حاج ماموستا سید نورالدین واژی : بزرگداشت سالروز میلاد رسول الله(ص)بدعتی است حسنه و مستوجب پاداش اخروی
سؤال : حکم بزرگداشت سالروز ولادت حضرت ختمی مرتبت (ص) در ماه ربیع الاول (برگزاری مراسم مولودی خوانی) از نظر شرع چیست ؟ آیا کاری پسندیده است و کسی که آن را انجام می دهد به خاطر آن پاداش اخروی دریافت می کند؟
جواب : علامه سیوطی می فرماید : اصل این عمل که در آن مردم جمع شده و در حد توان به قرائت قرآن و روایت احادیث مروی در مورد آغاز پیدایش حضرت و حوادث به وقوع پیوسته هم زمان با ولادت ایشان می پردازند و سپس سفره پهن شده و از مهمانان پذیرایی به عمل می آید و بعد از آن مراسم پایان می پذیرد ؛ بدون افزودن چیز دیگری بر این روش ، یکی از بدعت های حسنه است که شرکت کنندگان مطمئناً پاداش اخروی خواهند داشت ؛ به علت احترامی که نسبت به پیامبر (ص) قائلند و همچنین به سبب خوشحالی به مناسبت سالروز ولادت شریف پیامبر (ص).
اولین کسی که اقدام به این کار نمود حاکم اربیل (هه ولیر) سلطان مظفر (متوفی 630 ه.ق) بود که در این مراسم عالمان و عارفان بزرگ دور او جمع می شدند . ضمن این که پیامبر (ص) هم به فضیلت این ماه مبارک در جواب شخصی که در مورد روزه گرفتن روزهای دوشنبه پرسیده بود اشاره می فرمایند که : [روز مبارکی است و] من در چنین روزی متولد شده ام ؛ پس احترام تمام روزهای دوشنبه به خاطر روز تولد پیامبر ، نشانگر احترام ماهی است که آن حضرت (ص) در آن متولد شده است و بر ماست که این ماه را چنان که شایسته آن است محترم داشته و آن را بزرگ بداریم به صورتی که خدا ماه های محترم را بزرگ داشته است که این ماه هم یکی از آن هاست .
از علامه زمان شیخ الاسلام ابوالفضل بن حجر العسقلانی (متوفی 852 ه.ق) در مورد مولودی خوانی در این مناسبت سؤال شد که ایشان در جواب فرمودند : اصل این کار بدعتی است که از مسلمانان قرون طلایی اسلام روایت نشده است ، با این وجود چنین مراسمی دارای محاسن و معایبی است ، پس هر کس در چنین روزی به انجام محاسن این کار پرداخته و از معایب آن بپرهیزد ، این عمل برای او بدعتی حسنه خواهد بود و در غیر این صورت کاری ناپسند است …
علامه ابن حجر در ادامه می فرمایند : برای من ثابت شده که برای این بزرگداشت ،سندی قطعی وجود دارد و آن عبارت است از حدیثی که در صحیح مسلم و بخاری روایت شده که وقتی پیامبر (ص) به مدینه رفت مشاهده نمود که یهودیان روز عاشورا را روزه می گیرند ، سبب را از آنان جویا شد ؛ گفتند: در این روز خداوند فرعون را غرق کرده و موسی (ع) را از دست او نجات بخشید و ما به شکر این نعمت ، روزه می گیریم ، پیامبر (ص) فرمود : ما (پیامبران) از شما به موسی نزدیک تریم (و بعد از آن هر سال در روز عاشورا روزه می گرفتند) .
از این حدیث استنباط می شود انجام اعمالی که نشانه شکرگزاری است در روزهای معین ، در مقابل نعمات خداوند یا در مقابل دفع بلا ، جایز است و این عمل هر سال در همان روز معین تکرار می شود ، و شکرگزاری هم با انواع عبادات حاصل می شود مانند نماز ، روزه ، صدقه و تلاوت قرآن .
