رمضانعبادات

تاریخ نماز تراویح (۱)

نماز تراویح

ترجمه: #یوسف_ساجدی

در این مقاله گوشه‌ای از تاریخ نماز تراویح، آن عبادت دوست داشتنی ویژه ماه قرآن را به استحضار شما عزیزان می رسانیم و به بیان این نکته خواهیم پرداخت که این عبادت از صدر اسلام چگونه تشریع شده است، علاوه بر بیان نظرات برخی از مخالفان این شعیره.

🌠 تراویح یا همان بدعت عمر!

علامه بن المِبرد حنبلی( متوفای ۱۵۰۳ میلادی) در کتاب خود« محض الصواب» اینگونه به اساس و نشأت نماز تراویح می پردازد: کسی از روی توهم گمان نکند که تراویح را عمر فاروق وضع کرده است، چرا که از زمان پیامبر صلی الله علیه و سلم وجود داشته است و تنها کاری که عمر انجام داد این بود که اقامه کنندگان آن را پیرامون یک قاری گرد هم آورد که قبل از آن هر کس به تنهایی آن را برپا می داشت!
دلیل نامگذاری این نماز به تراویح این است که نمازگزاران بعد از از هر چهار رکعت، معمولاً استراحت کوتاهی می کنند.
شش قرن قبل از ابن المبرد، امام طبری (متوفای۹۲۲میلادی) تاریخ صدور دستور عمر فاروق برای اقامه گروهی نماز تراویح را بیان کرده است و می نویسد: عمر در سال چهاردهم هجری مطابق ۶۳۶ میلادی در بخشنامه ای به همه شهرها دستور داد این عبادت به صورت جماعت برگزار شود.
عمر بن خطاب برای تراویح مردان امام جماعتی اختصاص داد و برای زنان نیز  شخصی و اشخاصی را به عنوان امام معین کرد.
اما مادران مومنان و همسران پیامبر به خاطر جایگاه ویژه پ محدودیت هایی که داشتند در نماز تراویح عمومی شرکت نمی کردند و در خانه و به اتفاق اعضای آن، به اقامه تراویح می پرداختند.
در کتب فقهی و تاریخی و تراجم  اسامی آن قاریانی که توسط امیرالمومنین عمر منصوب شده بودند آمده است؛ از میان قاریان مرد نام اُبَیّ بن کعب انصاری (متوفای ۲۲هجری) به چشم می خورد، او در آغاز امر بیست  رکعت تراویح و سه رکعت وتر اقامه می نمود و آنگونه که شیخ الاسلام ابن تیمیه (متوفای۱۳۲۸میلادی) در مجموع الفتاوی آورده، ابن کعب در قرائت قرآن در تروایح و وتر بر مردم سخت نمی گرفت.
دیگر قاری قرآن گمارده عمر عبارت بود از معاذ بن حارث انصاری (متوفای ۶۳ هجری).
و در میان قاریانی که برای زنان به امامت تراویح می پرداختند نام «تمیم بن اوس داری» ( متوفای ۴۰  هجری) خودنمایی می کند، علاوه بر «سلیمان بن ابی حتمه قریشی» (متوفای ۴۳ هجری) و « عمرو بن حُریث مخزومی ( متوفای ۸۵ هجری) که برای زنان، امامت تراویح می کردند.

دیدگاه فقهی علمای اهل سنت در باره تراویح بر این نکته استوار است که این عبادت، سنت است نه واجب و بیشتر آن را به عنوان نمونه ای در باب « بدعت حسنه» ذکر کرده اند.
و برخی از علما بر این باورند که جایز نیست تراویح در مساجد ترک شود زیرا تراویح، برای مسلمانان به یک شعار تبدیل شده است و در واقع همانگونه که امام تاج الدین سبکی متوفای ۱۳۷۰ میلادی در کتاب طبقات الشافعیه می گوید: تراویح تکمله فرائض کفائی و سنت هایی است که به شعار مسلمین تبدیل شده اند، مانند نماز عید.

دیگر ابتکاری که به عمر فاروق نسبت داده می شود آنگونه که امام ابوبکر بیهقی متوفای ۱۰۶۷ میلادی در کتاب شعب الایمان و مورخ مدینه منوره نورالدین سنهوری(متوفای ۱۵۰۵میلادی) در کتاب وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی می گویند عبارت است از آویزان کردن چراغ در مسجد و چراغانی کردن آن و بر این باور است که عمر فاروق وقتی مردم را برای نماز تراویح به مسجد فراخواند دستور داد مساجد را هم چراغانی کنند.
در این باره امام نووی متوفای ۱۲۷۷ میلادی در کتاب تهذیب الاسماء و اللغات آورده است که علی بن ابی طالب رضی الله عنه در ماه رمضان از مساجدی دیدن کرد که چراغانی شده بود و  در واکنش به این امر گفت: خداوند قبر عمر را نورانی کند همانطور که او مساجد را بر ما نورانی کرد.
اگرچه عموم مسلمانان در اقامه نماز تراویح در ماه رمضان مطابق مشی و منش اصحاب رفتار کرده‌اند ولی دیدگاه هایی وجود دارد که مشروعیت تراویح را از این لحاظ که ابتکار و بدعت عمر است زیر سوال برده اند! همانطور که فرقه هایی از شیعه به استثنای برخی امامان زیدی بر این امر پافشاری می کنند.
مقریزی (متوفای ۱۴۴۱ میلادی) در کتاب المواعظ و الاعتبار آورده است که فرقه نظامیه معتزلی نیز بر این باور بوده اند که اقامه نماز تراویح جایز نیست.

نویسنده: محمد مختار ولد احمد

#سۆزی‌میحڕاب

═══‌༻🍁༺═══
🕋 @Sozimihrab🌹
═══‌༻‌🍁༺═══

نمایش بیشتر

یوسف ساجدی

نویسنده و مترجم و مدرس دانشگاه

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا