آیا زنی که در عادت ماهانه قرار دارد می‌تواند در کلاس‌های ختم قرآن شرکت کند ، یا قرآن را تلاوت کرده و به قرآن دست بزند ؟
جمهور علمای مذاهب با توجه به استدلال های زیر معتقدند که زن حائضه نمی تواند به قصد تلاوت قرآن را بخواندذو مصحف را مس نماید.
لا یمسه الا المطهرون
کسی جز پاک شدگان نمی تواند آن را لمس کند و بدان دسترسی داشته باشد.
پیامبر (ص) فرموده است:
لا تقرأ الحائض و لا الجنب شیئا من القران
زنی که در عادت ماهانه قرار دارد و کسی که در حالت جنابت است، چیزی از قرآن را تلاوت نکند.
علی ابن ابی طالب می‌فرماید:
لم یکن یحجزه عن القران شیء الا الجنابة
به غیر از جنابت هیچ چیزی رسول الله را از تلاوت قرآن باز نمی داشت.و حضرت علی خود حیض را بر جنابت قیاس کرده است .
اصحاب رسول الله و تابعین افرادی چون عمر بن خطاب ، علی بن ابی طالب و حسن بصری و ابراهیم نخعی و امام زهری تلاوت قرآن را در حالت حیض و نفاس و جنابت مکروه دانسته اند.
اما مخالفان این نظریه که مجموعه ای از دانشمندان امت اسلامی از معاصرین و گذشتگان(فقهای مالکیه ، روایتی از امام احمد، طبری، ابو یوسف از فقهای حنفیه، و ظاهری ها ، امام ابن تیمیه، ابن عثیمین،ابن باز، شوکانی،البانی، دکتر یوسف قرضاوی و …)هستند، معتقدند با توجه به سیاق آیات منظور از (مطهرون ) در آیه فوق زن حائضه نیست زیرا پیامبر می فرماید مومن همیشه پاک و هرگز نجس نمی گردد.و این آیه در رد کافرانی است که اتهاماتی را به قرآن وارد کرده و پیامبر(ص) را کاهن خوانده و می گفتند که جن و شیاطین این کلام را به او القا می کنند.
خداوند هم می فرماید:کسی جز پاک شدگان نمی تواند آن را لمس کند و بدان دسترسی داشته باشد. که مراد از پاک شدگان در این آیه فرشتگان است. که خداوند سبحان آنان را از هر گونه هوا و هوس و احساسات ناپاک ، محفوظ داشته است.
و انس بن مالک، ابن عباس، سعید بن جبیر ، عکرمه ، مجاهد ، قتاده ، ابوالعالیه ، سدی ، ضحاک و ابن زید این تفسیر را تایید نموداند و این تفسیر هم با نظم کلام و سیاق آیات مناسبت دارد.
حدیث فوق را با توجه به اینکه در سندش اسماعیل بن عیاش است ضعیف دانسته و قیاس حیض بر جنابت را که حضرت علی آن را بیان نموده قیاسی مع الفارق تلقی نموده وبر عدم صحت آن تأیید کرده اند.و معتقدند که جنابت امری زودگذر و موقتی بوده در حالیکه حیض روزها طول می کشد.و انسان جنب را می توان تا انجام عمل غسل از قرائت قرآن منع کرد اما نمی توان زنان حائضه را که مدت حیض شان روزها طول می کشد از آن منع کرد.
و برای اثبات ادعای خود به این فرموده ی رسول الله استناد می کنند که در حجه الوداع به حضرت عایشه که در عادت ماهانه قرار گرفت،فرمود: تا زمانیکه از حیض پاک می شوی بجز طواف هر آنچه را که حجاج انجام می دهند ، انجام بده. و معلوم است که یکی از اعمال حاجی در وقت انجام فریضه ی حج قرائت قرآن است.
و چون هیچ نص صریح و صحیحی بر منع قرائت حائضه وجود ندارد، اصل اینست که می تواند قرآن را بخواند .
و ابن عباس معتقد است که انسان می تواند در حال حیض و نفاس و جنابت بخش هایی از قرآن را که حفظ کرده، بخواند. و از سعید بن مسیب و سعید بن جبیر درباره این موضوع سوال شد، آنان در پاسخ گفتند: زمانیکه قرآن در حافظه ی او محفوظ است در خواندن آن بر او هیچ حرجی نیست.
برخی از دانشمندان هم معتقدند که استاد و شاگرد می توانند در عادت ماهانه قرآن را به نیت تعلیم و یاد گیری تلاوت کرده و یا اذکار و اوراد صبحگاهی و شبانگاهی را بخوانند.
با توجه به دلایل فوق شرکت در کلاس های ختم قرآن و استماع آن به نیت کسب ثواب برای خواهرانی که در عادت ماهانه هستند، هیچ اشکالی نداشته و من باب اولی جایز است و پیامبر(ص)خود در حجره ی حضرت عایشه قران را قرائت نموده و عایشه بدان گوش داده است .
در مورد مس مصحف هم مذهب مالکیه هر چند برای دست زدن به قرآن با جمهور فقها هماهنگ بوده و وضو را شرط دست زدن به قرآن قرار داده اند ، اما برای تعلیم قرآن استاد و شاگرد را از این حکم مستثنی کرده و فتوا داده اند که زن حائضه به قصد یادگیری قرآن می تواند به آن دست بزند.و امام ابن تیمیه و ابو یوسف از فقهای حنفیه هم به جواز آن فتوا داده اند.
در میان معاصرین شیخ ابن باز بیش از دیگران جانب احتیاط را ملاحظه کرده و معتقد است که مس مصحف باید از پشت حائل و یا با دستوانه انجام گیرد. و از قرائت قرآن به قصد تعبد خودداری شود.
و دارالافتاء مصر هم می گوید امروزه که قرائت قرآن از طریق تابلت و موبایل و لپ تاب میسر است زنان حائضه می توانند از آن استفاده کنند.
علامه دکتر یوسف قرضاوی و امام شوکانی می فرمایند تلاوت و لمس آیه های قرآن در لپ تاب ، گوشی و دستگاههای الکترونیکی و ترجمه ها و تفاسیر قرآن که نام قران بر وی اطلاق نمی شود، اشکالی ندارد. والله اعلم
تحقیق و گردآوری : عبدالرحمن رسولیان بانه
