اصول

جایگاه سنت در مثلث هدایت بخش

گرداوری و تحقیق : ابوبکر مامشی
امت اسلامی بر این مساله اجماع دارند که دومین منبع و مصدر شریعت اسلامی بعد از قران کریم سنت پیامبر می باشد .
قرآن اصول و قواعد اساسی اسلام و سنت بیان نظری و تطبیق عملی قرآن است و به مانند قرآن باید آنرا فراراه خود قرار داد و در زندگی به کار گرفت
خداوند متعال در آیات بسیاری اطاعت و پیروی از رسول خدا را واجب دانسته و می فرماید: ( یايُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [= اوصیای پیامبر] را! و هرگاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید (و از آنها داوری بطلبید) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) برای شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است.(سوره نساء 59)

مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَن تَوَلَّىٰ فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا
النساء80
کسی که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده؛ و کسی که سرباز زند، تو را نگهبان (و مراقب) او نفرستادیم (و در برابر او، مسؤول نیستی).
قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
النور / 54
بگو: «خدا را اطاعت کنید، و از پیامبرش فرمان برید! و اگر سرپیچی نمایید، پیامبر مسؤول اعمال خویش است و شما مسؤول اعمال خود! امّا اگر از او اطاعت کنید، هدایت خواهید شد؛ و بر پیامبر چیزی جز رساندن آشکار نیست!»

فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُون) الاعراف / 158
پس ایمان بیاورید به خدا و فرستاده‌اش، آن پیامبر درس نخوانده‌ای که به خدا و کلماتش ایمان دارد؛ و از او پیروی کنید تا هدایت یابید!»
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

بگو: «اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید! تا خدا (نیز) شما را دوست بدارد؛ و گناهانتان را ببخشد؛ و خدا آمرزنده مهربان است.»العمران/31

وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَاب الحشر / 7
آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید؛ و از (مخالفت) خدا بپرهیزید که خداوند کیفرش شدید است!
ماموستا عبدالله احمدیان بر اساس آیه (اطیعوالله و اطیعوالرسول و اولی الامر منکم ) مطالب هدایت بخش را به سه دسته تقسیم کرده و اطاعت از خدا و رسول و اولوا الامر را مثلث هدایت بخش خوانده است و اهمیت سنت را در این میان به خوبی توضیح داده است. او می نویسد :
اول : آن دسته از مطالب ی که نسبت به دید همه انسانها غیب به شمار می آیند ….و فقط خداوند به آنها عالم است .
دوم : مطالبی که همه انسان‌ها به جز پیامبر ص از درک آن عاجزند و پیامبر با روحیه و ویژگیهای پیامبری قادر به درک و فهم آنها است.
سوم : مطالبی که توده مردم قدر به درک و فهم آن نیستند اما افراد نخبه ای به نام مجتهد و هیئتهای آگاه به نام شوراهای قرآنی در پرتو حدیث و قرآن استنباط می نمایند .
و درباره ی جایگاه حدیث می گوید :
حدیث و سنت پیامبر ص نه تنها منبع دوم است بلکه برای استفاده از قرآن و تحقق منبع سوندنیز باید از آ ن استفاده کرد، زیرا قرآن به مسلمانان دستور داده که نماز بخوانند،زکات بدهند،حح را بجای آورند و در قضاوتها عادلانه رفتار کنند . ولی درباره اوقات معین نمازها و کمیت و کیفیت رکعتها و تعداد نمازها و همچنین در مورد تعین اموال زکوی و مقدار زکات و حد نصاب و درباره کیفیت قضاوت عادلانه و کمیت و کیفیت مجازات‌ها و بسیاری از مقررات مربوط به احوال شخصیه و روابط اجتماعی و بین المللی در آیه های قرآن ، شرح و بیانی نیست و بلکه به حکم آیه ی ( و انزلنا الیک الذکر لتبین ما نزل الیهم ) پیامبر مامور گشته تا با قول و فعل و تاییدات خویش این مطالب و مشابه آنها را بیان کند . وما هم مامور گشته ایم تا از اوامر رسول خدا پیروی نماییم و مفهوم آیات مذکور هم این است که اگر محبت خدا را داریم و می خواهیم از خاوند فرمان برداری کنیم و هدایت شویم، باید از رسول الله تبعیت نماییم و امر و نهی او را مد نظر داشته باشیم چون اجرای اوامر رسول الله همانا اجرای دستور خداوند است .
پیامبر ص به عنوان دریافت کننده وحی معلم و آموزش دهنده ی کتاب نیز هست و مردم برای فهم کتابی که آورده مجبور به دریافت فهم و درک و آموزش او هستند، و سنت او مبین، شارح، خاص کننده و مفسر قرآن است (و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم )
تمام آیات مجمل بخصوص درباره عبادات را بیان نموده است
آیت مطلق و بدون توضیح را مقید نموده مانند اندازه ی قطع دست سارق
آیات عام و کلی را تخصیص نموده مثلا ایه ی ارث که ماترک میت را برای فرزندان در نظر گرفته، حدیث (نحن معاشر الانبیاء لا نورث ما ترکناه صدقه ) شیخین .
میبینیم که استثنای موجود در حدیث آمده است  و بعنوان مفسر بسیاری از آیات و کلمات را شرح و بیان فرموده که هر مفسری و هر مسلمانی بدان نیاز دارد .
در پایان  قول یکی از نویسندگان معاصر ( محمد تقی عثمانی ) را می آورم که نوشته :
واقعیت امر این است که یکی از فلسفه های مهم مبعوث گردانیدن پیامبران این بود که اصولا برای اصلاح یک قوم و جماعت هیچوقت کتاب به تنهایی نمی تواند کافی باشد و لزوما باید معلمی نیز وجود داشته باشد تا معانی آن کتاب را تشریح نماید و خود وی نیز نمونه ای عملی از آن کتاب باشد و این امر زمانی تحقجایگاه سنت در مثلث هدایت بخش

گرداوری و تحقیق : ابوبکر مامشی

منابع :
حدیث شناسی استاد احمدیان
السنه النبویه مصطفی ابو سلیمان الندوی
المدخل لدراسه السنه النبویه د . قرضاوی
تدویت علم حدیث . محمد تقی عثمانی

نمایش بیشتر

ابوبکر مامشی

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : امام جماعت و خطیب و فعال دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا