٭ ئایا ئیسلاممان خۆش دەوێ؟
٭ چەندە باوەڕمان بە ڕێبازی ئیسلام هەیە؟
٭ بەنەبوونی ئیسلام و تەعتیل بوونی درووشمەکانی – وەک جومعە و جەماعەت و بانگ و قامەت و حەج ، چەندە دڵتەنگین؟
٭ ئایا جگە لە ڕێبازی ئیسلام ، ڕێگایەکی دی دەمانگەیەنێ بە ئامانجەکانمان؟
٭ لەو بارودۆخەی ئێستادا کە گرفت و ناڕەحەتی و نەخۆشی و ناخۆشی ڕووی تێکردوین و بەشێک لە کاروبارەکانی ڕاگرتوین و مزگەوت و جومعە و جەماعەت و حەجی ماڵی خودای لێی ماتەڵ و تەعتیل کردوین ، من و تۆی مسوڵمانی چەندە دڵ تەنگ و نیگەران کردوە؟
ئایا بەو ئەندازەیەی کە نیگەران و ناڕەحەتی داخستنی بازارو دوکان و کاسبیەکانمان هەین ، ئەو ئەندازەیە داخستنی مزگەوتەکان و ڕاگرتنی جومعە و جەماعەت و حەجی ماڵی خودا ، نیگەرانی کردوین؟
پێشەکی پێویستە باسێک لەمانای ئیسلام بکەین و بزانین ئیسلام بە چ مانایەکە لەپاشان جوابی پرسیارکان بدەینەوە
“ئیسلام” : لەڕووی زمانەوانییەوە یانی : گەردن کەچی و تەسلیم بوون، لەزاراوەی شەرعیشدا(ٳسلام) ناوی بەرنامە و دینی ڕاست و پەسەندی خودایە و بە مانای گەردن کەچییە بۆ خودای پەروەردگار .
خودای گەورە لە سووڕەتی(آل عمران) دا دەفەرموێ :”أَفَغَيْرَ دِينِ ٱللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُۥٓ أَسْلَمَ مَن فِى ٱلسَّمَـٰوَ‌ٰتِ وَٱلْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ “
“ئایا ئه‌وانه بێجگه له ئاینی خوا ئاینێکی تریان ده‌وێ؟! له‌کاتێکدا که هه‌رچی له‌ئاسمانه‌کان و زه‌ویدایه به ڕه‌زامه‌ندی بێ یان به‌ناچاریی ته‌سلیم و ملکه‌چی په‌روه‌ردگارن، هه‌مووانیش هه‌ر بۆ لای ئه‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه.”
٭ بە مانایەکی دی : “ئیسلام” یانی : بەرنامەو پڕۆگرامێک کە ئینسان لە ڕێگای بەرێوەبردنیەوە لە ئافەت و بەڵای بێ دینی و نامسوڵمانی (بەدبەختی دونیا و دواڕۆژ) ڕزگاری دەبێ و سڵامەت دەردەچێ .
لانی کەم دەتوانین بڵێین : ئامانج لە بەرنامە و شەریعەتی پیرۆزی ئیسلام پاراستن و بەرگری کردنە لە پێنج شتی سەرەکی (ضروریات خمسه)کە بریتین لە :
۱- پاراستنی دین : بۆ هێنانە کایەی دین ، شەریعەتی ئیسلام باوەر بە پایەکانی ئیمان و ئەنجامی عیبادەتەکان – نوێژ و ڕۆژوو و حەج و زەکاتی – دانەوە و بۆ برگری کردنیشی دەعوەت و بانگەواز و جیهاد ودیفاع لە دینی پێویست کردوە.
۲- پاراستنی نەفس : بۆ بەهادان بە نەفس هاوسەرگیری داناوە و بۆ پاراستنیشی، خۆراک و پۆشاکی پێویست کردوە و کوشتنی بەناحەقی بە حەرام دانەوە و تۆڵە(قصاص) و دییەی بۆ تەرخان کردوە .
۳-پاراستنی عەقڵ : بۆ گەشە پێدان بە عەقڵ ، خوێندن و فێربوونی زانستی بەواجب داناوە و بۆ بەرگری کردن لەو نیعمەتەش ، خواردنی شتانێکی وەک مەشروبانی (الکلی) – یان هەر شتێک کە عەقڵی ئینسان بەنج کا و گرفتی بۆ دروست بکا – لێی قەدەغە کردوە .
٤- پاراستنی نەسل (وەچە) :
هاوسەرگیری(ژن هێنان و شووکردنی) داناوە و بۆ بەقای نەسل و ڕێگرتن لە تێکەڵاوی ڕەگەزەکان ، زینا و داوێن پیسی قەدەغە کردوە .
٥- پاڕاستنی ماڵ و سامان : بۆ کۆکردنەوەی ماڵ و سامان و بەدەست هێنانی ، ئەنجامی موعامەلات و بەزرگانی و کڕین و فرۆشتن و تێکۆشان لەو ڕێگایەی بەواجب دانەوە و دزی و غەش و خەیانەت و … بە ناڕەوا لەقەڵەم داوە و حەددی بۆ دزی دیاری کردوە .
جگە لەپاراستنی ئەو چەند شتە سەرەکییە ، ئیسلام ئەرکی پاراستن و دابین کردنی کۆمەڵێک شتی دی لەئەستۆ دایە : وەک دابین کردنی عەداڵەت و دادپەروەری و لابردنی زوڵم و ستەم و پاراستنی کۆمەڵگا و دابین کردنی حەق و مافی ئازادی ئینسانەکان و زۆر شتی دی .
بۆیە ئیسلام بەرنامەیەکە کە ئینسان لە ڕێگای ئەوەوە – بەوەشوێن کەوتن و پەیڕەویی لێ کردن و بەڕێوە بردنی – دەتوانێ بەرگری لەو شتە (ضروری) یانه ، بکا و ئەوان سڵامەت و پارێزراو ڕاگرێ لە گرفت و بەڵا و ئافەتەکان .
مسوڵمانیش : کەسێکە کە بەهوێ شوێن کەوتنی بەرنامەی خودا(ئیسلام) لە بەڵاو ئافەتی نامسوڵمانی ( بەدبەختی دونیاو دوڕۆژ) ڕزگاری دەبێ .
پێویستە بزانین هەر دروستکەر و (صانع)ێک باش دەستکردی خۆی دەناسێ و بە باشی دەزانێ بۆ کارو باری ئەو دروستکراوەی چ بەرنامەیەک داڕێژی تا بەباشترین شێوە کار بکا و چی بەزەرەرێتی لێی دورخاتەوە ،
خودای گەورەش کە خالەق و بەدیهێنەری ئینسانە ، تەنها بۆ خۆی دەزانێ چۆن ئینسان لە بەڵاو ئافەت و موسیبەت دوورخاتەوە و و چۆن و لەچ ڕێگایەکەوە قازانجی پێبگەیەنێ ، هەر بۆیە ئیسلامی بۆ کردۆتە بەرنامەی ژیانی تا بە هۆی ئەو بەرنامەیە بتوانێ خوێ لە بەڵای وەشوێن کەوتنی بەرنامە و ڕێبازی غەیری خودا دوور ڕاگرێ و ڕزگاری بێ .
٭ پرسیار : چۆن ئێمە دەتوانین لە خێرو بێری ئیسلام بەهرەمەند بین و لە گرفت و ئافەتی نامسوڵمانی دوورکەوینەوە؟
وەڵام : هەتا ماعنا و پێناسەی یەکەمی ئیسلام کە ( تەسلیم بوون و گەردن کەچییە بۆ بەرنامەی خودا) لە ژیانی تاکی و کۆمەڵایەتی خۆمان بەڕێوە نەبەین و عەمەلی نەکەین لەژیانماندا، بەو خێر و بێرو قازانجانەی ئیسلام ناگەین و لێی بەهرەمەند نابین .
یانی : تەنها بە گەردن کەچی و گوێڕایەڵی بۆ بەرنامەی خودای کاربەجێ(ئیسلام) ئێمە دەتوانین خۆمان لە زەرەری بێ دینی وبێ ئەخلاقی و بێ بەندوباری(ڕێبازی غەیری خودا) ڕزگار کەین و سڵامەت دەرچین .
٭ خەتەر و خەسارەتی گەورە ئەوەیە کە : ئینسان وای تێبگا و گومانی وابێ کە جگە لە ئیسلام و بەرنامەی خودا و تەسلیم بوون بە ڕێبازی ، دەتوانێ بە گەردن کەچی بۆ غەیری رێبازی ئیسلام سڵامەتی وەدەست خا و بگاتە ئامانجەکانی و خۆی بپارێزێ لە بەڵاو ئافەتی دونیا و دواڕۆژ !!
جا هەرکات ئینسان وای لێ هات کە بە بەرنامەو ڕێبازی غەیری خودا ڕازی بوو ، وە وازی هێنا لە بەرنامەی خودا و پشتی تێکرد و ئومێدی بە غەیری خودا بەست و ترسی لەدڵیدا بۆ پەیدا بوو ، ئەوە تووشی هەڵەیەکی زۆر گەورە هاتوە ، ئەویش پشت بەستنە بە غەیری خودا و ڕازی نەبوونە بە بەرنامەی خوڵقێنەرەکەی خۆی ، دەرەنجامی ئەو کارەش زەرەرمەندی و خەسارەتێکە کە ئەگەر لەدەستی بچێ تازە بوێ قەرەبوو ناکرێتەوە .
