فقهاء اعتکاف را چنین تعریف کرده اند :
ماندن در مسجد همراه با نیت عبادت برای خداوند متعال.
از لحاظ شرعی معلوم است که احکام فقهی بر مبنای مساوات ما بین زن ومرد بنا شده اند ،مگر در مواردی که نص شرعی حکم متفاوت وجدایی داده باشد ، یا در مسائل عمومی حکم خاص داده باشد : مثلا اسلام بر مسلمین از باب فرض الکفایه واجب کرده که نمازهای پنج گانه را در مسجد اقامه کنند ، علاوه بر اینکه اینکه نماز در مسجد از سنت های موکده است ،اما در حق امت اسلامی فرض کفایی به شمار می آید بدین معنی که که اگر گروهی آن را انجام دادند تکلیف از سایرین برداشته می شود البته درست نیست که همه این فریضه را ترک نمایند و نباید مسلمانان مساجد را به طورکلی ترک کنند و از آن، فقط برای نماز استفاده کنند …
اسلام به زنان اجازه می دهد که به مساجد بروند ، البته با این توضیح که رفتن آنان را به مساجد واجب نکرده است . رسول خدا می فرماید : زنان را از حضور درمساجد منع نکنید ، ولی ماندن آن ها در خانه هایشان برایشان بهتر است. بنا براین رفتن زنان به مسجد از لحاظ شرعی مباح است و آن ها با رفتن به مساجد ثواب نماز جماعت را کسب می کنند.
براین اساس ؛ رفتن زنان به مسجد واعتکاف آنها در آن مباح است نه واجب ؛ این رای جمهور فقهای مسلمان است وهمچنین به منظور رعایت اصل مساوات و برابری دوجنس زن ومرد در کسب پاداش اعمال صالح حضور آنان در خانه های خدا بلا مانع است همانگونه که الله تعالی می فرماید: من عمل هیچ یک از شماها مرد و زن را تباه نمی کنم بعضی از شماها (زن) از دیگری است (مرد)ال عمران:۱۹۵
وهمچنین در حدیثی عروه از ام المومنین عایشه روایت می کند که پیامبر خدا (ص)در ده شب آخر ماه مبارک رمضان اعتکاف می کردند و این کار او تا جان به جان آفرین تسلیم کردند ادامه داشت . بخاری و مسلم اضافه کرده اند که آن حضرت همسرانش را برای اعتکاف به مسجد می بردند .
به ابن قاسم گفته شد : نظر امام مالک در مورد زنانی که در مساجد اعتکاف می کنند چیست؟ گفت: جایز می داند . پرسیده شد: آیا از نظر امام مالک زنان باید در خانه های خودشان اعتکاف کنند یا مساجد؟ فرمود: جای تعجب نیست که اعتکاف در مساجد برای زنام نیز جایز است .
اما فقهاء شرط گذاشته اند که اعتکاف زنان باید با اجازه همسرانشان باشد . تا در اثر انجام یک عبادت مستحب همچون اعتکاف رشته زوجیت بین زن ومرد از بین نرود وهم بخاطر اینکه اکثر کارهای منزل برعهده زنان است و در بیشتر مواقع نبود زنان در منزل برای همسر وفرزندان مشکل ایجاد می کند ؛ هر چند زن ومرد مکمل یکدیگرند و محتاج هم ؛ ولی غیاب زن در منزل مانند مرد نیست.
اگر زنان کارهای اساسی در منزل نداشته باشند اعتکاف برای آنها در اولویت قرار دارد،چون اعتکاف به منزله مدرسه ای روحی است .
زنان نیز نیازمند این هستند که با خدای خود تجدید بیعت و پیمان کنند و از آنجا که رشته ارتباط انسان ها به مرور ایام و در اثر بحران ها و مشاکل ضعیف می گردد جا دارد با عملی کردن اعتکاف این ارتباط خالق و مخلوق که تاحدودی به ضعف گراییده مجددا بر قرار گردد ..
یکی از رسالت های اساسی مسجد عبارت است از تغذیه روحی زن و مرد جهت انجام بندگی برای خداوند.
با مراجعه به نفس و درون و مشغول شدن به مسایل دینی و اطاعت از فرامین الهی یک حس ایمانی برای زن به وجود می آید که در مسیر تداوم زندگی برای صحیح حرکت کردن کمک می کند ،هر چند امروز درجهان کسانی که مدعی حقوق زن هستند ادعا می کنند که حقوق سیاسی ،اجتماعی ،اقتصادی و… را به جامعه زنان اهدا می کنند ، در حالی که اساسی ترین حق زن ابن است که بتواند با خداوندش خلوت کند و ارتباط و علاقه ای متین با خداوند برقرار کند و این حقوق از سایر حقوق بویژه مادی اهمیت کمتری ندارد ؛ با این دیگاه حقوقی اعتکاف زنان در مسجد رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد که بسی جای تامل است البته به شرطی که همزمان با خلوت با خدا اختتلاط با غیر محارم صورت نگیرد چون میوه وثمره ای که برای زنان در اعتکاف نهفته است با این کارها از دست می رود ؛
از آنجا که مقصود از اعتکاف این است که زن مسلمان مدتی را با خود و خدای خود خلوت کند مطمئنا با اختلاط با مردان نامحرم به هم می خورد و ارزش واقعی خود را از دست خواهد داد و در اثر این اختلاط میل شهوانی هر دو جنس بیدار می شود و اعتکاف از مسیر اصلی اش خارج می شود .
بزرگان احناف به منظور پرهیز زن مسلمان از اینگونه مبطلات و محرمات سفارش می کنند که اعتکاف زن مسلمان در مسجد خانه اش باشد یعنی در همان جایی باشد که در آن نماز می خواند که همان خانه اش است ؛ این نظریه ناظر به این قضیه است که درگذشته های دور معمولا زنان برای خودشان حجره هایی برای نماز خواندن درست می کردند.
و البته این نظریه بیانگر این است که زنان مسلمان نباید اعتکاف را بر خودشان حرام کنند ، ولی زنانی که شوهرشان اجازه رفتن آنان به به مسجد را ندهد باید در مسجد خانه اش اعتکاف کند .
جمع بین رای جمهور علماء و بزرگان احناف این گونه میسر است که:اعتکاف در زندگی روز مره زنان مسلمان امر لازم وموکدی است و از جمله کارهای نیکویی است که زن مسلمان می تواند آن را در برنامه زندگی و دینی و روحی روزانه اش بگنجاند و با مراجعه به نفس و درون و مشغول شدن به مسایل دینی واطاعت از فرامین الهی یک حس ایمانی برایش به وجود می آید که در مسیر زندگی برای صحیح حرکت کردن کمکش می کند .
پس نظر نهایی اسلام درباره حضور زنان در مسجد و انجام اعتکاف این است که آن یک امر ضروری و تاثیرگذار است و مشروط به دوری جستن از محرمات انجام آن در مسجد برای زنان مسلمان بلا مانع و بلکه پسندیده است.
سایت اسلام انلاین
ترجمه از: بهنام واصغری
