در باره قرآن نِگل چه می دانید؟

قرآن نگل یکی از چهار قرآن خطی دوران حضرت عثمان است

نگلی‌ها به قرآن‌شان می‌نازند و حق دارند که بنازند. آن قرآن عتیقه رحلی بزرگ جلد چرمی با صفحه‌های ضخیمی که طیف زرد دارد و پر از آیاتی که به خط کوفی است. همان قرآن که اهالی به آن می‌گویند «پوست آهویی»، همان که در ابتدای هر سوره‌اش، نقوشی گیاهی رسم شده است و ریش سپیدهای نگل می‌گویند هزار سال از عمرش می‌گذرد* 

کم پیدا می‌شود کردی که از او درباره جاذبه‌های گردشگری کردستان سوال کنید و او در حرف‌هایش روستای نگل(نوگل) را از قلم بیندازد و نگوید که روستایی هم هست در ۶۵ کیلومتری سنندج که به دیدن می‌ارزد و نه‌تنها قرآنی تاریخی دارد بلکه آب و هوایش هم رویایی و طبیعتش بکر است و از آنجا که در دره‌ای واقع شده هوایش همیشه خنک است و بس که درخت دارد زمینش با آفتاب تند و خشکی غریبه است و مردمش همیشه منتظرند که مسافری از راه برسد تا مهربانانه جلو بروند سلامش کنند، حالش را بپرسند و دعوتش کنند تا با آنها یک استکان چای بخورد یا قرآن‌شان را ببیند. یا افسانه پیدا شدن قرآن‌شان را بشنود که چطور سال‌ها پیش چوپانی وقتی گوسفندانش را برای چرا برده بود گلی عجیب و زیبا دید که وسوسه‌اش کرد آن را بچیند و….

مردم روستا، آنجا که چوپان صندوقچه را پیدا کرده بود مسجدی بنا کردند و اسمش را گذاشتند «نوگل» که به مرور زمان تغییر کرد و آنقدر زبان به زبان گشت تا شد «مسجد نگل» و کمی دورتر هم روستای نگل امروزی شکل گرفت و از برکت قرآن هنوز هم سرپاست و هر ساله گردشگران زیادی به دیدارش می‌آیند

نگلی‌ها می‌گویند وقتی چوپان گل را از دل خاک بیرون کشید، صندوقچه‌ای که زیر گل بود نمایان شد. او صندوقچه را گشود و داخلش همان قرآنی را دید که امروز مهم‌ترین جاذبه گردشگری نگل است.

مردم روستا، آنجا که چوپان صندوقچه را پیدا کرده بود مسجدی بنا کردند و اسمش را گذاشتند «نوگل» که به مرور زمان تغییر کرد و آنقدر زبان به زبان گشت تا شد «مسجد نگل» و کمی دورتر هم روستای نگل امروزی شکل گرفت و از برکت قرآن هنوز هم سرپاست و هر ساله گردشگران زیادی به دیدارش می‌آیند.

 مردم براین عقیده اند چون این قرآن در اثر توجه چوپان به گلی زیبا، کشف شده بود این محل به «نوگل» معروف شد و مردم مسجدی به نام «مسجد نوگل» را بنا نهادند که به مرور زمان به «مسجد نگل» شهرت یافت.

نگل است و قرآنش!

«قرآن نگل»، قرآن بزرگی است که با خط کوفی بر پوست آهو نوشته شده و به خلیفه‌ی سوم حضرت عثمان رضی الله عنه منسوب است. در واقع مردم این روستا باور دارند که قرآن نگل یکی از چهار قرآنی است که در زمان عثمان بن عفان به رشته تحریر در آمده و به چهار نقطه جهان ارسال شده است.

این قرآن هم‌اکنون در مسجد نگل نگه‌داری می‌شود.

نگهداری قرآن در محفظه شیشه‌ای ضدگلوله

هم‌اکنون قرآن در محفظه‌ شیشه‌ای ضد‌گلوله بدون شرایط محیطی از نظر دما و رطوبت نگهداری می‌شود و نیاز مبرمی به انجام امور حفاظتی و تحقیقاتی احساس می‌شود. قرآن مزبور در سال‌ ۱۳۷۱ به سرقت رفت که با تلاش نیروی انتظامی کشف و طی مراسم باشکوهی با شرکت هزاران نفر از مردم به محل خود برگردانده شد؛ در این مراسم ده‌ها رأس گاو و گوسفند قربانی شد.

آخرین بار نیز که در مرداد ۱۳۸۳ از مسجد روستای نگل به سرقت رفته بود، اواخر آذر ۱۳۸۳ در جهرم در استان فارس کشف شد. اهالی روستای نگل ترجیح می‌دهند قرآن در محل اصلی خود یعنی مسجد روستای نگل نگهداری شود. چند سال پیش هیئتی از تهران برای مطالعه، بررسی و مرمت این اثر تاریخی به روستای نگل مراجعت کردند که بعد از بررسی اثر مردم روستا از انتقال قرآن به پژوهشکده سازمان جهت مرمت امتناع کردند.

روزی که قرآن را به مسجد نگل برگرداندند، هزاران نفر از مردم روستاها، شهرها و استان‌های هم‌جوار، استقبال باشکوهی از قرآن به عمل آوردند و ده‌ها رأس گاو و گوسفند برای قرآن قربانی کردند.

 این روستا در ارتفاع ۱۳۵۲ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد و برای رفتن به آنجا باید از سمت غربی سنندج ۶۵ کیلومتر به طرف مریوان را طی کرد. جمعیت این روستا حدود ۲ هزار نفر (۴۵۰ خانوار) است؛ نمای آن رو به جنوب و بر زمینی سنگلاخی بنا شده است.

امرار معاش روستاییان از راه کشاورزی است ولی امروزه بیشتر جوانان برای کسب درآمد به شهرهای دیگر کوچ می‌کنند. از نظر پوشش گیاهی این روستا در بین زمین‌های کلاترزان و کوه‌های پُر از درخت ژاورود غربی و سروآباد واقع شده است. این روستا در میان کوه‌های کره میانه، فژاکان، دبه‌ر، ده‌بم و نه‌وکه قرار گرفته است.

طول خود قرآن ۳۸، عرض آن ۲۱ و قطر آن ۱۳ سانتی متر است.

خط قرآن کوفی و دارای نقطه و اعراب و سر سوره ها مزین به نقوش گیاهی است.

براساس شواهد موجود، شیوه نگارش و اعراب گذاری آن احتمال می رود در سده های چهارم یا پنجم هجری قمری نگاشته شده باشد.

صفحات قرآن ضخیم و بعلت تشابهی که به پوست دارد در بین مردم به پوست آهو شهرت یافته است.

قطع قرآن رحلی بزرگ، جلد آن چرمی و رنگ ان قهوه ای تیره است.

این قرآن هم اکنون تحت نظارت سازمان اوقاف بوده و هیئت امنای مسجد روستا (که در چند سال اخیر به طور کامل بازسازی شده و دارای دروازه ای با عنوان دروازه قرآن است) از آن نگهداری می کنند.

چند برگ قرآن مذکور پس از سرقت های پیاپی و همچنین بوسیدن و زیارت آن توسط زائران از بین رفته است.

تهیه و تحقیق : سه وزه حیدری

منبع : اینترنت