اصولفقه

قرائت سوره یاسین بر بالین بیمار  !!

سوره یاسین

آیا قرائت قرآن (سوره یس یا هر سوره ای ) در نزد کسی که در حال احتضار ( جان دادن، آخرین لحظات زندگی) است، سنت می باشد یا جایز نیست؟ در هرحال حکمش چیست؟؟
جواب:

بسم الله و الحمدلله و الصلاه و السلام علی رسول الله و علی آله و صحبه و من والاه …
اما بعد:
بصورت کلی باید گفت که در برخی احادیث نبوی قرائت سوره ی « یس» بر( الموتی – مردگان)، وارد شده است.

از جمله: قال الإمام أبو داود رحمه الله فی سننه: بَاب الْقِرَاءَهِ عِنْدَ الْمَیِّتِ رقم ۲۷۱۴ – حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلَاءِ وَمُحَمَّدُ بْنُ مَکِّیٍّ الْمَرْوَزِیُّ الْمَعْنَى قَالَا حَدَّثَنَا ابْنُ الْمُبَارَکِ عَنْ سُلَیْمَانَ التَّیْمِیِّ عَنْ أَبِی عُثْمَانَ وَلَیْسَ بِالنَّهْدِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مَعْقِلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ ص: «اقْرَءُوا یس عَلَى مَوْتَاکُمْ». إسناده ضعیف. لجهاله أبی عثمان و أبیه و صححه ابن حبان و الحاکم. ( لکن تساهلا فیه).
ترجمه: « سورەی یس را بر مردگانتان( یا کسانی که در حال إحتضار هستند) بخوانید»

و همچنین امام أحمد رحمه الله همین حدیث را در مسندش به شماره حدیث ۲۰۳۱۶ ، و ابن ماجه نیز آن را در سُننش به شماره حدیث ۱۴۳۸روایت کرده اند…

إمام نووی رحمه الله این حدیث را در کتابش (الأذکار ص ۱۷۶ – ۱۷۷) آورده و بعد از آن فرموده است: « إسناده ضعیف، فیه مجهولان، لکن لم یضعفه أبو داود». ترجمه: سند آن ضعیف است، چون دو راوی مجهول در آن وجود دارند. اما با این وجود، ابوداود آن را تضعیف ننمودە است.
سپس امام النووی رحمه الله میفرماید: «و روی ابن أبی داود عن مُجالد، عن الشعبی قال: «کانت الأنصار إذا حضروا قرؤوا عند المیت سوره البقره». و مُجالد ضعیف». ترجمه: ابن ابی داود از مجالد، از الشعبی روایت نموده که الشعبی گفته: أنصار ( أعم از أصحاب و تابعین ) هرگاه در نزد مَیِّت( یا کسی که در حال إحتضار است ) حاضر می شدند، در نزد او سوره ی بقره را تلاوت می نمودند.
امام نووی می گوید: ” مُجالد” فردی ضعیف الروایه است.

امام حافظ ابن حجر عسقلانی رحمه الله در کتاب « نتائج الأفکار فی تخریج أحادیث الأذکار» ۴/ ۳۰۹ میفرماید:
«همانطور که امام نووی رح گفته، مجالد ضعیف است، اما نه آنقدر که از زمرەی متروکین باشد؛ بلکه امام مسلم او را با صفت “صدق” وصف نموده، و در صحیحش در بخش متابعات، از او روایت نموده است».
حافظ ابن حجر العسقلانی رحمه الله در کتابش( نتائج الأفکار فی تخریج أحادیث الأذکار) در مورد حدیث ” قرائت یس ” می فرماید:
« و أما حاکم که حدیث قرائت یس را تصحیح نموده – به این خاطر در تصحیح این حدیث تساهل به خرج داده، چون این حدیث از زمره ی فضائل أعمال است و سکوت أبوداود در مورد آن هم، بر همین مسأله حمل می شود، و خداوند بهتر آگاه است…
سپس به ذکر سند روایتی پرداخته و می گوید از طلحه بن مصرف روایت است که گفته: « به نزد خیثمه بن عبدالرحمن رفتم در حالی که مریض بود، گفتم: امروز تو را بهتر می بینم!؟ خیثمه گفت: بله، در نزد من قرآن خوانده شده. و در نزد آنها این قول رایج بود که: هرگاه در نزد فرد مریض قرآن خوانده شود، به خاطر آن احساس سبکی و راحتی میکند». این روایت، سندش صحیح میباشد.
«خیثمه» یک تابعی بزرگ و «طلحه» ، یک تابعی صغیر میباشد.
همچنین « ابن ابی داود» از طریق «خالد بن معدان » که یکی از ثقات تابعین میباشد روایت نموده که، او اگر در نزد کسی که در حال إحتضار و جان دادن می بود، آخر سورەی صافات را تلاوت می نمود…
سپس ابن حجر رحمه الله می فرماید:
و برای حدیث «معقل بن یسار » شاهدی در نزد امام احمد مشاهده نمودم: از صفوان بن عمرو و او هم از بزرگان و کهنسالان (قوم ) روایت نموده که، این کهنسالان و بزرگان، به نزد « غضیف بن الحارث » زمانی که در حال شدت احتضار و جان دادن بود، حاضر شدند؛ غضیف، یا کسی دیگر گفت: در میان شما کسی هست که سورەی یس را بخواند؟ صفوان گوید: پس، ” صالح بن شریح سکونی” سوره یس را خواند، و زمانی که هنوز ۴۰ آیه از آن را تلاوت نموده بود، غضیف وفات نمود. و این بزرگان و پیرمردان می گفتند که: « هرگاه سورەی یس در هنگام مرگ و سکرات بر کسی خوانده شود، سکراتش بر او آسان میگردد». ابن حجر گوید: این روایت، یک روایت موقوف و حسن الإسناد میباشد. و ” غضیف ” در نزد جمهور، از زمرەی صحابه میباشد، و ” صفوان بن عمرو ” از صغار تابعین و فردی ثقه می باشد. و بزرگان و کهنسالانی هم که از آنها نقل شده، اسمائشان ذکر نگردیده، اما افرادی ما بین صحابی و تابعی بزرگ می باشند، و مانند چنین قولی هم با رأی و اجتهاد و بدون داشتن خبری از منبع وحی گفته نمی شود، پس چنین روایتی حکم روایت مرفوع یعنی روایت از پیامبر ص را دارد.
همچنین ابن ابی شیبه از طریق « أبی شعثاء جابر بن زید » ، که از ثقات تابعین و شاگرد ابن عباس است، روایت نموده

م تاران کریم, [۲۹٫۰۴٫۱۸ ۱۲:۴۸]
که او در نزد مرده ( یا کسی که در حال احتضار و سکرات است ) سورەی
” الرعد” را تلاوت می نمود. و سند این روایت هم صحیح میباشد».
این بود پایان کلام ابن حجر رحمه الله.
دیگر اینکه امام ابن مفلح الحنبلی رحمه الله (ت ۷۶۳ ﮪ) در کتابش “الفروع ” ( ج ۱/ ص ۵۲۴) میفرماید:
« و مستحب است که حلق فرد محتضر را با مقداری آب خیس نموده و قول ” لا إله إلا الله ” را به او تلقین نمود… و در نزد او سورەی فاتحه و یس خوانده شود؛ و چنین کاری سنت است. امام احمد بر سنت بودن قرائت این سورە، قول صریحی بیان نموده است و گفته شده که سورەی تبارک هم خوانده شود.
اما امام مالک قرائت قرآن در نزد محتضر را مکروه دانسته است.
أحناف هم، قرائت قرآن بعد از وفات محتضر را، تا زمانی که غسل داده می شود؛ مکروه دانستەاند».
با ذکر این روایات و توضیحاتی که گذشت، ثابت می گردد که تلاوت سورەی یس، یا کلاً «قرآن کریم»، در نزد کسی که در حال سکرات مرگ و احتضار است، سنت بوده و از أمور شرعی است و به هیچ وجه بدعت و ناشرعی نمیباشد. همچنین ثابت میگردد که حدیث «اقْرَءُوا یس عَلَى مَوْتَاکُمْ»، أصل شرعی داشته و حدیثی مقبول می باشد و اهمیت این موضوع ( قرائت قرآن در نزد فرد محتضر ) از این جهت بیشتر واضح می گردد که، در احادیث صحیحه وارد شده است که شیطان در هنگام احتضار، نزدیکترین حالت به انسان را دارد و در آن حالت می خواهد انسان را وسوسه نموده و کافر گرداند. لذا قطعا قرائت قرآن کریم باعث طرد و دور گردانیدن شیطان گردیده و بر ثبات و استقامت انسان در آن لحظات می افزاید…

والله هادی الی الرشد والصواب

جمع آوری: عبدالواحد رحمت الله

نمایش بیشتر

عبدالواحد رحمت الله

نویسنده و شاعر و مترجم آذربایجان غربی - مهاباد خطیب و دعوتگر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا