سوال:
امروزه یکی از مشکلاتی را که در بین خانواده ها مرسوم و شایع بوده و روز به روز در حال گسترش است موضوع سقط جنین است، لطفا نظر دانشمندان و صاحب نظران فقهی را در این مورد بیان بفرمایید؟
جواب:
جنین در فقه اسلامی اهمیت خاص خود را دارد و به اعتبار اینکه یک موجود زنده است قابل احترام بوده و نگهداری از آن واجب و هر گونه تعدی و تجاوز به آن جرم تلقی می شود. و فقه اسلامی بر تجاوز گران جنین دیه و قصاص را [با توجه به شرایط] در نظر گرفته است.
اما در مورد حالات استثنایی و ناگزیر دانشمندان دیدگاههای متفاوتی را ارائه داده اند.
1- جمهور علماء سقط جنین را بعد از نفخ روح حرام می دانند .
مگر زمانیکه جان مادر در خطر باشد در این موقع اصل حیات مادر است و جنین حکم فرع را دارد و هرگز نباید اصل را فدای فرع کرد . (و برخی از علمای معاصر معتقدند که اگر از طریق قوانین علمی و آزمایشات متعدد در آزمایشگاههای معتبر و مجهز و مسلح به ادوات آزمایشگاهی معلوم شد که جنین دچار نقص عضو بوده و ادامه ی زندگی برای خود و خانواده اش عذاب و مشکل افرین است و این موضوع را تیمهای پزشکی معتبرو متخصص تایید کردند، طبق قاعده [ الضرر یدفع بقدر الامکان]ضرر را به اندازه ای که ممکن است باید دفع کرد ، کورتاژ جایزاست.
2- اما در مورد سقط جنین قبل از دمیدن روح در آن فقیهان دو دسته اند ،
برخی از علمای شافعیه و مالکیه و حنفی ها و ظاهری ها بعد از استقرار نطفه در رحم سقط آن را حرام می دانند و لو اینکه به چهل روز هم نرسیده باشد.[ هیات افتای عربستان سعودی هم این دیدگاه را دارد و بدون مجوز شرعی سقط جنین را حرام می داند و اصل بر عدم تجاوز بر جنین و بقای آن است حتی اگر به چهل روز هم نرسیده باشد.]
اما عموم علمای شافعیه و حنفیه و حنبلی ها سقط جنین را قبل از نفخ روح [ اگر مشکلی برای مادر داشت و یا سلامت جنین تایید نمی شد، ] را جایز می دانند .
اما در مورد مراحل نفخ روح دانشمندان با توجه به دو فرموده ی پیامبر (ص) با هم اختلاف دارند. علمای شافعیه معتقدند این کار بعد از گذشت شش هفته از شکل گیری جنین صورت می گیرد. و علمای حنفیه و حنبلی ها بر این باورند که دمیدن روح در جنین بعد ازگذشت چهار ماه است. گر چه هر کدام از طرفین دلایل خاص خود را دارند اما برای عدم اطاله ی کلام در اینجا از ذکر آن خودداری می کنیم.
اما به نظر ما رای علمای شافعیه به صواب نزدیکتر است و امروزه دکتر یوسف قرضاوی و مجموعه ای دیگر از صاحب نظران هم رای شافعیه را پسندیده و معتقدندکه بعد از گذشت 42 روز جنین وارد مرحله ی جدیدی از خلقت شده و دارای نوعی حیات است و علم جدید هم این موضوع را کاملا تایید می کند .
بنابراین باید بعد از گذشت 6 هفته از استقرار نطفه در رحم باید همیشه جانب احتیاط را مراعات نموده و به جز حالات شاذ و استثنایی از سقط آن خودداری کرد.
سوال دوم :
آیا جنینی را که محصول یک رابطه ی نامشروع است ، می توان سقط کرد؟
جواب:
بعد از آنکه روح در جنین دمیده شد [ بدون داشتن مجوز و مبرر شرعی] هیچ احدی حق اسقاط آن را ندارد. و جنین در این امر هیچ دخالتی نداشته تا امروزه قربانی تیغ جراحان شده و نیست و نابود گردد.
و قتل و نابودی یک مسلمان بدون مجوز شرعی در پیشگاه پروردگارموجبات غضب و لعن و نفرین و دوری از رحمت حق و عذاب جهنم را در پی دارد.
و پیامبر (ص) در احادیث متعددی انسانها را از ریختن خون بی گناهان بر حذر می دارد.
و می فرماید: نابودی دنیا پیش پروردگار از قتل یک انسان مسلمان آسانتر است.
و اگر ساکنان زمین و آسمان در یک قتل مشارکت داشته باشندخداوند همه را عذاب خواهد داد.
و می فرماید: به غیر از شرک و قتل نفس مومن هرگناهی امید عفو و بخشش را نزد پروردگار دارد .
نویسنده : دکتر احمد شافعی
مترجم : عبدالرحمن رسولیان
