جاودانگی در بهشت و جهنم (فهم قرآن)

یکی دیگر از آیه ­هایی که جوانان در مورد معنی و تفسیر آن پرسش می­ نمایند قول خداوند است که می ­فرماید: «فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُواْ فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ*‏خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ إِلاَّ مَا شَاء رَبُّكَ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ ‏* ‏وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُواْ فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ إِلاَّ مَا شَاء رَبُّكَ عَطَاء غَيْرَ مَجْذُوذٍ»‏ ” [هود 106- 108]

و امّا آنان كه بدحال و بدبيارند در آتش دوزخ جاي دارند و در آن جا ناله و فرياد سر مي‌دهند ؛ آنان در دوزخ جاودانه مي‌مانند تا آن گاه كه آسمان ها و زمين (آنجا) برپا است. (يعني تا دوزخ، دوزخ است در آن بسر مي‌برند) مگر اين كه خداي تو بخواهد (و اوضاع را دگرگون كند، و عذابي را جايگزين عذاب ديگري گرداند). بي گمان پروردگار تو هر كاري را كه بخواهد انجام مي‌دهد‏ و امّا كساني كه (به سبب انجام كارهاي نيكو) خوشبخت شده‌اند، در بهشت جاودانه‌ مي‌مانند، مادام كه آسمان ها و زمين برپا است، مگر اين كه خدا بخواهد (و اهل توحيد بزهكار را وارد بهشت نسازد و به دوزخشان در اندازد و بعدها بيرونشان آورد و به بهشتشان برد. خداوند به افراد خوشبخت) عطيّه عظيمي مي‌دهد كه گسيختني (و كاستي پذيرفتني) نيست.” ‏

جوانان می ­پرسند راز تعلیق دوام عذاب و نعمت ها به دوام آسمان ها و زمین چیست؟ آیا آسمان ­ها و زمین منتهی به فنا می ­شوند؟ و اگر آسمان ها و زمین فنا شدند؛ آیا پاداش و سزا باز هم ادامه خواهد داشت؟

 در جواب این پرسش ها می­گویم:

در قرآن این فرموده ­ی خداوند «مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ» کنایه از دوام مطلق است؛ چون که عرب ها عادت دارند وقتی از دوام و استمرار خبر دهند، می ­گویند: «مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ» یا «ما طَلَعَتِ الشَّمسُ» یا «ما جَرَی الماءُ فِی النَّهر»  و معنی این که می ­گویند: تا زمین و آسمان ها دوام داشته باشد، تو را زیارت نمی ­کنم؛ یعنی برای همیشه و تا ابد تو را زیارت نمی ­کنم. 

پس مراد دوام مطلق است نه دوام مقید به بقای آسمان ها و زمین؛ علاوه بر این معنی، بر ما لازم است بدانیم که آسمان ها و زمین همیشه و ابدی هستند و از بین نمی ­روند. چرا که باید زمینی وجود داشته باشد که مردم بر روی آن قرار بگیرند و آسمانی هم وجود داشته باشد که بالای سر آنان قرار گیرد.

تنها چیزی که می­ توان گفت این است که آسمان و زمین به آسمان و زمینی دیگر تبدیل می ­شوند… در این زمینه خداوند می ­فرماید: «يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ » ^{[ابراهیم : 48]}

‏(خداوند از كافران و عاصيان انتقام مي‌گيرد) در آن روزي كه اين زمين به زمين ديگري و آسمان ها به آسمان هاي ديگري تبديل مي‌شوند و آنان (از گورها سر به درآورده و) در پيشگاه خداوندِ يگانه مسلّط (بر همه‌چيز و همه كس ) حضور به هم مي‌رسانند.

تبدیلی که آیه از آن خبر می ­دهد، تبدیل خود زمین باشد یا تبدیل صفات آن فرقی ندارد. آیه مفید تبدیل و تغییر مطلق است.

پس باید زمینی وجود داشته باشد تا مردم برای حساب و کتاب بر روی آن قرار بگیرند و آسمانی که بر سر آنان سایه افکند و هر چه که بالای سرت قرار داشته باشد به آسمان تعبیر می ­شود . 

در نتیجه دوام نعم تها ثابت و قطعی می باشد و آیات دیگری هم در این موضوع شاهد و گواه بر این مطلب می­باشند .

«وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ‏» [بقره : 82]

^“و كساني كه ايمان آورده‌اند و كردار پسنديده و افعال شايسته انجام داده اينان اهل بهشت بوده و جاودانه در آن خواهند ماند.‏”

«وَالَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُواْ عَنْهَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» [بقره:39]

“و كساني كه آيات مرا تكذيب كنند و از (پيروي آيات و دريافت رهنمود از) آنها، خويشتن را فراتر گيرند و سرپيچي كنند، آنان دوزخيانند و جاودانه در آن مي‌مانند.” ‏‏

پس بهشت و دوزخ ابدی و همیشگی می ­باشند… آسمان­ها تغییر  می ­کنند اما از بین نمی ­روند؛ هم­چنین زمین هم تغییر پیدا می ­کند اما آن هم از بین نمی ­رود.

این را می گویم تا در فهم قرآن دچار اشتباه نشویم .

نویسنده : محمود غریب

ترجمه : خالد ایوبی نیا