حج
(و اذن فی الناس بالحج یاتوک رجالا و علی کل ضامر یاتین من کل فج عمیق)
مردم را آگاه کن، تا حج را بجا بیاورند، آنها هم با پای پیاده و سواره که از راه دور و دراز جواب این دعوت تو را خواهند داد…
حج
حج در اصطلاح یعنی قصد و هدف داشتن.
اما از نظر شرعی، قصد و رفتن به طرف خانه خدا (بیت الله الحرام) و چند جای دیگر برای بجای آوردن عبادات مخصوص و در زمانی مشخص با طبق برنامەای تعیین شدە.
الله تعالی می فرماید:
إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِلْعَالَمِینَ(آل عمران:۹۶)
یعنی: نخستین خانه‌ای (از حیث قدمت و حرمت که با دست انبیاء جهت پرستش و نیایش صحیح خداوند یگانه) برای مردم بنیانگذاری گشته است، خانه‌ای است که در مکّه قرار دارد (و کعبه نام و از لحاظ ظاهر و باطن) پربرکت و نعمت است و (از آنجا که قبله‌گاه نماز مسلمانان و مکان حجّ آنان یعنی کنگره‌ی بزرگ سالانه‌ی ایشان است، مایه‌ی) هدایت جهانیان است.
فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ ۖ وَمَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا ۗ وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا ۚ وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ(آل عمران:۹۷)
یعنی: در آن نشانه‌های روشنی است، مقام ابراهیم (یعنی مکان نماز و عبادت او از جمله‌ی آنها است) و هرکس داخل آن (حرم) شود در امان است و حجّ این خانه واجب الهی است بر کسانی که توانائی (مالی و بدنی) برای رفتن بدانجا را دارند و هرکس (حجّ خانه‌ی خدا را به جای نیاورد، یا اصلاً حجّ را نپذیرد و بدین وسیله) کفر ورزد (به خود زیان رسانده نه به خدا) چه خداوند از همه‌ی جهانیان بی‌نیاز است.
رفتن حج به منظور انجام طواف به دور کعبه و عجله در میان صفا و مروه (سعی)، ایستادن در عرفات و پیشبرد سایر عبادات و مناسک حج، برای لبیک به فرمان خداوند باری تعالی و رضایتش.
حج از جمله ارکان اسلام می باشد که در دین واجب شده است و هر کس منکر وجوب آن شود، مرتد محسوب می شود.
حج بر هر فردی یکبار واجب می باشد.
عالمان مسلمان بر این مسئله اتفاق نظر دارند که حج بر هر مسلمانی یکبار واجب است، مگر کسی که نذر کرده، نذرش را باید ادا کند و انجامش بیش از یک بار (تطوع) محسوب می شود.
از ابن عباس روایت است که؛ پیامبر(صلی الله علیه و سلم)فرمود: (یا ایها الناس کتب علیکم الحج) یعنی: ای مردم حج بر شما فرض شد.
اقرع بن حابص بلند شد و گفت: هر سال فرض شده یا رسوالله؟ فرمود:حج یکبارست، هر کس بیشتر بجا آورد، آن (تطوع) است.
فضیلت های حج:
۱- گناهان گذشته را از بین می برد: پیامبر(صلی الله علیه و سلم) به عمرو بن عاص فرمود: (اما علمت ان الاسلام یهدم ما قبله و ان الهجره تهدم ماقبلها و ان الحج یهدم ما قبله)
۲- آن کس که حج به جا آورد، از آتش جهنم نجات یافته؛ از مادر مسلمانان عائشه(رضی الله عنها) نقل است که پیامبر(صلی الله علیه و سلم) فرموده اند: (ما من یوم اکثر ان یعتق الله فیه عبدا من النار من یوم عرفه و انه لیدنوا ثم یباهی بهم الملائکه)
۳- با رفتن به حج، ضمانت رفتن به بهشت میسر می شود. ابوهریره(رضی الله عنە) نقل می کند که پیامبر(صلی الله علیه و سلم) فرمودند: (العمره الی العمره کفاره لما بینهما و الحج المبرور لیس له جزاء الا لجنه).
حکم حج:
بجا آوردن حج فرض عین است، بر هر مرد و زنی که شرع بر آنان مکلف کرده، به شرطی که توانایی ادای این فریضه را داشته باشند، چون حج در طول عمر یک بار بر فرد مسلمان واجب گردیده است و رکنی از ارکان اسلام نیز می باشد.
شرایط وجوب حج:
اندیشمندان بر شروط واجب بودن حج متفق القولند:
۱-مسلمان بودن
۲-بالغ بودن
۳-عاقل
۴-آزاد بودن (غیره برده بودن)
۵-توانای جسمی و مادی
پس هر کسی که این شرایط را نداشت، حج بر او لازم نیست. چون در اسلام بالغ و عاقل بودن را جز مهمترین اجزای قبولی عبادات بیان کرده است.
در فرموده ای از پیامبر(صلی الله علیه و سلم) نقل است که: (رفع القلم عن ثلاث: عن النائم حتی یستیقظ و عن الصبی حتی یشب و عن المعتوه حتی یعقل)… یعنی: قلم، گناه را برای سه کس نمی نویسد: خوابیده تا هنگام بیداری، کودک تا به سن تکلیف برسد و دیوانه تا سلامتیش را بدست نیاورد. همچنین آزاد بودن، غیر برده بودن از شرایط وجوب حج است، چون ادای مناسک حج وقت بسیاری می خواهد، پس خدمتکار و برده چون دائم مشغول انجام اوامر صاحبش است، توانایی ادای آن را ندارد.
چند توصیه برای کسانی که برای ادای حج راهی می شوند:
۱- هدف از سفر حج فقط رضای خداوند باشد، نه بخاطر دنیا و چشم و همچشمی کسانی که فقط لقب حاجی بودن را یدک بکشند.
۲- بهتر اینست که شخص حاجی وصیت نامه تنظیم کند، هر دین و قرضی بر گردنش است در آن یادآور شود تا به دست صاحبانش برسد، چون برگشتن و زندگی و مرگ در دست پروردگار است.
۳- توبه و بازگشت از گناهان گذشته و پشیمانی و ندامت و عدم تکرار گناهان.
۴- پولی که خرج سفرش را باآن پرداخت می کند باید از راه حلال کسب کرده باشد.
۵- دوری از گونه اخلاق ناپسند و اذیت و آزار حاجیان با دست و زبان، در میان انبوه حجاج بر آنان فشار نیاورد و غیبت و سخن چینی و دروغ نگوید.
۶- معلومات خود را برای ادای بهتر حج و عمره بیشتر کند.
۷- در انجام عبادات به صورت جماعت و از جمله نماز در اوقات مشخص حریص باشد، تلاوت قرآن، دعا و اذکار، کمک کردن به حجاج، یاری رساندن به فقرا را جز وظایف خود بداند، آرامش روانی و از همه مهمتر توصیه مردم به امر به معروف و نهی از منکر.
۸- نصیحت خانواده و خویشان و دوستان که تقوای خدا پیشه کنند و بر اطاعت از خدا در همه امور، پافشاری کنند، که جز فرموده های حق تعالی است برای همه ما در هر زمان و مکانی.
۹-بهتر است که هر دعا و ذکری که از پیامبر(صلی الله علیه وسلم) روایت است، ورد زبانش باشد، مثلا دعای سوار بر وسایل نقلیه و همچنین دعای سفر.
۱۰-سعی کند دوست و رفیق خوبی برای همراهی سفرش انتخاب بکند.
منبع سایت حج
ترجمه: ژیان ابراهیم پور
ویراستار: حسن زادە
