زن در جامعه سنتی ما

مصاحبه با دکتر بشیر حداد در مورد چند همسری در جامعه
دکتر بشیر حداد: دین اسلام فره ژنی نه هیناوه به لکو ریکیخستوه
دکتر بشیر حداد عالم دینی و عضو پارلمان کوردستان عراق، در مصاحبه ای که با او شده بود در مورد اوضاع زنان در کوردستان عراق و نقش آنان را مورد بحث و گفتگو قرار می دهد و وضعیت زنان کردستان در مقایسه با زنان دیگر مناطق دنیا را بررسی می کند و همچنین می گوید که چند کشور – به ظاهر- اسلامی هستند که زنان را مورد آزار و اذیت قرار می دهند و حق و حقوق شرعیشان را به آنها نمی دهند و بدینگونه به آنها ظلم می کنند .
دکتر بشیر حداد می گوید: زن مثل هر عضوی از جامعه، جایگاه و موقعیت خود را دارد و در کوردستان نیز باید تمام سعی و تلاش حکومت بر این متمرکز شود که زن را از ظلم و ستم و تجاوز و تمام آن گرفتاری هایی که زنان با آن مواجه هستند محافظت کند، جدا از این حکومت اقلیم کوردستان شایسته است تمام توانایی های خود را به کار ببندد که زن را در مشارکت های اجتماعی و پستهای دولتی سهیم و شریک گرداند و در بخش کار و سیاست نیز باید برای آنها ارزش قایل باشد و این مهم ترین و بزرگ ترین کاری است که دولت می تواند در حق زنان انجام دهد چون با باز شدن این درها در جامعه به روی زنان، آنها می توانند در تمام عرصه فعالیت داشته باشند و از این راه حقوق خویش را بدست آورند و در این وقت است که جامعه ما به جامعه ای پیشرفته و مترقی تبدیل می شود که بتوان در آن زن و مرد در کنار هم خدمت کنند و با هم کوشش کنند که جامعه ای پیشرفته و خوب داشته باشند.
هر چند که همیشه سعی شده است که به کمک زنان بشتابیم و آنها را از ظلم و ستم دور نگه داریم، که در این میان بیشترین سهم و فشار برای زدودن آثار ظلم و فشار بر زنان جامعه بر حکومت است.
ولی با این حال هم آمار ظلم و فشارها بر زنان رو به ازیاد است و آن هم چند تا دلیل دارد و بزرگترین دلیل آن هم نحوه فکر کردن مردم و مسئولین ما است، این نحوه رفتار مردان با زنان به یک ایده و ایدئولوژی تبدیل شده است و در جامعه رگ و ریشه دارد، که بایستی با زنان اینگونه رفتار شود.
مهم ترین کاری که در این راستا می توان انجام داد این است که این فکر و باور را در اذهان مردم بزداییم و پدیده ظلم و ستم و آزار و اذیت زنان را زشت و بد جلوه بدهیم و در عین حال این کار بایستی با هوشیاری و فراست انجام بگیرد و مردم را برای انسان دوستی سوق دهیم و این کار در یک یا دو روز یا یک دو سال عملی نخواهد بود ؛ بلکه باید مرتب آن را متذکر شویم و بر تثبیت پایه های آن تاکید ورزیم.
تا اکنون جامعه ما – کوردستان – درهای بسته زیادی به روی زنان دارد چیزی که اسلام از آن مبرا و بی زارست و همچنین در آن دخلی نداشته است .
اسلام به هیچ وجه آزار و اذیت زنان را قبول ندارد.
بزرگ ترین عامل برای از بین بردن اینگونه رسوم و افکار غلط جامعه دولت می باشد ؛ زیرا اینگونه ایدئولوژی ها سالیان سال است که در افکار عامه مردم جای گرفته است و مثل یک کمربند قوی بیشتر افراد جامعه را در بر گرفته است ؛ بنابراین باید با هوشیاری و درایت کامل بر روی آن کار کرده و برای آن برنامه ریزی نماییم و از کودکی با پرورش نسلی آگاه جهت ریشه کنی این پدیده شوم گام برداریم و باید کم کم و به شیوه تدریجی راه و روش درست را جایگزین آن نماییم ؛ البته دولت ها هم باید قانونهایی که برای از بین بردن این پدیده شوم لازم است وضع نمایند و کسانی را که زنان را مورد آزار و اذیت قرار می دهند مجازات نماید.
در جامعه ما کسانی که به زنان ظلم و ستم می کنند فراوانند و کسی یا قانونی وجود ندارد که جلوی آنها را بگیرد و اگر هم وجود داشته باشد تا به حال از آن استفاده نشده ؛ نه از روی قانونی و نه از روی شرعی متاسفانه از زنان حمایت نشده و نمی شود؛ همین است که این آزار و اذیت ها روز به روز بیشتر می شود .
علاوه بر این قوانین هم باید از زنان به طور جدی حمایت شود ؛ متاسفانه می بینیم در بسیاری از کشورهای اسلامی که قوانین اسلامی را هم در جامعه پیاده می کنند ولی در این گونه جوامع هم بیشتر زنان آن جامعه دچار مشکلات هستند و به نام اسلام از آنها باج گیری می شود و به آنها ظلم و ستم می شود. آیا اسلام بدین شیوه به زنان حق و حقوق داده که آن کشورها اینگونه با زنان رفتار می کنند؟!
این مباحث که در این خصوص مطرح می شود همگی جای سوال اند و تاسف بر انگیز و تا به حال در بیشتر کشورهای – به نام – اسلامی که در آنها از برنامه های دین پیروی می شود جایگاهی برای زنان وجود ندارد و در آن جوامع هم به زنان ظلم و ستم می شود و گروههایی هستند که چون جامعه های پدرسالاری هستند به نام اسلام این کار را انجام می دهند هرچند اسلام از این گونه ستم ها پاک و مبراست و در واقع کشورهای به نام اسلام، با این کار وجهه اسلام را خراب می کنند ؛ چرا که اسلام به زن همانند مرد ارزش می دهد و او را در شأن و منزلت مرد قرار داده است و این وصله هرگز به اسلام نمی چسپد ؛ چون دین اسلام از همان اوایل ؛ خوشبختی و آرامش را برای همه خواستار بوده است .
اگر ما نگاهی گذرا به وضع زنان قبل از اسلام بیندازیم و آن را با زمان اسلام مقایسه کنیم می بینیم که این اسلام بود که زنان را از محنت و درد و زنده بگور کردن نجات داده و آنهایی که به نام اسلام امروزه زنان را اذیت می کنند و به کنیز می گیرند و یا می کشند ، مسلمان نیستند و از اسلام حالی نشده اند، چون در دین اسلام زنان دارای حق و حقوق کامل و برابری هستند با مردان از جمله در اداره مملکت و کار کردن در بیرون از خانه و اگر به دوران هزار و چهارصد سال پیش نگاه کنیم می بینیم که زنان در اداره حکومت مشارکت داشته اند، مثل خانم(شفاءِ دختر عبدالله) در زمان حکومت امام عمر(رض) که اداره شهر و بازار به وی سپرده شده بود، زنان در اسلام در جنگ ها نیز نقش اساسی داشته اند و همیشه و در هر حال با مردان بوده اند و می بینیم با مشارکت زنان در جنگ ها ؛ موفقیت های بیشتری رقم می خورد و زنان با این حضورشان به همه می فهماندند که آنان توانایی های زیادی دارند و همچنون مردان در بازرگانی هم دست داشته اند و با آزادی کامل در میدان کار حضور داشته اند و همه این ها نشان می دهد که اسلام برای زنان احترام فراوانی قائل بوده است ؛ ولی امروزه در چند کشور به نام اسلامی زنان را می کشند و مورد ظلم و ستم قرار می دهند ولی خوب است همه بدانند که این ربطی به اسلام ندارد.
در مورد تعدد زنان هم، بایستی اول بدانیم که اسلام تعدد زنان را بوجود نیاورده است ؛ بلکه خیلی قبل از اسلام این مسأله وجود داشته است ؛ولی اسلام آن را تعدیل نموده است.
خوب است بدانیم که تعدد زنان نه واجب است و نه سنت ؛ بلکه یک امر مباح است و هر گاه جامعه و یا فردی به آن نیاز داشته باشد می تواند اقدام کند ولی انجام ندادنش بهتر و مورد تأکید بیشتری است.
به نظر من زنان به اندازه لازم در این زمینه نقش خود را ایفا نکرده اند ؛ قبل از دین اسلام تعدد زوج وجود داشته است ، ولی اسلام سعی کرد آن را به حداقل برساند و کم کند، چون قبل از اسلام مردان ده تا پانزده همسر داشته اند ولی اسلام آن را کاهش داد ؛ اسلام برای تمام مشکلات بشر راه حل اندیشیده است، تا در سایه آن آدمی به خوشبختی کامل برسد.
تعد زوجات و یا چند همسری شرایط خاصی دارد که در کتاب های فقه اسلامی بدان پرداخته شده است ؛ از جمله اینکه اگر زن نتواند حامله شود و یا اگر مشکل اساسی دیگری داشته باشد، در این حال است که مرد می تواند همسر دیگری برگزیند البته آن هم شرط و شرایط خاص خود را دارد و قطعا نباید این کار از روی عشق و هوس باشد و به عنوان یک راه حل اضطراری و به منظور تولید نسل و ادامه بقاءِ بشر به آن بنگرد .
برای همین است که می گوییم اسلام آمد تا خوشبختی و نجات بشر را نوید بخشد ؛ چون قبل از اسلام جهالت وجود داشته است و آمدن اسلام رویای خوشبختی را به زن بخشیده است و در واقع با ظهور اسلام زن به خوش بختی و بهروزی رسید و تولد دختر باعث شادی و سرور بود نه مثل دوران قبل از اسلام که بدنیا آمدن آن مایه بدبختی و بی چارگی محسوب می شمرده است ؛ تازه مردان ، زنان و دختران را آن وقتها زنده بگور هم می کردند.
مهم ترین حالت در اسلام برای زنان این بود که زن هم پای مرد بدر جامعه شد و در مواردی حق و حقوقی بالاتر از مردان برای وی قایل شد.
سوال :نقش زنان در اقلیم کردستان را چگونه می بینی و آیا زنان توانسته اند به شیوه ای د ست به میدان کار و سیاست روی آورند؟
جواب: هنوز هم در جامعه ما زنان دارای مشکلات زیادی هستند و سعی شده که از طرف دولت برای اینکه زنان هم پا به پای مردان در صحنه حضور یابند و در آن نقش داشته باشند ولی من خودم به نظرم نمی رسد که زنان آنگونه که شاید و باید در کارهای سیاسی و فعالیت های اجتماعی کامل ظاهر شده باشند، و این سهل انگاری زنان و گرفتاری های آنان را می رساند که نتوانسته اند به شکل مستقیم و درست وارد جامعه شوند، با این حال زنان همیشه کوشیده اند که نقش داشته باشند و خودی نشان دهند ولی باید بیشتر تلاش کنند برای اینکه بتوانند حق و حقوق خود را بگیرند و در جامعه هم بیشتر ظاهر شوند، چیزها و کارهای زیادی وجود دارد که مستقیماً به زنان بر می گردد و بایستی بیشتر زحمت بکشند تا بتوانند نقش خود را خوب ایفاء کنند و بودن خود را به عنوان زن به همه نشان دهند.
سوال : بعضی از مردم فکر می کنند که علماء دین در مورد حقوق زنان سهل انگاری می کنند و جلوی آزار و اذیت زنان توسط عده ای مردان را نمی گیرند.
*عالمان دینی مثل گذشته همچنان که در همه مسائل جامعه نقش اساسی داشته اند در مورد مسائل و گرفتاری های زنان نیز نقش اول را داشته اند و همیشه و در همه حال برای کم کردن مشکلات زنان کوشیده اند و در همه خطبه ها و سخنرانی هایشان از حقوق زنان دفاع کرده اند و کوتاهی نکرده اند، در این اواخر گروهی از عالمان دینی در منطقه سلیمانیه تمام دخترانی را که در دوران بچگی عقد شده اند را سرشماری کرده و بعد از آن ، تمام مدارک را ارایه داده و از راه قانون کاری کردند که این دختران آزاد شوند و بدین گونه عقد آنها را باطل نمودند.
پس این نمونه ها و مثال ها نشان می دهد که عالمان دین همیشه به فکر زنان و جامعه خود بوده و هستند.
زن در آیین اسلام از ارزش و جایگاه والایی برخوردار است و در جامعه ما نیز زنان ارزش زیادی دارند برای نمونه زنان در منطقه ما وقتی پیر می شوند از احترام زیادی برخوردار هستند و مردم به منظور احترام دست آنها را می بوسند و به آنها به عنوان بزرگ طایفه و خانواده می نگرند ولی در غرب وقتی زنان پیر و از کار افتاده می شوند به خانه های بی سرپرستان و سالمندان فرستاده می شوند.
بزرگان دین مرتب در فکر کم کردن مشکلات زنان هستند و مردم را بینش و آگاهی می دهند تا اینکه این مشکلات را به حداقل برسانند و از بین ببرند.
البته این به تنهایی وظیفه و مسئولیت بزرگان دین نیست ، زیرا این مشکل، مشکل فکری است و بایستی برنامه ی مشخص و درستی برای رفع آن پایه ریزی شود تا به حداقل برسد و یا از بین برود.
زنان نیز در ایجاد این مشکلات و مسایل سهل انگاری می کنند، برای نمونه مسأله ای چون میراث که روی می دهد، زنان سهم خاص خود را نمی گیرند و در این باره سکوت اختیار می کنند و چیزی نمی گویند در حالی که اسلام این حق را برای آنان قائل شده است و بزایشان سهم الارث مشخصی از میراث مقرر نموده است و در کردستان نیز زنان می توانند از راه حقوقی سهم الارث خود را بگیرند ولی زنان در مقابل ظلمی که به آنان روا داشته می شود سکوت اختیار می کنند، به نظر من اینکه هر زنی حق و حقوق خود را بخواهد و در درخواست آن کوتاهی نکند این یک نوع سربلندی برای وی به حساب می آید و من بابت این کار از وی تشکر می کنم.
پس بزرگان دین، می خواهند زنان تمام حق و حقوق اسلامی و انسانی خود را درخواست نمایند چون این حق مسلم او است و ما همیشه سعی کرده ایم به زنان ظلم و ستم روا نشود چون دین اسلام دین آشتی و صلح می باشد و برنامه زندگی انسان ها اعم از زن و مرد است برای همین است که مشاهده می کنیم علماءِ دین همیشه و در هر حال به وظیفه خود که بیشتر جنبه روشنگری دارد عمل نموده و از زنان در برابر ظلم و ستم گری ها دفاع کرده و می کنند.
مصاحبه کننده: هه ژار رمضان
ترجمه : سه وزه حیدری