظور روزی دادن به بندگان است و به وسیله باران،زمین مرده را زنده کردیم. آری زنده شدن مردگان نیز همین گونه است.(ق/آیه ۹تا ۱۱)
۲- او زنده را از مرده خارج می کند و مرده را از زنده و زمین را بعد از مرگ، حیات می بخشد و به همین شیوه در روز قیامت برانگیخته می شوید.(روم/آیه ۱۹)
۳- به آثار رحمت الهی بنگر که چگونه زمین را بعد از مردنش زنده می کند. آن کس (که زمین را زنده کرد) زنده کننده مردگان در قیامت است و او بر همه چیز تواناست. (روم/آیه ۵۰)
۴- و زمین را( در فصل زمستان ) خشک و مرده می بینی، اما هنگامی که باران را بر او فرو می فرستیم به حرکت در می آید و نمو می کند وانواع گیاهان زیبا را می رویاند. این بدین خاطر است که بدانید خداوند حق است و مردگان را زنده می کند و بر هر چیز تواناست.(حج/آیات۵و۶)
۵- از آیات او این است که زمین خشک و خاضع می بینی، اما هنگامی که آب را می فرستیم به جنبش در می آید و نمو می کند، همان کس که آنرا زنده کرد، مردگان را نیز زنده می کند واو بر همه چیز تواناست.(فصلت/آیه ۳۹)
۶- خداوند آن کسی است که بادها را فرستاد تا ابرهایی را به حرکت درآورند، ما این ابرها را به سوی زمین مرده می رانیم و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش زنده می کنیم. رستاخیز نیز همین گونه است.(فاطر/آیه ۹)
۷- او کسی است که بادها را پیشاپیش (باران) رحمتش می فرستد تا زمانی ابرها سنگینی بار را (بر دوش خود) حمل کنند در این هنگام آنها را به سوی سرزمین های مرده می فرستیم و به وسیله آن(آب حیات بخش) نازل می کنیم و با آن هر گونه میوه ای(از خاک تیره) بیرون می آوریم، این گونه( که زمین های مرده را زنده کردیم) مردگان را در روز قیامت زنده می کنیم تا مگر متذکر شوید.(اعراف/آیه۵۷)
۸- خداوند از آسمان آبی فرستاد و زمین را بعداز آنکه مرده بود، حیات بخشید. در این نشانه روشنی است برای جمعیتی که گوش شنوا دارند.(نحل/آیه ۶۵)
۹- و نیز در آمد و شد شب و روز و رزقی که خداوند از آسمان نازل کرده و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش حیات بخشیده و همچنین در وزش بادها نشانه های روشنی است برای گروهی که اهل تفکرند.(جاثیه/آیه ۵۰)
۱۰- و از آیات او این است که برق و رعد را به شما نشان می دهد که هم مایه ترس و هم امید شماست(ترس از صاعقه – امید به نزول باران) و از آسمان، آبی فرو می فرستد که زمین را بعد از مردن زنده می کند. در این نشانه هایی است برای گروهی که عقل و خرد خود را به کار می گیرند.(روم/آیه ۲۴)
۱۱- آیا ندیدی خداوند از آسمان، آبی فرستاد و زمین را سرسبز و خرم گرداند؟.(حج/آیه ۶۳)
۱۲- او کسی است که باران نافع را بعد از آنکه مایوس شدند نازل می کند و دامن رحمت خویش را می گستراند. و او ولی و حمید است.(شورا/آیه ۲۸) وبسیاری آیات دیگر
ب- فرصت شناسی
یکی از پیامهای دیگر فصل بهار فرصتشناسی و غنیمت شمردن اوقات عمری است که تکرارشدنی و جبرانپذیر نیست. انسان موقعیتشناس و دلنگران فردای قیامت، با دیدن بهار، باید درخت جان را غرس کند و با تجدید ایمان و عهد استوار با خدای متعال آن را حاصلخیز کند و علفهای هرز و خار و خاشاک را از سرزمین دل دور کند و با شخمی دوباره، حرم یار را آباد سازد و با کشت ارزشها، «یسارعون فی الخیرات»، شجره طیبه را بارور کند که: «اصلها ثابت و فرعها فی السماء»
بنابراین، بهار فصلی است که به جا ماندهها هشدار می‌دهد تا فرصتها از دست نرفته است، تخم رستگاری و سعادت را در وجود خود بکارند و دل را به طراوت نوشدن خوش دارند.
