اصولفقه

تحریم نجاسات در اسلام

اسلام در راستای صیانت از دین ، نفس ، عقل و نسل انسان قوانین و ضوابطی را برای آدمی تعیین نموده تا با پیروی و رعایت این قوانین انسان به رضایت خداوند و جایگاه و هدف خاصی که برایش آفریده شده است ، دست یابد . پس خداوند تمام پاکی ها را برایش حلال و همه ناپاکی ها بر وی حرام نموده است . ما نیز در این مختصر به بیان برخی از این محرمات و دلایل تحریم آنها با استناد از آیات قران و احادیث نبوی می پردازیم .
اموری همچون مواد مخدر ؛ مشروبات الکلی ؛ گوشت مردار ؛ خون و . . . از هر نوع و شکل و صنفی که باشند اساس نجاساتی هستند که دین مبین اسلام آنها را حرام نموده است . خواه زیان این نجاسات فردی باشد یا جامعه را در برگیرد. خداوند در قران کریم چنین می فرماید : وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَْ ) (الأعراف:۱۵۷)
ﻭ ﭘﺎﻛﻴﺰﻩ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺣﻠﺎﻝ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﻳﺪ ، ﻭ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺣﺮﺍم ﻣﻰ ﻛﻨﺪ .

این نجاسات همانی هستند که خداوند هر کس را و به هر نحوی که در انها نقش داشته باشد خواه سازنده ؛ ترویج دهنده ؛ فروشنده ؛ خریدار یا . . . مورد لعن و نفرین خویش قرار داده است . پیامبر اکرم (ص) میفرماید : لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ وَشَارِبَهَا وَسَاقِیَهَا، وَبَائِعَهَا وَمُبْتَاعَهَا، وَعَاصِرَهَا وَمُعْتَصِرَهَا، وَحَامِلَهَا وَالْمَحْمُولَهَ إِلَیْهِ” (أبو داود) خداوند ، شراب و شرابخوار ، ساقدوش ، فروشنده و خریدار ، سازنده شراب و کسی که آن را حمل میکند یا برایش حمل میشود ، همه را لعنت کرده است.
در واقع دین اسلام پلیدی و نجاسات را بر آدمی حرام نموده است چون مقام انسانیت بالاتر از آن است که عقل و خرد وفطرت پاک انسانی اش از بین برود و در لابلای این پلیدیها کرامتش نابود گردد و جایگاه خاصی را که خداوند در دنیا به او داده است از دست دهد.

آری ، هرگاه انسان مقام رفیعی را که پروردگارش به او ارزانی بخشیده از دست دهد در حقیقت از شیطانی پیروی کرده است که برای نابودی و گمراهی آدمی از خداوند تا روز قیامت فرصت خواست تا انتقام خروجش از بارگاه الهی را از انسان بگیرد. خداوند در سوره مائده ایه ۹۰ چنین میفرماید : (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ )
ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﻳﻌﺎﺕ ﻣﺴﺖ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻗﻤﺎﺭ ﻭ ﺑﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ [ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺮﺳﺘﺶ ] ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ ﻭﭘﺎﺭﻩ ﭼﻮﺏ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﻔﺄﻝ ﺯﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ، ﭘﻠﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﺍﺳﺖ ; ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻭﺭﻱ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺭﺳﺘﮕﺎﺭ ﺷﻮﻳﺪ .
این آیه بیانگر انواع نجاسات و تحریم این نجاسات و پرهیز از وسایس شیطان است تا به کسب رضایت خداوندی برسیم.

آری شریعت اسلامی می خواهد که انسان نفس خود را با تربیتی ربانی پرورش دهد تا به عبودیت حقیقی نایل و در قیامت به ملاقات خداوند برسد و کسب این نعمت، لطف و رحمتی است از جانب پروردگار تا انسان بنده خدا باشد نه مطیع امر شیطان و از گرفتار شدن در دام دوستان ناباب و پیروی از هوی و هوس در امان باشد. پس تحریم مخدرات و نجاسات ، انسان را به اوج پاکیزگی و نجابت ، رشد و ترقی سوق میدهد تا نفسی پاک و تزکیه شده داشته باشد و لیاقت سکونت در بهشت را کسب نماید.
انسان در وجود خود به قدرتی ذاتی نیاز دارد تا از اخلاقش محافظت کرده و او را برای حضور همه جانبه در میادین عبادات اماده نماید تا در راستای فعالیت های ثمربخش در جامعه و جهان هستی همچون چشمه ای جوشان سرشار از اخلاق حسنه ، تمدن و فرهنگ ناب اسلامی بجوشد و با درایت و عقل سلیم مسئولیت خود را در قبال جامعه و عالمی که در آن است ادا نماید . به همین دلیل است که مخدرات و سایر نجاساتی که انسان را از فطرت پاکی که بر آن نهاده شده است ، دور می سازند و در منجلاب گناهان گرفتار می کنند ، تحریم گشته اند. برای مثال ، نمازی که ستون دین و از واجبات مهم دینی می باشد در صورت اختلاط با نجاسات مذکور مقبول درگاه حق نخواهد شد . پیامبر اکرم (ص) میفرماید : مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ وَسَکِرَ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاهٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً، وَإِنْ مَاتَ دَخَلَ النَّارَ، فَإِنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ، وَإِنْ عَادَ فَشَرِبَ فَسَکِرَ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاهٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً، فَإِنْ مَاتَ دَخَلَ النَّارَ، فَإِنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ، وَإِنْ عَادَ فَشَرِبَ فَسَکِرَ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاهٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً، فَإِنْ مَاتَ دَخَلَ النَّارَ، فَإِنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ، وَإِنْ عَادَ کَانَ حَقاً عَلَى اللَّهِ أَنْ یَسْقِیَهُ مِنْ رَدَغَهِ الْخَبَالِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ”، قالوا: یا رسول الله، وما رَدَغَهُ الْخَبَالِ؟ قَالَ: “عُصَارَهُ أَهْلِ النَّارِ” (رواه أبو داود). کسی که شراب بنوشد و مست گردد نماز چهل روزش پذیرفته نخواهد شد و اگر در این حالت بمیرد او از دوزخیان است و اگر توبه کند خداوند توبه پذیر است . اگر باز شراب نوشید تا چهل روز نمازش قبول نیست و مرگ بر این حالت او را به جهنم سوق میدهد اما اگر توبه کرد خداوند توبه پذیر است ، بار سوم نیز پیامبر همین عبارت را تکرار نمود و در اخر فرمودند : و اگر باز به شراب نوشیدن گروید پس حق خداست که در قیامت به او ردعه الخبال بنوشاند اصحاب پرسیدند که ردعه الخبال چیست ای رسول خدا؟ ایشان در جواب فرمودند : شیره و چرک دوزخیان است.
این تصویری است واضح در قیامت از سرانجام کسی که در دنیا شرابخوار یا معتاد به مخدرات باشد و با نجاسات و محرمات زندگی کرده باشد . در حدیثی دیگر که ابودرداء آن را روایت می کند میفرماید : أن رجلاً جاء إلى النبی صلى الله علیه وسلم فقال: أوصنی یا رسول الله. قال: “لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ شَیْئاً وَإِنْ قُطِّعْتَ وَحُرِّقْتَ.. وَلا تَشْرَبِ الْخَمْرَ) (رواه ابن ماجه). مردی نزد رسول خدا آمد و از ایشان وصیتی (نصیحتی) خواست . پیامبر نیز به وی چنین فرمود : هرگز برای خداوند شریکی قرار مده حتی اگر در این راه در آتش انداخته شوی یا تکه تکه ات کنند و در آخر فرمود : و هیچگاه شراب مخور .

پس دوری جامعه علی الخصوص جوانان از این خبایث از مهمترین وظایفی است که باید رعایت گردد و افرادی که مبتلا به این قبیل محرمات هستند باید توبه نموده و به سوی فطرت پاک بازگردند و آنانی را که در اشاعه و ترویج چنین محرماتی فعالیت دارند ، باید مورد عقوبت قرار گیرند تا جامعه نیز از ضرر و زیان آنان در امان بماند. از انس بن مالک روایت شده است که به دستور پیامبر خدا (ص)، شراب خوار با شاخه های درخت خرما شلاق زده شده است تا حد شرعی بر او انجام گیرد. در حدیثی دیگر از زبان رسول خدا (ص) چنین روایت است که : مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ فَاجْلِدُوهُ” (رواه أبو داود)، هر کس را که شراب نوشید تازیانه بزنید.
اگر چه این عقوبات در جای خود وجود دارند اما لازم بذکر است بدانیم باب نصیحت و توبه و کمک و دست یاری به سوی کسانی که در گرداب این محرمات گرفتار شده اند همیشه باز و وجود دارد و اجرای عقوبات نیز به نسبت افرادی که مصر بر انجام چنین محرماتی هستند ، انکار ناپذیر است .

ابو هریره در حدیثی از رسول اکرم (ص) روایت میکند :
أُتِیَ النبیُّ صلى الله علیه وسلم برجل قد شرب، فقال: “اضْرِبُوهُ”، فقال أبو هریره: فمِنَّا الضارب بیده، والضارب بنعله، والضارب بثوبه، فلمَّا انصرف قال بعض القوم: أخزاکَ الله، فقال رسول الله صلى الله علیه وسلم: “لا تَقُولُوا هَکَذَا، لا تُعِینُوا عَلَیْهِ الشَّیْطَانَ” (رواه البخاری) . مردی را نزد پیامبر خدا آوردند که شراب نوشیده بود پیامبر دستور داد که او را بزنند . ابوهریره میگوید برخی از ما با دست و برخی با کفشهایشان و برخی دیگر با لباسشان او را زدند . بعد از تنبیه آن مرد ، جمعی به او گفتند خدا تو را خوار و زبون سازد . پیامبر (ص) فرمود چنین نگویید و شیطان را بر علیه او یاری نکنید.
در آخر از خداوند منان خواستارم که همه ما را مورد رحمت بی کران خویش قرار دهد و کسانی را که مرتکب این محرمات شده اند هدایت نماید و مورد بخشش خود قرار دهد .
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

نویسنده : شریف قاسم
مترجم : محمد حکمتیار

نمایش بیشتر

محمد حکمتیار

نویسنده و مترجم آذربایجان غربی- پیرانشهر فعال دینی و مدنی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا