این روزها و با نزدیک شدن عید قربان همه به گونه ای در صدد آماده کردن خود برای این مناسبت دینی و شعیره عبادی هستند.
بزرگ ترین و آشکارترین حکمت های تشریع قربانی عبارت است از الگوگیری از خلیل الرحمان حضرت ابراهیم علیه السلام و همچنین ابراز سرور و شادی و دید و بازدیدهای خانوادگی و فامیلی و همدلی با حجاج بیت الله در انجام این عبادت بزرگ همانا قربانی.
از آنجا که قربانی سنتی است نبوی و قابل تاکید از طرف آن پیامبر هُمام مسلمانان جهان خیلی به آن اهمیت می دهند لذا بطور مختصر و فشرده شرایط صحت آن را به استحضار می رسانم.
۱. حیوان قربانی باید جزء چهار پایان باشد مانند شتر و گوسفند و گاو . به اتفاق فقها سربریدن هرگونه جانور دیگری به عنوان قُربانی جایز نیست.
۲.باید آن حیوان فاقد آن عیب هایی باشد که در حدیث زیر آمده است.
رسول الله-صلی الله علیه وسلم- در حدیثی چهار عیب و مانع را برای حیوان در آستانه قربانی برشمرد که عبارتند از: کوری واضح، بیماری آشکار، لنگی نمایان و لاغری که چربی یا مغزِ استخوان ندارد.
لنگی حیوان زمانی مانع قربانی تلقی می شود که در اثر آن از گله عقب بماند.
۳.حیوان قربانی باید به سن شرعی رسیده باشد که عبارت است از ۵ سال برای شتر , دو سال برای گاو , یک سال برای گوسفند و شش ماه برای بُز.
۴. قُربانی باید در زمان مقرر آن یعنی در فاصله بعد از نماز عید روز دهم تا روز سیزدهم, صورت پذیرد .
جُنْدَب بَجَلِی-رضی الله عنه- می‌گوید: من روز عید قربان همراه پیامبر-صلی الله علیه وسلم- نماز خواندم و آن حضرت-صلی الله علیه وسلم- بعد از نماز خطبه‌ای خواند، سپس فرمود: کسی که قبل از نماز، قربانی نموده بجای آن دوباره قربانی کند و کسی که قربانی نکرده با نام خدا قربانی کند
۵. شخصی که قربانی می کند باید از روز نخست ذی الحجه تا قبل از قُربانی نمودن حیوان، مو و پوست و ناخن آن را نکند.
حدیث ام سلمه رضی الله عنها به روایت امام مسلم حاکی است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم می فرماید :: «کسی که ذبحی دارد و می‌خواهد قربانی کند، هنگامی که هلال ذی‌الحجه دیده شد، مو و ناخن‌هایش را کوتاه نکند تا اینکه قربانی کند.»
امام نووی رحمه الله می فرماید : علما در باره کسی که دهم ذی الحجه را مشاهده نموده و می خواهد حیوانی را ذبح کند دو نظریه مختلف دارند , سعید بن مسیب و ربیعه و احمد و اسحاق و داود و برخی از یاران شافعی می گویند: استفاده از مو و پوست و ناخُن های آن حیوان بر چنین شخصی حرام است ولی شافعی و دیگر یارانش این عمل را مکروه تنزیهی می دانند نه حرام.
تهیه و ترجمه : یوسف ساجدی
