عباداتفتاویفقه

برگزاری نماز جمعه در منزل از منظر فقه اسلامی

دکترخالد حنفی- رئیس کمسیون فتوای آلمان

این روزها در اغلب کشورها، به خاطر گسترش بیماری کرونا، نماز جمعه و جماعت در مساجد، برگزار نمی شود؛ بسیاری از مردم می پرسند آیا با توجه به این که از برخی اهل علم منقول است نماز جمعه با دو نفر هم منعقد می گردد اقامه نماز جمعه در منزل همراه اعضای خانواده، جایز است یا خیر و باید همان چهار رکعت نماز ظهر را بخوانند؟

پاسخ :

اولا: منظور اختلاف بر سر تعداد نفراتی که به وسیله آنها نماز جمعه منعقد می شود نیست، بلکه می بایستی از منظر شرعی، فقهی و مقاصد شرعی به آن بنگریم.
قبل از هر چیز باید گفت که عبادات توقیفی هستند و باید در چگونگی انجام آن از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پیروی کنیم، به عبارت دیگر در حوزه ی عبادت جایز بودن یا جایز نبودن امور عبادی منوط به عمل شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و یا دستور وی یا تقریر ایشان است؛ در حالی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اصحاب بزرگوارشان شنیده نشده در منزل با اعضای خانواده نماز جمعه اقامه کرده باشند؛ علی رغم اینکه در زمان ایشان نیز عذرهایی مثل ترس، باران، سردی و غیره بوده ست ؛ تا جایی که موذن گاهی به جای “حی علی الصلاه” گفته است که “الصلاه فی الرحال او البیوت” نماز هایتان را در خانه هایتان اقامه کنید؛ می بینیم با این عذرها و شرایط ، جمعه، در منازل برپا نشده است.

ثانیا: مقصود از نماز جمعه، اجتماع مردم یک شهر در یک مکان مشخص است، این ، از معنی لغوی جمعه هویداست؛ در نماز جمعه ، مردم به یک خطیب گوش می سپارند تا منجر به مشقت فراوان نشود ، به همین خاطر است علما برسر تعدد چند جمعه در یک شهر اختلاف نظر دارند.. بی گمان نماز جمعه در منزل، شامل هیج یک از آن حکمت ها و مقاصدی نمی شود که جمعه به خاطر آنها تشریع شده است.

ثالثا: امامان مذاهب چهار گانه ی اهل سنت متفقند بر اینکه نماز جمعه در منازل مسکونی جایز نیست؛ زیرا منزل یک مکان عمومی نیست و اختلاف نظرشان در تعداد نمازگزارانی است که باید در نماز جمعه شرکت نمایند ؛ نزد حنفی ها با چهار نفر و نزد امام مالک با دوازده نفر و نزد شافعی ها و حنبلی ها با چهل نفر نماز جمعه منعقد می شود .

بنا بررای اکثر فقها ترس از بیماری، به تنهایی یکی از اسباب ترک جمعه و جماعت به حساب می آید :قال النبیَ: صلی اله علیه و سلم (إِذَا مَرِضَ العَبْدُ، أَوْ سَافَرَ، كُتِبَ لَهُ مِثْلُ مَا كَانَ يَعْمَلُ مُقِيمًا صَحِيحًا)* (البخاري: 2996).
ابو موسی اشعری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت نموده که آن حضرت فرمودند : هر گاه بنده ای (کسی)، بیمار شد و یا به مسافرت رفت [و بدین وسیله از شرکت در جمعه و جماعت باز ماند]، پاداش نمازش مثل زمانی ست که سالم است و نمازش را در مسجد و با جماعت خوانده است. والله تعالی اعلم

حافظ ابن حجر در کتاب “بذل الماعون فی فضل الطاعون” در باره ترک تجمعات به هنگام بیماری های واگیر و مسری در صفحه ۳۲۸ می فرماید : دعای انفرادی برای رفع بلا و مصیبت نه تنها مانعی ندارد بلکه در چنین شرایطی بسیار بجا و پسندیده است.

اما دعا به صورت دسته جمعی برای رفع چنین بلایایی مشروعیت ندارد و بدعت است ؛ ولی برای نماز استسقاء(طلب باران ) مشروع است…

در طاعون بزرگ سال(۷۹۴ق.) دمشق، مردم به صحرا رفته و با صدای بلند و دسته جمعی دعا کردند؛ اما این تجمع مردم، باعث شد تا بیماری وبا، بیشتر در میان مردم شیوع پیدا کند و گسترش یابد.

حافظ ابن حجر عسقلانی در ادامه می افزاید:
در عصر ما نیز این اتفاق افتاد؛ زمانی که وبائی در قاهره به تاریخ ۲۷ ربیع آلاخر سال ۸۳۳ هجری قمری رخ داد. تعداد کسانی که به سبب بیماری وبا جان خود را از دست دادند، کمتر از چهل نفر بود. در تاریخ ۴ جمادی الاولی بعد از توصیه به روزه گرفتن سه روز متوالی مانند نماز استسقاء(طلب باران) مردم به صحرا رفته و در کنار هم جمع شدند و به نماز و راز ونیاز پرداختند؛ سپس به داخل شهر برگشتند… این تجمع باعث شد تا میزان مرگ ومیر ازهزار نفر بالاتر رود!!

در آخر با نهایت خشوع و خضوع می گوییم:
بار الها! به این بلا و مصیبت و این بیماری کرونا، آن چنان که سود بشریت در آن است پایان بده.

گرداوری و ترجمه : علی ابراهیم پور – سردشت

نمایش بیشتر

ســــۆزی میــــحڕاب

سایت ســــۆزی میــــحڕاب در آذرماه 1392 با همت جمعی از اهل قلم خوشنام و گمنام تاسیس شد ســــۆزی میــــحڕاب بدون جنجال و در اوج عملگرایی به ترویج مبانی میانه روی می پردازد ســــۆزی میــــحڕاب با هیچ جریان و هیچ احدی درگیری ندارد ســــۆزی میــــحڕاب رسالتی جز همزیستی و دگرپذیری ندارد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا