میهن‌دوستـــی در اسلام

نویسنده: دلشاد شمس‌الدین باڵکی

دوست داشتن میهن یکی از آن بحث‌هایی است که حرف‌های زیادی را به خود می‌گیرد و نظرات گوناگونی پیرامونش گفته شده است.
متاسفانه گاهی اوقات به نام دین، مردمانی فکر می‌کنند کسی کە از دوست داشتن خاک و میهن حرف زد، آن شخص متعصب و از امت اسلامی خارج شده است؛ ولی اگر ریزبینانه و با دقت به آیه‌های قران کریم و فرموده‌های پیامبرخدا ( صلی الله علیه و سلم) توجه کنیم، برایمان روشن می‌شود که دوست داشتن خاک و میهن نه اینکه گناه نیست، بلکه وظیفه‌ای ست دینی و لازم برای هر کس که میهن پدر و نیاکان خویش را دوست داشته باشد.

به عنوان مثال خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
لِلْفُقَرَاء الْمُهَاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً وَيَنصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ (8)/حشر
“(بخشى از فيئ) براى مهاجران فقيرى است كه از خانه‌ها و اموال خود بيرون رانده شدند و در پى فضل و رضوان الهى هستند و خدا و رسولش را يارى مى كنند، آنان همان راستگويانند.”

اگر با دقت  به این آیه مبارک توجه کنیم در می یابیم که در آیین مقدس اسلام از آواره و دورشدن از زادگاه خویش به عنوان علتی یاد شده که می توان به دارندگان  آن ، بخشی از غنیمت های جنگی پرداخت شود .

همچنین در آیه‌ای دیگر خداوند متعال می‌فرماید:
لا يَنهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَم يُقاتِلوكُم فِي الدّينِ وَلَم يُخرِجوكُم مِن دِيارِكُم أَن تَبَرّوهُم وَتُقسِطوا إِلَيهِم ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُقسِطينَ./ الممتحنة ۸
خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در راه دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمی‌کند؛ چرا که خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد.

در این آیه مبارکه هم خداوند متعال به آواره‌گی و دربدری از سرزمین مادری اشاره می‌کند.

پیامبر (صلی الله علیه وسلم ) می‌فرماید: ” ای مکه چقدر پاک و دوست‌داشتنی هستی نزد من، قسم به خدا اگر قومم مرا بیرون نمی‌کردند، تو را به هیچ شیوه ترک نمی‌کردم؛ نزد تو می‌ماندم و تو را ترک نمی‌کردم “.

البته همانگونه که عالمان فرموده اند: بعضی اماکـن ؛ از جمله مکه نکرمه در آیین مقدس اسلام جایگاه ویژه‌ای دارند و از تقدس ویژه‌ای برخوردار هستند.
پیامبر (صلی الله علیه وسلم) نیز عشق و علاقه‌ی خاصی به شهر مکه داشت، زیرا محل تولد خود؛ پدر و نیاکانش بوده و دوران کودکی ، نوجوانی و جوانیش را در این شهر گذرانده است.

آری ؛ دفاع از خاک و میهن قبل از اینکه وظیفه‌ی میهنی باشد، وظیفه‌ای دینی به شمار می‌رود.

ابوهریره رضی الله عنه دوست و همراه پیامبر (صلی الله علیه وسلم) فرمود: مردی از پیامبر سوال کرد که اگر کسی بخواهد مالم را از من بگیرد چکار کنم؟ فرمود: اجازه نده؛ گفت: اگرخواست به زور از من بگیرد چکار کنم ؟  فرمود: با او بجنگ و از اموالت دفاع کن…  پرسید : اگر توسط مُهاجِم کشته شدم؟ فرمود: تو شهید هستی. سپس پرسید: اگر من او را کشتم چی؟ فرمود: او در آتش جهنم است.

سعیدبن زید می‌فرماید: از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) شنیدم که ‌فرمود: هر کس به خاطر آیین، جان، مال و ثروت و خانواده‌ی خویش کشته شود؛ او شهید است.

پس طبق این فرموده  و بسیاری دیگر از احادیث ، انسان حق دارد که در سرزمین پدر و نیاکانـش، جایی که در آن متولد شده است زندگی و از آن دفاع کند.

البته به این معنی نیست که ما نسبت به خاک و میهن خویش تعصب کورکورانە داشتە باشیـم، چون  دوست داشتن میهن خویش بسیار با تعصب متفاوت است؛ همانگونه که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) می‌فرماید: “دوست داشتن میهن، به معنای غرور و تعصب نیست، بلکه تعصب این است که به اقوام فامیلت کمک کنی”.

از طرفی دیگر، ما همه بندگان یک خدا هستیم، هیچ کس از دیگری برتر و سرتر نیست؛ همانگونه که پیامبر خدا (صلی الله علیه وسلم) در خطبه روز جمعه که مصادف با عید قربان بود فرمود:
” ای مردم، آگاه باشید که پروردگار شما یکی است، پدرتان یکی است و همه شما از آدم زاده شده‌اید، آگاه باشید که شخصی عرب برتر از شخصی از قوم‌های دیگر نیست، شخصی عجمی هم از عرب‌ها برتر نیست، شخص سیاه‌پوست برتر از شخص سرخ‌پوست نیست، سرخ پوست برتر از سیاه‌پوست نیست، بلکه ملاک برتری شما تنها با تقوا و خداپرستی است.

تمام این‌ها در شرایطی است که ما قوم کورد به درازای صدها سال حقوقمان پایمال شده و به ما ظلم می‌شود ؛ اسم یکی از کوه‌های کوردستان در قران کریم آمده است:
وَقِيلَ يَا أَرْضُ ابْلَعِي مَاءكِ وَيَا سَمَاء أَقْلِعِي وَغِيضَ الْمَاء وَقُضِيَ الأَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَي الْجُودِيِّ وَقِيلَ بُعْداً لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (44)/ هود
و (بعد از آنكه طوفان و آب همه جا را فرا گرفت) گفته شد: اى زمين! آبت را فرو بَر، و اى آسمان! (از باريدن) بايست. (بدين ترتيب) آب فرونشست و كار (قهر الهى) پايان پذيرفت و (كشتى) بر (دامنه كوهِ) جودى پهلو گرفت و (در اين هنگام) گفته شد كه (رحمت خدا از) قوم ستمگر دور باد!

[جودی کوهی است در شمال عراق نزدیک موصل]

همچنین در دین مقدس اسلام اصلی وجود دارد به نام (احیاءالموات)، یعنی حیاتی دوباره بخشیدن به زمینی مرده، به گونه‌ای که همه این حق را دارند که زمین متروکه‌ای را پاک گردانند و آن را برای زندگی مهیا گردانند، به این ترتیب این شخص مالک این زمین می‌گردد.

پیامبر (صلی الله علیه وسلم)فرمود:
همه مردم بنده خدا هستند، شهر و روستاها ملک خداوند هستند، هرکس مکانی را آباد کند از همه ، بیشتر مستحق است که از آن مکان سود ببرد، هیچ کس حق ندارد به زور وارد آن شده و از آن استفاده کند.

این سخن پیامبر صلی الله علیه و سلم برای زمین کوچکی است که شخصی قبل از دیگران آن را آباد کرده است که کسی حق ندارد بدون اجازه واردآن شود.
پس اگر کسی این حق را به خودش بدهد که سرزمین مادری کسانی دیگر را که صدها و هزاران سال است در آن سکونت دارند، غصب کند؛ چگونه است و زشتی کار او چقدر است!؟

ترجمە: شیوا نازی