شرح سؤال: استفاده از خمیر دندان برای روزه‌دار چه حکمی دارد؟
جواب:
استفاده از خمیر دندان اگر به معده نرود جایز است، ولی بهتر است که نظافت دهان و دندان بعد از غروب انجام شود، زیرا خمیر با قدرت نفوذ می‌کند و احیانا بدون آن که شخص متوجه شود به معده می‌رسد، از این رهگذر است که رسول الله به لقیط بن صبره فرمود:وَبَالِغْ فِی الاسْتِنْشَاقِ إِلا أَنْ تَکُونَ صَائِماً(9)«در استنشاق مبالغه کن مگر آن که روزه باشی.»
پس بهتر است که روزه‌دار از خمیر دندان استفاده نکند بلکه این کار را بعد از افطار انجام دهد.شیخ ابن عثیمین- کتاب الدعوه، (5)، (2/168)
*حکم مسواک برای روزه‌دار بعد از زوال:
شرح سؤال: مسواک بعد از زوال برای روزه‌دار چه حکمی دارد؟ دلیل کسانی که آن را مکروه می‌دانند چیست؟
جواب:
قول صحیح آن است که مسواک برای روزه‌دار و غیر روزه‌دار در تمام اوقات مستحب است و همین برای روزه‌دار، قبل از زوال و بعد از آن جایز است. به دلیل حدیث عامر بن ربیعه«رضی الله عنه»که در سنن آمده است: رأیتُ رسولَ الله ما لا أُحْصِی یتسوَّکُ وهو صائم(11) چندین بار که نمی‌توانم آن‌ها را بشمارم مرتب می‌دیدم که پیامبر در حال روزه مسواک می‌زد.
در این جا این صحابی مشخص نکرده است که آیا قبل از زوال ایشان را در حال مسواک دیده است یا بعد از آن، بلکه مطلقاً مسواک زدن ایشان را روایت کرده است. ولی به احتمال غالب ایشان را بعد از زوال دیده چون نماز ظهر و عصر بعد از زوال هستند، و از آن جا که رسول الله مسواک را برای نماز تأکید کرده احتمال می‌رود که برای نماز ظهر و عصر مسواک می‌زده است.
اما آنان که مسواک را بعد از زوال مکروه دانسته‌اند از این حدیث استدلال کرده‌اند: إِذَا صُمْتُمْ فَاسْتَاکُوا أَوَّلَ النَّهَارِ وَلا تَسْتَاکُوا آخِرَهُ(12)هر وقت روزه گرفتید در ابتدای روز مسواک بزنید و در آخر آن مسواک نزنید.
حدیث مذکور ضعیف و غیر قابل استدلال می‌باشد. اینان همچنین از گفتار پیامبر استدلال می‌کنند که فرموده است: لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ(13)
بوی دهان روزه‌دار نزد الله تعالی از بوی مشک خوشبوتر است.
روش استدلال این‌ها بدین صورت است که چون مسواک بوی دهان را تغییر می‌دهد، از زدن مسواک خود داری نمود. این توجیه نادرست است، زیرا مسواک بوی مخصوصی را که در اثر روزه به وجود می‌آید از بین نمی‌برد، زیرا بوی دهان در اثر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان نیست، بلکه نشأت گرفته ازمعده می‌باشد، و با خالی بودن معده از خوراک بد بویی از دهان خارج می‌شود و این بو از نظر مردم ناپسند است ولی از نظر خداوند بسیار دوست داشتنی و پسندیده است. پس مسواک بوی دهان روزه‌دار را از بین نمی‌برد بلکه صرفاً دندانها را تمیز نموده و بد بویی دندانها را از بین میبرد نه بویی را که از معده بیرون می‌آید. بنابراین صحیح این است که مسواک زدن قبل از زوال و بعد از آن جایز است.شیخ ابن جبرین- فتاوای روزه. ص (88)جمع و ترتیب الزهرانی
[11] مسند احمد (3/445)، ابوداود (2364)، ترمذی (725) و گفته است که حدیث مذکور حسن صحیح است، دار قطنی (2/202) بیهقی در الکبری (8109) و امام بخاری آنرا مطلقاً در صحیح خود آورده است (1933). حافظ ابن حجر در التلخیص (1/62) گفته است: و اسناده حسن
