تنبیه بدنی فرزندان به خاطر سهل انگاری در ” نماز”
نکته هایی در حدیث”مروا ابنائکم بالصلاة و هم ابناء سبع سنین”
پیامبر رحمت صلی الله علیه و سلم می فرماید : مروا ابنائکم بالصلاة و هم ابناء سبع سنین و اضربوهم علیها لعشر و فرقوا بینهم فی المضاجع. صححه الالبانی
ترجمه : فرزندانتان را از هفت سالگی به نماز سفارش کنید و پس از ده سالگی آنان را به خاطر سهل انگاری در نماز تنبیه کنید
قرآن مجید مسئولیت تربیت ایمانی و دینی فرزندان و اعضای خانواده را بر عهده سرپرست ووالدین مؤمن گذاشته است “یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم ناراً ای کسانی که ایمان آورده اید خودتان و خانواده اتان را از آتش دوزخ نگهدارید .. . سوره تحریم 6
و در آیه 132 سوره طه نیز پیامبر (ص) مأمور شده “اهل بیتش)” را به اقامه صلاة سفارش کند و در این راه متحمل سختی ها شود وأمُر أهلَکَ بالصّلاة وَاصطَبِر علیها
از ابن عباس روایت شده که گفت : مدتی را نزد خاله ام ،میمونه، به سر می بردم ، در یکی از شب ها که پیامبر (ص) به خانه خاله ام آمد ، از خاله و شوهر خاله ام – پایبندی من به نماز را جویاشد و – پرسید :آیا این پسر بچه نمازهایش را مرتب می خواند ؟ پاسخ دادند : آری. بخاری
از عبدالله – بن عمر (رض) روایت شده که – درباره مناسب ترین سن جهت آموزش دین به فرزندان – گفت : زمانی باید فرزندان را با نماز آشنا نمود و تربیت کرد که دست راست و چپ را از هم تشخیص دهند.
شیخ الاسلام ابن القیم می گوید : هر کس از آموزش فرزندانش و پرورش دینی آنان سهل انگاری نماید ، بسیار کار بدی مرتکب شده ؛ نباید فراموش نمود که عامل اصلی دوری فرزندان از دین و عبادت عبارت است از سهل انگاری پدران و بی توجهی آنان نسبت به آموزش فرائض دین به آنان ؛ از آنجاکه در دوران خردسالی آنان را تباه کرده اند ، در بزرگسالی نه به درد خودشان خورده و نه می توانند فرزندان صالح و مفیدی برای پدرانشان باشند.
پیام های تربیتی حدیث
1)مسئولیت آموزش عملی نماز به فرزندان در درجه اول بر عهده پدر و مادر و سپس سرپرستان آنان می باشد.
2)آموزش عملی نمازفرزندان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است ؛ چرا که اگر فرزندان به نماز و ارتباط با خدا از این طریق خو گیرند انجام سایر عبادات بر آنان به مراتب آسان تر خواهد بود.
3)آموزش عبادات از جمله نماز شایسته است در کانون گرم خانواده و توسط والدین صورت گیرد و آموزش های رسمی و کلاسیک چندان نمی تواند مؤثر و کارساز باشد ؛ پس شایسته است والدین محترم این مسئولیت خطیر را شخصاً عهده دارشوند.
4)آموزش عبادات باید توسط مربیانی دلسوز و الگو صورت گیرد ، پدر و مادر به عنوان دلسوزترین مربیان باید در زمینه عبادت الگویی عملی برای فرزندانشان باشند ، در این صورت است که آموزه ها بیشتر مؤثر خواهد بود.
5)مناسب ترین زمان و سن برای آموزش عملی نماز 7سالگی است و به تعبیر بعضی از بزرگان سلف ، زمانی که فرزند بتواند دست چپ و راستش را از هم تشخیص دهد.
آموزش و فراگیری در خردسالی مانند نقش بر سنگ بوده و دوام خواهد داشت ((العلم فی الصغر کالنقش علی الحجر))
6)طول دوره تربیتی در مرحله نخست سه سال تمام – از هفت تا ده سالگی –است و مرحله دوم و نهایی از ده سالگی شروع می شود و تعداد نمازهایی که در این سه سال به صورت عملی و با حضور یکی از والدین و در خانه نمایش داده می شود عبارت است از 5475 نماز سنت یا فرض.
