تاریخ

سعد بن ابی وقاص فرمانده تاریخ ساز قادسیه

سعد بن ابی وقاص و جریان سرنوشت ساز قادسیه

حضرت سعد رضی اللہ عنہ پس از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم ،  بر عهد و پیمانش مبنی بر جهاد در راه خدا باقی ماند و تحت فرمان حضرت ابوبکر صدیق رضی اللہ عنہ در غزوه حنین و طائف  به فرماندهی قبیله هوازن منصوب شد  و بعد از او زیر نظر  عمر فاروق رضی اللہ عنہ به جهاد در راه خدا ادامه داد .

 سعد در دوران خلافت حضرت عمر فاروق (رض) جنگ سرنوشت ساز قادسیه را فرماندهی کرد .  با توجه به اهمیتی که این جنگ در تاریخ اسلامی دارد به گوشه هایی از آن خواهیم پرداخت .هر وقت نبردی بین جبهه اسلام و کفر بود ، سعد بن ابی وقاص ( رض) برای مشارکت در آن تلاش بی شائبه و جان فشانی زائدالوصفی می کرد .امپراطوری ایران اقدام به حملات فراوانی علیه مسلمانان عراق انجام گرفته بود و سپاه عظیمی تحت فرماندهی یزدگرد جمع شده بود برای حمله به سرزمین های اسلامی ؛ این اخبار و بحران شدید به عمر فاروق رضی اللہ عنہ رسید. حضرت عمر فاروق رضی  اللہ عنہ  تصمیم گرفت امپراطوری فارس را ، چنان درهم بکوبد ، که بعدها ، در هیچ شرایطی نتواند زنده شود . لذا به تمام مناطق تحت نفوذ اسلام دعوت نامه ای نوشت که هرکس هرچه در اختیار دارد ، از سلاح و اسب و بقیه تجهیزات و …..  خیلی سریع نزد من بفرستید. در جواب درخواست حضرت عمر رضی اللہ عنہ جمع مجاهدین از هر طرف به مدینه سرازیر شدند . حضرت عمر فاروق تصمیم گرفت شخصاً فرماندهی سپاه اسلام را بعهده بگیرد و به جای خویش حضرت   علی رضی اللہ عنہ  را در مدینه برای سرپرستی امور در نظر گرفت و این مسئله را به شورا گذاشت ،  اما شوریٰ آن را تأیید نکردند ، و یکی از مخالفان حضرت علی بود ؛ ایشان فرمود : الآن رعب و هیبت شما در قلوب پادشاهان مختلف جای گرفته است  و آنها از شنیدن نام تو لرزه بر اندام می شوند . اگر شما به جنگ بروید و پیروز شوید، شاید همه فکر کنند به خاطر حضور شما بوده است ، اما اگر پناه بر خدا شکست بخورید دیگر دشمنان بر ما جسور خواهند شد و امپراطوری اسلام از بین خواهد رفت ، پس به هیچ وجه مصلحت نیست شما در جنگ شرکت کنید .

 این مشورت دلسوزانه حضرت علی کرم اللہ وجہہ مورد قبول واقع شد هر کدام نظری دادند ، در آن لحظه نامه ای از سعد بن ابی وقاص به عمر فاروق رسید که از قبیله هوازن هزار نفر سواره که آنها را از سربازان ورزیده برگزیده است به مدینه اعزام نموده تا آنها را به عراق بفرستد. همین که نامه سعد خوانده شد و نام سعد به میان آمد حاضرین مجلس خلافت گفتند : آن کسی که تو می خواهی اکنون پبدا کردی عمر گفت کیست ؟ عرض کردند :  آن که شیر در چنگالش اسیر است ؛ سعد بن ابی وقاص .

لذا حضرت عمر رضی اللہ عنہ او را از نجد فراخواند و منصب فرماندهی این لشکر به او سپرد ، این جا حضرت سعد ( ض) به قله ی افتخار رسید که همه ی آنه ا یک صدا گفتند : شیر شرزه سعد بن ابی وقاص ! 

توصیه های امیر المؤمنین عمر فاروق رضی اللہ عنہ به حضرت سعد بن ابی وقاص (رض)

هنگامی که سپاه اسلام آهنگ حرکت نواخت و خواست از مدینه خارج شود، حضرت عمر رضی اللہ عنہ – سپاهیانش را بدرقه کرد و به حضرت سعد ( ر ض) توصیه های لازم را نمود و فرمود : ای سعد ! این که گفته شده است ، خانواده مادر پیامبر اکرم ( ص)  و یار و صحابه او هستی ، مغرور نشو !

ای سعد ! شما و همراهانت را به تقوی و پرهیزکاری توصیه می کنم ؛ پس از گناه دوری کنید و اجازه ندهید با گناه کردن امدادهای غیبی پروردگار قطع شوند ! 

ای سعد! در سیرت رسول اللہ ( ص) دقت کن و اگر آن را ترک کنی و از آن روی گردانی اعمالت به فنا می روند.

ای سعد ! کار مهم و بزرگ را در پیش روی داری پس صبر را پیشه کن ؛ سپس برای سپاه اسلام دعای نصر و پیروزی نمود و از آنان خداحافظی کردند.

حضرت عمر رضی اللہ عنہ می دانست که اگر بر مدائن تسلط نیابد نه تنها عراق را از دست می دهد  بلکه شبه الجزیره عرب نیز مورد حمله انتقامی شیران شجاع پارس قرار خواهد گرفت پس هر طور شده باید قدرتی که شبه الجزیره را تهدید می کند از میان بردارد و مدائن را بگیرد. سعد بن ابی وقاص ( رض) به دستور حضرت عمر (رض) در سال ۱۴  یا  ۱۵ هجری در معرکه قادسیه مستقر گردید ( قادسیه منطقه ای است در عراق در سمت غربی نجف امروزی در ۴۵ کیلومتری غرب کوفه و اکنون شهر کربلا در آن جا بنا شده است )  و تا یک ماه بدون درگیری در آن جا توقف کردند و این فرصت مناسبی بود تا با وضعیت و شرایط  منطقه آشنا شود و مسلمین در رفاه بودند . همین که حضرت سعد بن ابی وقاص ( رض) در عراق به سپاهیانش رسید ، اقدامات لازم را انجام داد از جمله : منظم کردن سپاه ، تعیین  فرماندهانی برای نواحی مختلف و….

حضرت سعدبن ابی وقاص ( رض) با لشکری ۳۶۰۰۰  هزار نفری در نبرد قادسیه در برابر سپاه و لشکر عظیم ۱۲۰۰۰۰ هزار نفری ایرانیان آماده کارزار شد که در جلوی این لشکر ۳۰ فیل عظیم الجثه و آموزش دیده به چشم می خورد . لذا حضرت سعد رضی اللہ عنہ طی نامه ای وضعیت لشکر ایرانیان را به خدمت امیرالمومنین نوشت ؛ حضرت عمر رضی اللہ عنہ برای سعد نوشت نباید از این امر بترسید و در وظیفه خود پایدار بوده و از خدای عزوجل مدد بخواهید و بر او توکل کنید و قبل از هرکاری گروهی از اهل بصیرت نزد آنان بفرست تا آنها را به قبول دین اسلام و تسلیم در مقابل لشکر اسلام یا پرداخت جزیه دعوت نمایند. سعد رضی اللہ عنہ هیئتی از اهل رأی و نظر و شجاعت و سیاست، نزد یزدگرد فرستاد، که او را به اسلام دعوت کنند . وقتی هیئت مسلمانان از وی درخواست کردن که اسلام بیاورد و در غیر این صورت یا جزیه دهد یا آماده ی نبرد شود.  یزدگرد بشدت خشمگین شد و در جواب گفت : برو به فرمانده ات بگو همه ی شما را در سرزمین قادسیه دفن خواهم کرد….. برای اتمام حجت دو بار هیئت مذاکره را به نزد ایرانیان فرستاد ، ایرانیان  به هیچ وجه اجازه ندادند ندای اسلام در سرزمین شان پخش شود

آمادگی برای جنگ

دو سپاه در برابر هم ، به انتظار برخورد ایستادند . و سرانجام دو نیرو درگیر شدند و جنگ را شروع نمودند . سه شبانه روز تمام و متوالی نبرد ادامه یافت. سپس بعد از قتل رستم فرمانده ی سپاه ایرانیان به دست هلال بن علقمه که یکی از فرماندهان شجاع اسلام بود ، سپاه فارس متزلزل گردید و رشته ی کار را از دست داد ، بدین شکل نصرت الهی و امدادهای غیبی پروردگار شامل حال مجاهدان گردید و پیروزی شیرینی برای مسلمانان به دست آمد .  حضرت سعد ( رض) نامه ای برای امیرالمومنین عمر فاروق رضی اللہ عنہ نوشته و در آن مژده این پیروزی شیرین را به استحضار رساند …… 

در آن جنگ هشت هزار و پانصد  صحابه شهید شدند.

حضرت عمر در جواب نامه دستور داد تا فتح کامل ایران و به دست گرفتن (مدائن )که پایتخت ایران به شمار می آمد ، دست از جهاد نکشند .

حضرت سعد بن ابی وقاص رضی اللہ عنہ پس از استراحت چند روزه برای ادامه فتوحات به سوی پایتخت امپراطوری ایران حرکت کردند. در راه در منطقه ای به نام ( بابل ) ابتدا با لشکری از ایران به فرماندهی ( فیروزان)   رو به رو شد و با کمک و یاری خدا توانستند آنان را شکست دهند  .  بعد از  فتح بابل سپس به سمت مدائن حرکت کرد و در مسیر راه با لشکری دیگر درگیر شد بعد از جنگ کوتاهی آنها را نیز شکست داده و بعد از  فتح بابل و کوثی فرمان یورش به پایتخت کسرا ( مداین ) را صادر کرد.

سپاه اسلام به فرماندهی حضرت سعدبن ابی وقاص رضی اللہ عنہ  از آب دجله عبور می کند و بعد ازفتح کاخ سفید ایران ، سپاه اسلام  جلولاء ، حلوان ، نهاوند را  یکی پس از دیگری فتح کرده تا به عنوان فتح الفتوح در تاریخ افتخارات مجاهدین اسلام خصوصاً حضرت سعد بن ابی وقاص ثبت شود .

وفات

حضرت سعدبن أبی وقاص پس از عمری تلاش و جهاد در راه خدا و پس از کسب افتخارات و امتیازات فراوانی در سن ۸۵ سالگی در منطقه عقیق واقع در منطقه مدینه این دنیای فانی را وداع گفت ، جسد مبارکش به مدینه منوره منتقل شد  و در آنجا به خو سپرده شد  .

رضی اللہ عنہ

تهیه و تحقیق  : عبداللہ علی پور

منابع و مراجع  –؛؛  صحیح بخاری ، صحیح مسلم ، حیاه الصحابه ، مختصر زندگانی یاران پیامبر ، زندگی اجتماعی و اقتصادی عمربن خطاب ،  یاوران راستین پیامبر  آثار استاد ایوب گنجی ، عشره مبشره ، سیره علی محمد الصلابی خلیفه دوم عمربن خطاب ترجمه کردی ، إبن هشام و…….

نمایش بیشتر

عبدالله علی پور

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - نقده @ شغل : دعوتگر دینی و فعال اجتماعی - مدیر کانال تلگرامی @sozimihrab

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا