به سوی قلب‌های ترسان و گفتگوی سودمند و سینه‌های پاک و زلال ..
هستند کسانی که دیندارانه وارد فضای مجازی می‌شوند ولی در حالی از آن خارج می‌شوند که دین خویش را باخته‌اند…!
نمی‌گویم فضای مجازی مو را می‌تراشند بلکه دین را می‌تراشد و نابود می‌سازد…
(ای عایشه .. سخنی را به زبان راندی که اگر با آب دریا آمیخته گردد، آن را تلخ خواهد نمود…! )
۱- در انتشار مطالب جنبه امانت را رعایت کن و قبل از نشر هر مطلبی از صحت آن اطمینان حاصل نما. به ویژه هنگامی که آن مطلب به صلاح کسی است که دوستش داری یا علیه کسی است که تنفر وی را به دل داری.
قتاده می‌گوید: هرگز نگویید شنیدم ؛ درحالی که آن را نشنیده‌ای!
هرگز نگویید دیدم ؛ درحالی که آن ندیده‌ای!
و هرگز نگویید می‌دانستم حال آنکه اطلاعی از آن نداری!
۲- در یادداشت‌ها ونوشته‌هایت از اهانت و دشنام و سخنان توهین آمیز دوری کن، هرچند با طرف اختلاف داشته باشی؛
چرا که رسول اکرم می‌فرماید:
(ليس المؤمن بالطعان و لا اللعان و لا الفاحش ولا البذيء). «مؤمن طعنه زن، لعنت كننده، بد دهن و بدرفتار (و بی ادب) نيست».
۳- هرگز جهت توجیه اشتباهات خود، دیگران را به کوتاهی متهم نکنید و دشنام و ناسزاگویی‌های طرف را دستاویزی جهت ناسزاگویی‌های خویش قرار ندهید.
(کل نفس بما کسبت رهینة)
ﻫﺮ کسی ﺩﺭ ﮔﺮﻭ کارهای ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺖ. مدثر/38
پیامبر صلی الله علیه و سلم می‌فرماید: (لا تکونوا إمّعة… )
آدم فرصت طلب، دنباله رو و بی‌اراده نباشید..
۴- در مباحث اختلافی، احتمال صحت دیدگاه‌های ارائه شده را لحاظ کن و به دیده احترام به آرای مخالف بنگر (پیامبر در قضیه نماز عصر در بنی قریظه نظر هیچکدام از طرفین را انکار نفرمودند)
۵- در نیت خویش اخلاص داشته باش؛ که از نشانه‌های این امر این است میان اینکه حق و حقیقت بر زبان تو جاری گردد یا بر زبان غیر تو، تفاوتی قائل نشوی.
امام شافعی می‌فرماید: (در هنگام مناظره و مباحثه هیچگاه و هرگز برایم اهمیتی نداشته که خداوند حق و حقیقت را بر زبان من آشکار می‌سازد یا بر زبان طرف مقابلم)
۶- در مورد موضوعی که معرفت آن (از منابع موثق و قابل اطمینان و علمی) تایید نشده است، وارد بحث و مناقشه نشو.
۷- در حدیث آمده: از بدترین عادات انسان زعم و گمان بد است و یا اینکه بگویی: مردم چنین و چنان می‌گویند.
چنانچه گفته شده: آفت و بلای اخبار و روایات، راویانشان هستند.
۸- تعمیم دادن ، یکی از بزرگترین آفت‌ها و دروغ‌ها قلمداد می‌شود؛ چرا که هر قاعده‌ای استثنایی دارد و تعمیم دادن، مخالف روش علمی و خلاف طبیعت و ماهیت اشیاء است.
درحدیث آمده: «إن أعظم الناس فرية لرجل هجا رجلا، فهجا القبيلة بأسرها»
بزرگترین دروغگو و بهتان باف، کسی است که به هنگام ناسزا و بدگویی از یک شخص، تمام قبیله‌اش را دشنام می‌گوید!