7) طبیعی ترین نتیجه ای که پس از دوره عبادتی سه ساله حاصل می شود عبارت است از خو گرفتن فرزند ده ساله با نماز و عجین شدن عشق به خدا با خون و رگ آن فرزند و گمان نمی رود فرزند تحت آموزش عملی والدین پس از گذراندن این دوره سه ساله ، نسبت به اقامه نماز مشکلی داشته و یا سستی نماید.
8) قطعاً گذاراندن این دوره همراه خواهد بود با مشکلات عدیده ای از جمله فراموشی و بازیگوشی هایی که مقتضای سن پایین فرزند می باشد که نیازمند صبر مضاعف والدین و مربیان محترم این دوره می باشد “وأمر اهلک بالصّلاة واصطبر علیها”
مربیان عزیز نباید در دست یابی به نتایج این دوره کوچکترین عجله ای داشته باشند ، آنچه به عنوان مسئولیت اصلی والدین در این دوره از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است عبارت است از گام های محکم و دقیق و صبر و تحملی که باید بدان آراسته باشند.
مطمئناً کوچک ترین بی دقتی در پیاده نمودن این طرح و برنامه عملی سه ساله باعث خواهد شد از نتیجه مطلوب و مورد نظر فاصله به وجود آید.
9)ناگفته پیداست هم زمان با این دوره عملی ، والدین و مربیان گرامی ، باید مطالب لازم را درباره خدا و عبادت و اینکه چرا انسان مکلف شده ، برای فرزند تحت آموزش با ادبیاتی کودکانه توضیح بدهند.
10) اگر پس از گذراندن مرحله ساله به بهترین شیوه ممکن ، والدین احساس نمایند فرزندشان نسبت به نماز سستی و سهل انگاری می نماید ، در این صورت می توانند او را تنبیه نموده تا متوجه اشتباه خود شده و نسبت به زحمت ها و دلسوزی های سه ساله و مضاعف و رئوفانه والدینش احساس شرمندگی نماید
البته به نظر می رسد حق استفاده از ((تنبیه بدنی)) ویژه والدینی باشد که بدون کم و کاست دوره عملی سه ساله را پیاده نموده و اشکالات و ایرادهای عمدی متوجه پرورش عملی آنان نباشد ؛ زیرا والدینی که دوره سه ساله را به نحو شایسته ای پیاده ننموده و یا در این بخش سهل انگاری های داشته اند هرگز حق استفاده از تنبیه بدنی را ندارند و اگر هم از آن استفاده نمایند نتیجه معکوس عایدشان خواهد شد.
ولی اگر مربیان به بهترین وجه دوره پیش بینی شده در حدیث نبوی فوق را پیاده نموده باشند و فرزند تحت پرورش هم در دلسوزی و مهربانی آنان تردیدی نداشته باشد ، در این صورت اگر از طرف او سهل انگاری صورت گرفته و یا سستی مشاهده شود و در نتیجه آن ، مورد توبیخ و تنبیه والدین قرار گیرد قطعاً آن را ضروری و مفید تلقی خواهد نمود و به دیگر تعبیر این تنبیه را سیلی مهربانی می داند. هر چند به گمان بیشتر کارشناسان امر تربیت ، نیاز مربیان به استفاده از تنبیه بدنی در صورت تطبیق دقیق دوره سه ساله بسیار بعید به نظر می رسد.
11)تنبیه بدنی در اغلب آموزش ها و پرورش ها ممنوع و مضر تلقی شده جز در مواردی شبیه این، که شرایط سختی برای آن مقرر شده و تنبیه بدنی “ضرب” توسط مهربانترین مربی – والدین – عملی می شود ؛ البته ناگفته حتماً برای عزیزان پیداست که تنبیه بدنی ضمن شرایط مذکور نباید شدید باشد علاوه بر اینکه نباید تنبیه بر سر و صورت نواخته شود و همچنین نباید ، باعث ایجاد زخم و عیبی در جسم فرزند شود.
رسول رسولی کیا
