الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی محمد و علی آله و صحبه و التابعین.
بی گمان مساجد خانه های خداوند محسوب می شوند . هم چنانکه می فرماید:
«وأن المساجد لله فلا تدعو مع الله احدا»(همانا مسجدها مال خدایند پس کسی را همراه باخدا به فریاد نطلبید)
«فی بیوت أذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو و الآصال.. »
(در خانه هایی که خداوند اراده فرمود برافراشته شوند و درآنها یاد و ذکر خدا شود و صبحگاهان و شامگاهان تسبیح خدا شود.)
پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:« من بنی لله بیتا بنی الله له بیتا فی الجنه »
(هر کس برای خدا خانه و مسجدی بسازد خداوند در بهشت خانه ای برایش می سازد)
در روایتی دیگر آمده است، خاطر زائران مساجد مکدر گردد. بلکه لازم است مسجد برای عبادت کنندگان آماده ، منظم و مرتب باشد.
بنا بر این باید درهای مساجد در تمام اوقات شبانه روز در مقابل کسانی که با نماز و ذکر و تلاوت و تعلیم به آن جا مراجعه می کنند باز باشد. البته اجرای این امر بر عهده خادمان مساجد است.
جلال الدین قاسمی به نقل از تاج الدین سبکی در کتاب «معیدالمنعم» آورده است:
وظیفه خادم مسجد است که شب ها در نزدیکی درب ورودی مسجد بخوابد تا اگر کسی برای عبادت یا کاری دینی به مسجد آمد ، در را به رویش بازکند .
ابن رجب در کتاب فتح الباری به نقل از ابن جریج آورده است : روزی ابن ابی ملیکه به من گفت : کاش مساجد ابن عباس و درهای آن ها را می دیدی!!
یعقوب بن یختان می فرماید: از امام احمد سؤال شد آیا نصب کردن در ، برای مساجد جایز است؟! امام احمد در توجیه مشروعیت آن ، روایت فوق را از ابن عیینه نقل فرمود و گفت: اشکالی ندارد.
جعفر بن محمد از امام احمد در مورد بستن درهای مساجد سؤال شد فرمود : اگر بیم ورود سگ و حیوانات یا کودکان به مسجد وجود داشته باشد بستن درهای آن جایز است.
اصحاب شافعی نیز بجز در هنگام نماز ، بستن درهای مساجد را بخاطر احترام و امنیت مساجد و حفاظت از وسایل آن ها جایز شمرده اند.
یکی از آن ها می فرماید: بستن درهای مساجد زمانی جایز است که بیم آن باشد که مسجد و نمازگزاران مورد بی حرمتی قرار گیرند و یا وسایل و لوازم آن ها ضایع گردد و نیازی هم به باز گذاشتن آن نباشد، اما اگر زیانی مادی یا معنوی در باز بودن آنها نباشد و باز بودن ، برای آسایش مردم بهترباشد پس سنت باز بودن آنهاست.
هم چنانکه مسجد پیامبر در زمان آن حضرت و بعد از آن نیز همواره باز بود.
علما گفته اند: وارد کردن کودکان نفهم و دیوانگان به مسجد مکروه است ؛ اما حرام نیست؛ چون پیامبرصلی الله علیه وسلم نماز خواند درحالی که أمامه را بر دوش داشت. ( البته این کار ایشان بمعنی جواز آن است)
یاران امام مالک فرموده اند: کودک شلوغ نباید به مسجد برده شود اما اگر شلوغ نبوده و قابل کنترل باشد جایز است .
یاران امام ابوحنیفه در مورد بستن در مساجد خارج از اوقات نماز ، اختلاف نظردارند؛ بعضی آن را جایز ندانسته اند چون آن را نوعی ایجاد محدودیت برای عبادت می دانند.
اما بعضی دیگر معتقدند بستن مساجد موجب محافظت از آنها و وسایل نمازگزاران می گردد. (فتح الباری ابن رجب ج ۳ ص ۲۷۷)
نتیجه
لازم است مساجد از بیهوده کاری و سبکسری محافظت شوند، و در همه اوقات برای انسان های هرزه و نادان قابل دسترسی نباشند و قطعا جایزاست در صورت نیاز و ضرورت درهای مسجد بسته شوند.
قاسمی می فرماید: اتفاق علما بر آن است که بستن درهای مساجد و مدارس در طول روز جز در صورت ضرورت جایز نیست. ضرورت هم حد و اندازه خاص خود را دارد.
اما در طول شب بستن مساجد جایز است؛ بویژه اگر خطری مانند دزدی آنها را تهدید کند. چون خیلی وقت ها بر اثر سهل انگاری نگهبانان مساجد، مدارس و همسایگان ، دزدی های فراون صورت گرفته است. چه بسیار پیش آمده که قالی و لوازم مساجد و مدارس به سرقت رفته است!! چه بسیارند خانه هایی که در اثر بی احتیاطی غارت گردیده است!!
چه قدر دیوار سوراخ گردیده و از طریق آن مغازه هایی غارت شده اند!!!
اگر خادمین مساجد هم مانند نگهبانان چشمان بیداری داشتند هیچ کدام از این سرقت ها صورت نمی گرفت،
متأسفانه خیلی وقت شرط های واقفین فراموش و ضایع گردیده است !! و اموال آن ها توسط اشخاص طمع کار بالا کشیده می شود.
امام سبکی می فرماید: لازم است سرایدار مسجد شب ها نزدیک در بخوابد چون برای این کار پول و مزد می گیرد .
هر وقفی برای کاری در نظرگرفته شده و دریافت آن پول جایز نیست جز با انجام آن کار، در غیر این صورت خوردن آن حرام است و در حقیقت به منزله این است که پاره ای از آتش را خورده باشد .
از خداوند متعال خواستام اداره کنندگان مساجد را به راهی که خیر و برکت است هدایت و توفیق بفرماید و آن ها را در انجام وظایف نسبت به مسجد یاری بفرماید.
والسلام علی عبادالله الصالحین
ترجمه و تهیه و تلخیص: هاشم حکیمی
__________________________________
۱ – سوره الجن (۱۸).
۲ – سوره النــور (۳۶)
۳ – رواه البخاری ومسلم.
۴ – رواه مسلم.
۵- إصلاح المساجد (۲۳۱).
۶- إصلاح المساجد (۲۳۳).
۷- المصدر السابق (۲۳۳).