حال سؤال این است که چه نعمتی بزرگ تر از بروز و تولد حضرت محمد (ص) که نبی رحمت است در چنین روزی وجود دارد ؟
شیخ سیوطی می فرماید : برای من نیز ثابت است که سند دیگری هم برای این عمل – بزرگ داشت سالروز تولد حضرت محمد -وجود دارد و آن حدیثی است که بیهقی از انس روایت می کند که پیامبر (ص) بعد از مبعوث شدن به پیامبری برای خود عقیقه انجام داد ؛ در حالی که جدش عبدالمطلب در روز هفتم ولادت آن حضرت ، برای او عقیقه انجام داده بود و عقیقه هم برای یک نفر دو بار تکرار نمی شود ، پس این عمل رسول الله (ص) حمل بر این می شود که عقیقـه دوم ایشـان برای اظهار شکر به درگاه الهی است در مقابل اینکه خداوند او را رحمة للعالمین قرار داده و نیز خواسته که این کار الگویی باشد برای مردم و امتش ، همانطور که ایشان با همین هدف (الگوسازی) بر خویش صلوات می فرستادند . پس برای ما مستحب است که با دور هم جمع شدن ، مردم را اطعام کردن و غیر اینها تمام راه هایی که موجب تقرب به درگاه الهی و اظهار شادمانی است به شکرانه این میلاد مبارک بپردازیم . (الحاوی للفتاوی – علامه جلال الدین سیوطی – وفات 911 هـ در سن 62 سالگی)
– به نظر این جانب -همانطور که از توضیحات مذکور مشخص می شود مولودی خوانی کاری پسندیده است که علمای شریعت و طریقت نیز به شرط اجتناب از مفاسد شرعی ، آن را تایید و تحسین می کنند و هیچ یک از علما و سلف صالح قبل از هزاره با آن مخالفتی نکرده اند مگر فاکهانی که قول او هم توسط شیخ سیوطی مردود شناخته شده و مخالف اجماع علمای بزرگ اسلام است ، از جملـه علمایی که آن را تایید می کنند می توان به شیخ حسن بصری ، شیخ سیوطی ، شیخ سبکی ، شیخ جنید بغدادی ، امام یافعی یمنی ، شیخ سری سقطی ، سید احمد بن زینی دحلان و غیرآنان که تعدادشان قابل شمارش نیست ، اشاره کرد.
و در واقع اختلاف اصلی بر سر این موضوع، به چگونگی معنی کردن بدعت و جواز یا عدم جواز تقسیم آن به بدعت حسنه و بدعت مذمومه برمی گردد و طبق نظر اکثریت مطلق علمای أعلام اسلام، بدعت مفهومی قابل تجزیه بوده و هر بدعتی مذموم نیست و مراسم مولودی یا هر خیرات و صدقاتی که به میمنت سال یاد تولد رسول الله(ص) صورت بگیرد، در ردیف بدعت های حسنه ای نظیر جمع و تدوین قرآن و سنت، تالیف و تدوین کتب فقهی، دایر شدن مدارس علوم دینی و اقداماتی از این دست قرار می گیرد.
شیخ حسن بصری (ره) می فرماید : اگر من به اندازه کوه احد طلا داشتم ، دوست داشتم که تمام آن را در راه خواندن مولودی رسول الله (ص) انفاق نمایم . همچنین شیخ سری سقطی می فرماید : هر کس به قصد جایی حرکت کند که در آن مولودی پیامبر (ص) قرائت می شود؛ در واقع به سوی یکی از باغ های بهشت در حرکت است چون این شخص به چنین مکانی نمی رود مگر به خاطر محبت و ارادت نسبت به رسول الله (ص) در حالی که آن حضرت(ص) می فرمایند : هر کس که من را دوست داشته باشد ، همراه من در بهشت خواهد بود .
خادم الفقهاء :محمد نورالدین واژی – پسوه
تشکر از برادر ارجمند جمال الدین واژی بابت ارسال این مطلب ارزنده.