به قول حافظ:
نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی
من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش
که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی
بهار و طبیعت ، بارش باران ، رویش گلها وگیاهان ، زنده شدن زمین مرده در قرآن
الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَکُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ – آن کس که زمین را بستر شما، و آسمان [= جو زمین] را همچون سقفی بالای سر شما قرار داد؛ و از آسمان آبی فرو فرستاد؛ و به وسیله آن، میوه‌ها را پرورش داد؛ تا روزی شما باشد. بنابر این، برای خدا همتایانی قرار ندهید، در حالی که می‌دانید (هیچ یک از آنها، نه شما را آفریده‌اند، و نه شما را روزی می‌دهند). «البقره/۲۲»
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا ینْفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّهٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَینَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ – در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتیهایی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن، زمین را پس از مرگ، زنده نموده، و انواع جنبندگان را در آن گسترده، و (همچنین) در تغییر مسیر بادها
ها و ابرهایی که میان زمین و آسمان مسخرند، نشانه‌هایی است (از ذات پاک خدا و یگانگی او) برای مردمی که عقل دارند و می‌اندیشند! «البقره/۱۶۴»
وَهُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ کُلِّ شَیءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَرَاکِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِیهٌ وَجَنَّاتٍ مِنْ أَعْنَابٍ وَالزَّیتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَیرَ مُتَشَابِهٍ انْظُرُوا إِلَى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَینْعِهِ إِنَّ فِی ذَلِکُمْ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یؤْمِنُونَ – او کسی است که از آسمان، آبی نازل کرد، و به وسیله آن، گیاهان گوناگون رویاندیم؛ و از آن، ساقه‌ها و شاخه‌های سبز، خارج ساختیم؛ و از آنها دانه‌های متراکم، و از شکوفه نخل، شکوفه‌هایی با رشته‌های باریک بیرون فرستادیم؛ و باغهایی از انواع انگور و زیتون و انار، (گاه) شبیه به یکدیگر، و (گاه) بی‌شباهت! هنگامی که میوه می دهد، به میوه آن و طرز رسیدنش بنگرید که در آن، نشانه‌هایی (از عظمت خدا) برای افراد باایمان است! «الأنعام/۹۹»
وَهُوَ الَّذِی أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَیرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُکُلُهُ وَالزَّیتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَیرَ مُتَشَابِهٍ کُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ یوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا یحِبُّ الْمُسْرِفِینَ – اوست که باغهای معروش [= باغهایی که درختانش روی داربست‌ها قرار دارد]، و باغهای غیرمعروش [= باغهایی که نیاز به داربست ندارد] را آفرید؛ همچنین نخل و انواع زراعت را، که از نظر میوه و طعم با هم متفاوتند؛ و (نیز) درخت زیتون و انار را، که از جهتی با هم شبیه، و از جهتی تفاوت دارند؛ (برگ و ساختمان ظاهریشان شبیه یکدیگر است، در حالی که طعم میوه آنها متفاوت می‌باشد.) از میوه آن، به هنگامی که به ثمر می‌نشیند، بخورید! و حق آن را به هنگام درو، بپردازید! و اسراف نکنید، که خداوند مسرفان را دوست ندارد! «الأنعام/۱۴۱»
وَهُوَ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْرًا بَینَ یدَی رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَیتٍ فَأَنْزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِنْ کُلِّ الثَّمَرَاتِ کَذَلِکَ نُخْرِجُ الْمَوْتَى لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ – او کسی است که بادها را بشارت دهنده در پیشاپیش (باران) رحمتش می‌فرستد؛ تا ابرهای سنگین‌بار را (بر دوش) کشند؛ (سپس) ما آنها را به سوی زمینهای مرده می‌فرستیم؛ و به وسیله آنها، آب (حیاتبخش) را نازل می‌کنیم؛ و با آن، از هرگونه میوه‌ای (از خاک تیره) بیرون می‌آوریم؛ این گونه (که زمینهای مرده را زنده کردیم،) مردگان را (نیز در قیامت) زنده می‌کنیم، شاید (با توجه به این مثال) متذکر شوید! «الأعراف/۵۷»
هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللَّهُ ذَلِکَ إِلَّا بِالْحَقِّ یفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ – او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه‌هایی مقدر کرد، تا عدد سالها و حساب (کارها) را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات (خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می‌دهد! «یونس/۵»
وَفِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِیلٌ صِنْوَانٌ وَغَیرُ صِنْوَانٍ یسْقَى بِمَاءٍ وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ – و در روی زمین، قطعاتی در کنار هم قرار دارد که با هم متفاوتند؛ و (نیز) باغهایی از انگور و زراعت و نخلها، (و درختان میوه گوناگون) که گاه بر یک پایه می‌رویند و گاه بر دو پایه؛ (و عجیب‌تر آنکه) همه آنها از یک آب سیراب می‌شوند! و با این حال، بعضی از آنها را از جهت میوه بر دیگری برتری می‌دهیم؛ در اینها نشانه‌هایی است برای گروهی که عقل خویش را به کار می‌گیرند! «الرعد/۴»
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَکُمْ وَسَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهَارَ – خداوند همان کسی است که آسمانها و زمین را آفرید؛ و از آسمان، آبی نازل کرد؛ و با آن، میوه‌ها(ی مختلف) را برای روزی شما (از زمین) بیرون آورد؛ و کشتیها را مسخر شما گردانید، تا بر صفحه دریا به فرمان او حرکت کنند؛ و نهرها را (نیز) مسخر شما نمود؛ «الإبراهیم/۳۲»
وَأَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَوَاقِحَ فَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَینَاکُمُوهُ وَمَا أَنْتُمْ لَهُ بِخَازِنِینَ – ما بادها را برای بارور ساختن (ابرها و گیاهان) فرستادیم؛ و از آسمان آب
ی نازل کردیم، و شما را با آن سیراب ساختیم؛ در حالی که شما توانایی حفظ و نگهداری آن را نداشتید! «الحجر/۲۲»
وَاللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیهً لِقَوْمٍ یسْمَعُونَ – خداوند از آسمان، آبی فرستاد؛ و زمین را، پس از آنکه مرده بود، حیات بخشید! در این، نشانه روشنی است برای جمعیتی که گوش شنوا دارند! «النحل/۶۵»
وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیهً لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ – و از میوه‌های درختان نخل و انگور، مسکرات (ناپاک) و روزی خوب و پاکیزه می‌گیرید؛ در این، نشانه روشنی است برای جمعیتی که اندیشه می‌کنند! «النحل/۶۷»
الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَکَ لَکُمْ فِیهَا سُبُلًا وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْ نَبَاتٍ شَتَّى – همان خداوندی که زمین را برای شما محل آسایش قرار داد؛ و راه‌هایی در آن ایجاد کرد؛ و از آسمان، آبی فرستاد!» که با آن، انواع گوناگون گیاهان را (از خاک تیره) برآوردیم. «طه/۵۳»
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءًفَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّهً إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ – آیا ندیدی خداوند از آسمان، آبی فرستاد، و زمین (بر اثر آن) سرسبز و خرم می‌گردد؟! و خداوند لطیف و آگاه است. «الحج/۶۳»
وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ – و از آسمان، آبی به اندازه معین نازل کردیم؛ و آن را در زمین (در جایگاه مخصوصی) ساکن نمودیم؛ و ما بر از بین بردن آن کاملا قادریم! «المؤمنون/۱۸»
فَأَنْشَأْنَا لَکُمْ بِهِ جَنَّاتٍ مِنْ نَخِیلٍ وَأَعْنَابٍ لَکُمْ فِیهَا فَوَاکِهُ کَثِیرَهٌ وَمِنْهَا تَأْکُلُونَ – سپس بوسیله آن باغهایی از درختان نخل و انگور برای شما ایجاد کردیم؛ باغهایی که در آن میوه‌های بسیار است؛ و از آن میخورید! «المؤمنون/۱۹»
وَإِنَّ لَکُمْ فِی الْأَنْعَامِ لَعِبْرَهً نُسْقِیکُمْ مِمَّا فِی بُطُونِهَا وَلَکُمْ فِیهَا مَنَافِعُ کَثِیرَهٌ وَمِنْهَا تَأْکُلُونَ – و برای شما در چهارپایان عبرتی است؛ از آنچه در درون آنهاست [= از شیر] شما را سیراب می‌کنیم؛ و برای شما در آنها منافع بسیاری است؛ و از گوشت آنها میخورید؛ «المؤمنون/۲۱»
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یزْجِی سَحَابًا ثُمَّ یؤَلِّفُ بَینَهُ ثُمَّ یجْعَلُهُ رُکَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَینَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ جِبَالٍ فِیهَا مِنْ بَرَدٍ فَیصِیبُ بِهِ مَنْ یشَاءُ وَیصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یشَاءُ یکَادُ سَنَا بَرْقِهِ یذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ – آیا ندیدی که خداوند ابرهایی را به آرامی می‌راند، سپس میان آنها پیوند می‌دهد، و بعد آن را متراکم می‌سازد؟! در این حال، دانه‌های باران را می‌بینی که از لابه‌لای آن خارج می‌شود؛ و از آسمان -از کوه‌هایی که در آن است [=ابرهایی که همچون کوه‌ها انباشته شده‌اند]- دانه‌های تگرگ نازل می‌کند، و هر کس را بخواهد بوسیله آن زیان می‌رساند، و از هر کس بخواهد این زیان را برطرف می‌کند؛ نزدیک است درخشندگی برق آن (ابرها) چشمها را ببرد! «النور/۴۳»
وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ بُشْرًا بَینَ یدَی رَحْمَتِهِ وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا – او کسی است که بادها را بشارتگرانی پیش از رحمتش فرستاد، و از آسمان آبی پاک‌کننده نازل کردیم… «الفرقان/۴۸»
لِنُحْیی بِهِ بَلْدَهً مَیتًا وَنُسْقِیهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِی کَثِیرًا – تا بوسیله آن، سرزمین مرده‌ای را زنده کنیم؛ و آن را به مخلوقاتی که آفریده‌ایم -چهارپایان و انسانهای بسیار- می‌نوشانیم. «الفرقان/۴۹»
أَوَلَمْ یرَوْا إِلَى الْأَرْضِ کَمْ أَنْبَتْنَا فِیهَا مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ – آیا آنان به زمین نگاه نکردند که چقدر از انواع گیاهان پرارزش در آن رویاندیم؟! «الشعراء/۷»
وَمِنْ آیاتِهِ یرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَینَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَیحْیی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ – و از آیات او این است که برق و رعد را به شما نشان می‌دهد که هم مایه ترس و هم امید است (ترس از صاعقه، و امید به نزول باران)، و از آسمان آبی فرو می‌فرستد که زمین را بعد از مردنش بوسیله آن زنده می‌کند؛ در این نشانه‌هایی است برای جمعیتی که می‌اندیشند! «الروم/۲۴»
وَمِنْ آیاتِهِ أَنْ یرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِیذِیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَلِتَجْرِی الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ – و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می‌فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سیراب کند) و ک
شتیها بفرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید؛ شاید شکرگزاری کنید. «الروم/۴۶»
اللَّهُ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَیبْسُطُهُ فِی السَّمَاءِ کَیفَ یشَاءُ وَیجْعَلُهُ کِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَنْ یشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ یسْتَبْشِرُونَ – خداوند همان کسی است که بادها را می‌فرستد تا ابرهایی را به حرکت در آورند، سپس آنها را در پهنه آسمان آن گونه که بخواهد می‌گستراند و متراکم می‌سازد؛ در این هنگام دانه‌های باران را می‌بینی که از لا به لای آن خارج می‌شود،هنگامی که این (باران حیاتبخش) را به هر کس از بندگانش که بخواهد می‌رساند، ناگهان خوشحال می‌شوند… «الروم/۴۸»
فَانْظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ کَیفَ یحْیی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِکَ لَمُحْیی الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ – به آثار رحمت الهی بنگر که چگونه زمین را بعد از مردنش زنده می‌کند؛ چنین کسی (که زمین مرده را زنده کرد) زنده‌کننده مردگان (در قیامت) است؛ و او بر همه چیز تواناست! «الروم/۵۰»
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَى فِی الْأَرْضِ رَوَاسِی أَنْتَمِیدَ بِکُمْ وَبَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّهٍ وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا فِیهَا مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ – (او) آسمانها را بدون ستونی که آن را ببینید آفرید، و در زمین کوه‌هایی افکند تا شما را نلرزاند (و جایگاه شما آرام باشد) و از هر گونه جنبنده‌ای روی آن منتشر ساخت؛ و از آسمان آبی نازل کردیم و بوسیله آن در روی زمین انواع گوناگونی از جفتهای گیاهان پر ارزش رویاندیم. «لقمان/۱۰»
أَوَلَمْ یرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْمَاءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا تَأْکُلُ مِنْهُ أَنْعَامُهُمْ وَأَنْفُسُهُمْ أَفَلَا یبْصِرُونَ – آیا ندیدند که ما آب را بسوی زمینهای خشک می‌رانیم و بوسیله آن زراعتهایی می‌رویانیم که هم چهارپایانشان از آن می‌خورند و هم خودشان تغذیه می‌کنند؛ آیا نمی بینند؟! «السجده/۲۷»
یا أَیهَا النَّاسُ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیکُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَیرُ اللَّهِ یرْزُقُکُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَکُونَ – ای مردم! به یاد آورید نعمت خدا را بر شما؛ آیا آفریننده‌ای جز خدا هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟! هیچ معبودی جز او نیست؛ با این حال چگونه به سوی باطل منحرف می‌شوید؟! «فاطر/۳»
وَمَا یسْتَوِی الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِنْ کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْمًا طَرِیا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیهً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْکَ فِیهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ – دو دریا یکسان نیستند: این یکی دریایی است که آبش گوارا و شیرین و نوشیدنش خوشگوار است، و آن یکی شور و تلخ و گلوگیر؛ (اما) از هر دو گوشتی تازه می خورید و وسایل زینتی استخراج کرده می‌پوشید؛ و کشتیها را در آن می‌بینی که آنها را می‌شکافند (و به سوی مقصد پیش می‌روند) تا از فضل خداوند بهره‌گیرید، و شاید شکر (نعمتهای او را) بجا آورید! «فاطر/۱۲»
وَآیهٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَیتَهُ أَحْیینَاهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ یأْکُلُونَ – زمین مرده برای آنها آیتی است، ما آن را زنده کردیم و دانه‌های (غذایی) از آن خارج ساختیم که از آن می‌خورند؛ «یس/۳۳»
وَجَعَلْنَا فِیهَا جَنَّاتٍ مِنْ نَخِیلٍ وَأَعْنَابٍ وَفَجَّرْنَا فِیهَا مِنَ الْعُیونِ – و در آن باغهایی از نخلها و انگورها قرار دادیم و چشمه‌هایی از آن جاری ساختیم، «یس/۳۴»
لِیأْکُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَمَا عَمِلَتْهُ أَیدِیهِمْ أَفَلَا یشْکُرُونَ – تا از میوه آن بخورند در حالی که دست آنان هیچ دخالتی در ساختن آن نداشته است! آیا شکر خدا را بجا نمی‌آورند؟! «یس/۳۵»
وَمِنْ آیاتِهِ أَنَّکَ تَرَى الْأَرْضَ خَاشِعَهً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَیهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِی أَحْیاهَا لَمُحْیی الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ – و از آیات او این است که زمین را خشک (و بی‌جان) می‌بینی، اما هنگامی که آب (باران) بر آن می‌فرستیم به جنبش درمی‌آید و نمو می‌کند؛ همان کسی که آن را زنده کرد، مردگان را نیز زنده می‌کند؛ او بر هر چیز تواناست! «فصلت/۳۹»
وَهُوَ الَّذِی ینَزِّلُ الْغَیثَ مِنْ بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَینْشُرُ رَحْمَتَهُ وَهُوَ الْوَلِی الْحَمِیدُ – او کسی است که باران سودمند را پس از آنکه مأیوس شدند نازل می‌کند و رحمت خویش را می‌گستراند؛ و او ولی و (سرپرست) و ستوده است! «شوری/۲۸»
وَاخْتِلَافِ اللَّیلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِ
یفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ – و نیز در آمد و شد شب و روز، و رزق (و بارانی) که خداوند از آسمان نازل کرده و بوسیله آن زمین را بعد از مردنش حیات بخشیده و همچنین در وزش بادها، نشانه‌های روشنی است برای گروهی که اهل تفکرند! «الجاثیه/
( بهار برهان رستاخیز)
یکی از پیامهای بهار اثبات روز رستاخیز است؛ چراکه بهار دانهها و هستههای پنهان در طبیعت را هویدا می‌کند و اگر دانهای بیمغز باشد، سر از خاک برنمیدارد و نمودی در بهار ندارد. به قول جناب مولوی:
این بهار نو ز بعد برگ ریز/ هست برهان وجود رستخیز
هر نهانی عاقبت پیدا شود/ هر چه خوردست این زمین رسوا شود
دنیای ماهم مزرعه آخرت است: «الدنیا مزرعه الاخره» اگر اعمال ما فاقد اخلاص و تقوا باشد، در حقیقت دانهای بیمغز است که فردای قیامت نمود و آثاری ندارد. مواظب باشیم که در کشت اعمال خود، از سر ایمان و اخلاص عمل کنیم که مغز دانه اعمال، اخلاص است. در غیر این صورت، از کشتکاری خود، در آخرت زیان خواهیم دید. چه زیبا میگوید جناب مولوی:
هرچه اینجا کشت کردی مال توست/ حاصل چند روزه اعمال توست
از مکافات عمل غافل مشو/ گندم از گندم بروید جو ز جو
( پیام اعتدال)
یکی از پیامهای بهار، دعوت به اعتدال در اخلاق و رفتار است. بهار حد وسط گرمی تابستان و سردی زمستان است؛ به همین دلیل، بستر اعتدال است و همانطور که اعتدال طبیعت باعث سرسبزی و شکوفایی او می‌شود، اعتدال اخلاقی و اجتماعی نیز موجب شکوفایی استعدادها و تعالی اخلاق در فرد و جامعه می‌گردد. به قول مولوی:
در بهاران کی شود سرسبز سنگ/ خاک شو تا گل برویی رنگ رنگ
در ستون چهار گانه طبیعت، خاک اعتدال بین آب و آتش و باد است که دم حیات و رویش را از اسم «حی» دریافت می‌کند و مظاهر حیات موجودات را در خود به نمایش میگذارد: «و آیه لهم الارض المیته احییناها و اخرجنا منها فمنه یاکلون» و همچنین ما امت وسط هستیم «و کذلک جعلناکم امه وسطا» پس آنانی که اهل افراط و تفریط هستند، همواره از رشد و تعالی اخلاقی و اجتماعی و علمی محروم هستند.
بهار واقعی نشاط معنوی و غیرت دینی به همراه دارد و اهل بهاراهل دل اند و هر روز اهل دل «نوروز» است.
اهل دل هر سحرگاه بهاری، همان بهاری که هر نیمه شب می آید،هنگام تحویل سال هفت سین می گسترند و آن را به:
«سجده »«سلام »«سلامت »«سعی »«سداد»«سرور»«سربلندی » می آرایند.
بهاری باشید
سمیه آرمند
منبع : اینترنت