خودای گەورەش دەفەرموێ : ” وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ ٱلْإِسْلَـٰمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِى ٱلْءَاخِرَةِ مِنَ ٱلْخَـٰسِرِينَ”
“جائه‌وه‌ی بێجگه له ئاینی ئیسلام په‌یڕه‌وی هه‌ر ئاینێکی تر بکات لێی وه‌رناگیرێت، له‌قیامه‌تیشدا له خه‌ساره‌تمه‌ندو زه‌ره‌رمه‌ندانه.”
٭٭ جا ئێستا دێنە سەر جوابی پرسیارەکان و پێویستە بلێین :
٭ بەڵێ ئێمە ئیسلاممان خۆش دەوێ چونکە :
٭ باوەڕی پتەو و قاییم و تۆکمەمان هەیە بەوەی ڕێبازی ئیسلام تەنها ڕێبازێکە کە دەمانگەیەنێ بە ئامانج ، وە گومانمان لەوەدا نیە جگە لەبەرنامەو ڕێبازی خودا(ئیسلام) هێچ بەرنامەیەکی تر ئەو ئامانجە ناپێکێ ئەویش : ” گەیشتن بە سڵامەتی و دوور کەوتنەوەیە لە ئافەت و بەڵای دونیا ودواڕۆژە “.
٭ هەروەها پێویستە ڕاگرتنی دروشمەکانی ئیسلام و نەبوونی جومعە و جەماعەت و بانگ و قامەت و بەڕێوە نەچوونی حەج – وەک ساڵانی ڕابردوو- ئێمەی مسوڵمان دڵ نیگەران و ناڕەحەت بکا ، هەر وەک چۆن بەداخستنی بازاڕەکان و کاسبی و کارمان تووشی نیگەرانی و دڵەڕاوکە دێین و کەلێنێک دەکەوێتە ژیانی دونیامانەوە ، بەو شێوەیەش و بگرە زیاتر ئەگەر گرفتێک بۆ بەرنامەی ئیسلام ساز بێ و کۆسپێک بێتە سەر رێگای ئەو بەرنامە پیرۆزە ، ئەوە کەڵێن دەکەوێتە دونیا و دواڕۆژمان و لە ئەنجامیشدا تووشی خەسارەت و زەرەری گەورە و گران دەبین .
٭ دەبێ هەموومان لەخەمی ئەو ئیسلامە دابین و بیکەین بە بەرنامەی ژیانی خۆمان و تێبکوشین بۆ بەرێوەبردنی و هەروەک چۆن بۆ دونیای خۆمان تێدەکۆشین و لەبیری ناکەین ئاواش بۆ دواڕۆژمان هەوڵ بدەین و پشت گۆی نەخەین .
٭ هەروەها لەخودای تاقانەش داوابکەین لەو گرفت و ئافەت و نەخۆشیە هەموو لایەکمان ڕزگار بکا و لەجاران زیاتر مزگەوت و ماڵەکانی خودا و بازاڕەکان ئاوەدان و پڕ خێر و بەرەکەتر بن و ئەوەی کۆسپ و بەربەستە لەڕێگای دین و ژینماندا نەمێنێ .
“ئامین”
✍️ نووسینی : یوونس سولەیمان زادە
????سەرچاوەکان :
۱-چەند وانەیەک دەربارەی ئیسلام و مسوڵمانێتی و کاری ئیسلامی / م. عەلی باپیر
۲- کتێبی بەندایەتی / کاک ناسر سوبحانی
۳- اصول فقه / عبدالکریم زیدان
به نێوی خوای زۆر بەزەییانەدەری زۆر بەزەیی پێبەر.
سلام علیکم وێڕای سڵاو و ماندونەبونی هەمو لایەک.
دو ساڵەک دەبی سۆزی میحڕابم ناسیوه.
دوای دو ساڵیش تازە چاوم پێی کەوتەوه.
یێکجێ ئەو بابەتی کاک یونس سولەیمان زادەم چاو پێکەوت و به لێکدانەوەی پێشەکییم کاناڵەکه بەهێز بوه و بابەتەکان گرینگتر و ئەو بابەتی کاک یونس وەک نموونه دێنمەوه. تایبەتمەندیەکی دیکه دڵمی خۆش کرد نوسین به کوردیەکی باش و رەسەنی کوردیه وەک گەورە دروشمەکانی گەلی کورد له دوای دروشمی ئیسلام وەکی دینی کورد و سوننە و جەماعەت بوون وەک رێبازی دروستی ئیسلام. ئەو نوسینەشم بۆ دەستنەهێشیی لە هەبونی ئەو دروشمانه ان شا الله به ئیخلاس له کاناڵ دەنێرم و بۆ دوپاتکردنەوەی گرینگیی وریایی له ئەو دروشمه گەورانەی دژبەری گەورەی هەیه.
ولله الحمد و سڵاوی خوا له پێغەمبەری خۆشەویست