۹- آیا می‌دانید آداب و قواعد گفتگو میان دو نفر در دنیای مجازی، همانند دنیای واقعی در نشست‌ها و برخواست‌ها است؟
۱۰- از بحث و مناقشه‌ای كه به مشاجره سرمی‌کشد، بپرهیز.
رسول اکرم می فرماید: “من برای کسی که بگو مگوها را (هر چند حق با او باشد) رها کند، خانه‌ای در وسط بهشت را برای او ضمانت می‌کنم.
١١- از افراد جاهل و نادان و كسانى كه حقد و کینه شما را در دل دارند، رویگردان باش: زیرا پاسخ ندادن به آنها، بهترين گزینه برای خاموش نمودن آتش نفرت و دشمنی ایشان است.
(در برابر حسادت حسود، شکیبا باش … زیرا شکیبایی‌ات طرف را نابود خواهد نمود … قسمتی از آتش، قسمت دیگر را خواهد خورد، اگر چیزی برای خوردن نداشته باشد).
۱۲- زشت‌ترین نوع غیبت، غیبت جمع است. مانند اینکه بگویی: همه فرزندان فلانی دروغگو هستند! که در صورتی که هر کس از آنها اهل دروغ نباشد، در روز قیامت خصم و دشمن شما خواهد گردید!
۱۳- هر مجلسی که به درازا بکشد، شیطان در آن سهیم خواهد بود… بی شک هر چه زمان نشستن پشت صفحات فضای مجازی به درازا بکشد، منجر به مشاجره بیشتر، هدر رفتن واجبات و یا موجب لکه دارشدن آبروی کسی، خواهد گردید لذا اسراف و زیاده روی در هرچیزی، کلید انحراف و لغزش است.
۱۴- نباید در صفحات و کامنتها بدنبال برجسته نمودن عیب و عار دیگران گشت و از نشر اشتباهات، انتقادهای نامتعارف و مخرب پرهیز نمود.
۱۵- انحصار حق و خود رای بودن، نشانه غرور و خودپسندی بوده و از جمله عواملی است که موجب هلاک و نابوی انسان خواهد شد.
۱۶- رسوا نمودن آدمهای بد، نشانه بی اخلاقی و ستر و پوشاندن آنها نشانه ایمان است…!!
فضیل می‌گوید: مؤمن پنهان می‌دارد و اندرز می‌دهد و انسان فاجر و گستاخ پرده دری می‌کند و توهین می‌ورزد؛ پس هوشیار باشید که شما جزو کدام گروه خواهید شد…
۱۷- شما مجبور به اظهار نظر در مورد همه حوادث پیرامون خودت نیستی و سخنگوی رسمی هیچ جریانی هم نیستی! تنها کافیست که از رویدادها مطلع شوید.
(وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا) اسراء/٣۶
«از چیزی دنباله‌روی مکن که از آن ناآگاهی. بی‌گمان (انسان در برابر کارهائی که) چشم و گوش و دل همه (و سایر اعضاء دیگر انجام می‌دهند) مورد پرس و جوی از آن قرار می‌گیرد».
۱۸- سایتها و کانال‌هایی را که به دروغگویی و اخبار نادرست مشهور هستند، را بلاک کن و از آنها نقل قول نکرده و دیگران را هم نسبت به خطر آنها هشدار دهید.
۱۹- از مباحث عمیق فکری خودداری كن؛ زیرا این افراد با بحث و گفتگو در فضای مجازی تغییر نمی‌كنند؛ بهتر است رو در رو و چهره به چهره تبادل نظر نمود و به تلاش خویش بیفزا و یا به اختلاف آرا احترام بگذار.
۲۰- برای رسیدن به هدف اصلی خویش از زیباترین جملات و واکنش‌ها بهره بگیر و تلاش کن که شنونده و خواننده را آزار ندهی.
مزنی می‌گوید: روزی شافعی از من شنید که گفتم: فلانی دروغگو است! ایشان فرمودند: الفاظ زیبا را برای سخنانت برگزین ونگو فلانی دروغگو است بلکه بجای آن بگو سخنانش اهمیتی ندارند.
بخوانید و بدان عمل کنید…
خالد ابو شادی
ترجمه: سوزی محراب الف
