تاریخ

حج بزرگ ترین دعوت و فراخوان حضرت  ابراهیم خلیل الله

حج دعوت کردن مردم به سوی پروردگار از طرف پیامبرمان حضرت ابراهیم است و هدف از آن یکتاپرستی و دوری کردن از شرک است و تشویق و ترغیب بر انجام شعائر و ذبح کردن حیوانات برای پروردگار جل جلاله دینی می باشد.

 توزیع گوشت قربانی حجاج باید بین تهیدستان و مستمندان اهل مکه باشد.

قال عز وجل: ﴿ [الحج: 25 – 37]. بی‌گمان کسانی که کفر می‌ورزند و (مردمان را) از راه خدا (که دین اسلام است) و (مؤمنان را) از (ورود به) مسجدالحرام باز می‌دارند که (مکّه است و ما) آن را برای همه‌ی مردمان، اعم از کسانی که در آنجا زندگی می‌کنند و یا از نقاط دیگر بدان وارد می‌شوند، یکسان (حرم امن و امان و محلّ مراسم حجّ و عمره) نموده‌ایم، همچنین کسانی که با توسّل به ظلم (از حدّ اعتدال خارج می‌شوند و) در آن سرزمین مرتکب خلاف می‌گردند، عذاب دردناکی بدیشان می‌چشانیم. (۲۵) (ای پیغمبر! به خاطر بیاور) زمانی را که محلّ خانه‌ی کعبه را برای ابراهیم آماده ساختیم و (پایه‌های قدیمی) آن را بدو نمودیم (و دستور دادیم به بازسازی آن بپردازد. هنگامی که خانه‌ی کعبه آماده شد، به ابراهیم خطاب کردیم که این خانه را کانون توحید کن و) چیزی را انباز من منمای و خانه‌ام را برای طواف‌کنندگان و قیام‌کنندگان و رکوع برندگان و سجده برندگان (از وجود بتان و مظاهر شرک و از هرگونه آلودگی ظاهری و معنوی دیگر) تمییز و پاکیزه گردان. (۲۶) (ای پیغمبر!) به مردم اعلام کن که (افراد مسلمان و مستطیع)، پیاده، یا سواره بر شتران باریک اندام (ورزیده و چابک و پرتحمّل، و مرکبها و وسائل خوب دیگری) که راههای فراخ و دور را طی کنند، به حجّ کعبه بیایند (و ندای تو را پاسخ گویند). (۲۷) (آنان به این سرزمین مقدّس بیایند) تا منافع خویش را با چشم خود ببینند (و به سود مادی و معنویشان برسند و ناظر فوائد فردی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و اخلاقی حجّ باشند)، و در ایّام معیّنی که (روز عید قربان و دو و یا سه روز بعد از آن است، به هنگام ذبح قربانی) نام خدا را بر چهارپایانی (همچون بز و گوسفند و شتر و گاو) ببرند که خدا نصیب ایشان کرده است. پس (از ذبح حیوانات، ای حجّاج) خودتان از (گوشت) آنها بخورید و بینوایان مستمند را نیز بخورانید.(۲۸) بعد از آن باید آلودگیها (و چرک و کثافت، و زوائد بدن همچون مو و ناخن) را از خود برطرف سازند، و به نذرهای خویش (اگر نذر کرده‌اند) وفا کنند، و خانه‌ی قدیمی و گرامی (خدا، کعبه) را طواف نمایند. (۲۹)آن (چیزی که گذشت، برنامه و مناسک حجّ بود) و هر کس اوامر و نواهی خدا را (به ویژه در مراسم و امور مربوط به حجّ) بزرگ و محترم دارد، از نظر خدا چنین کاری (در دنیا و آخرت) برای او بهتر است. (خوردن گوشت) چهارپایان (همچون شتر و گاو و بز و گوسفند) برای شما حلال گشته است، مگر (گوشت) آن چهارپایانی که (در قرآن) برایتان بیان می‌شود (همچون مردار و غیره). و از (پرستش) پلیدها، یعنی بتها دوری کنید، و از گفتن افتراء (بر مردم و بر خدا) بپرهیزید. (۳۰حقّگرا و مخلص خدا باشید، و هیچ گونه شرکی برای خدا قرار ندهید. زیرا کسی که برای خدا انبازی قرار دهد، انگار (به خاطر سقوط از اوج ایمان به حضیض کفر) از آسمان فرو افتاده است (و به بدترین شکل جان داده است) و پرندگان (تکّه‌های بدن) او را می‌ربایند، یا این که تندباد او را به مکان بسیار دوری (و درّه‌ی ژرفی) پرتاب می‌کند (و وی را آن چنان بر زمین می‌کوبد که بدنش متلاشی و هر قطعه‌ای از آن به نقطه‌ای پرت می‌شود). (۳۱) (مطلب) چنین است (که گفته شد)، و هر کس مراسم و برنامه‌های الهی را بزرگ دارد (و از جمله مناسک حجّ را گرامی‌شمارد)، بی‌گمان بزرگداشت آنها نشانه‌ی پرهیزگاری دلها (و خوف و هراس از خدا) است.(۳۲) در این حیوانات قربانی، منافع (دنیوی از قبیل سوار شدن و بار کردن و استفاده از شیر و پشم و تولید مثل آنها برایتان آزاد) است تا زمان معیّن (که روز ذبح آنها است) و بعد هم که در کنار خانه‌ی قدیمی و گرامی (کعبه، یعنی در قربانگاه منی و دیگر جاهای حرم) آماده گردیدند (و ذبح شدند، شما می‌توانید از منافع مادی و معنوی آنها برخوردار شوید). (۳۳) (قربانی تنها منحصر به شما مسلمانان نبوده، و بلکه) ما برای هر ملّتی (که پیش از شما به خدا ایمان داشته‌اند) قربانی را (که سمبل آمادگی انسان برای فدا شدن در راه خدا است) مقرّر کرده‌ایم، تا به نام خدا چهارپایانی را ذبح کنند که خدا بدیشان عطاء نموده است. خدای شما و ایشان خدای واحدی است (و برنامه‌ی او هم برنامه‌ی واحدی است. حال که چنین است) پس‌تسلیم (فرمان) او بوده، و (اعمالتان خالصانه برای او باشد. ای پیغمبر) مژده بده مخلصان متواضع (در برابر فرمان خدا) را (به بهشت و پاداش فراوان آفریدگارشان). (۳۴) آنان کسانی هستند که چون نام خدا برده شود (به خاطر درک مقام باعظمت یزدان) دلهایشان به هراس می‌افتد، و در برابر مصائبی که گریبانگیرشان می‌گردد، شکیبائی پیش می‌گیرند (و ایستادگی می‌کنند، چرا که تسلیم فرمان قضا و قدرند)، و نماز را چنان که باید می‌خوانند، و از اموالی که بدیشان عطاء کرده‌ایم (در کارها و راههای خیر) صرف می‌کنند. (۳۵) ما (ذبح) شتران (چاق و فربه، و دیگر چهارپایان) را (در حجّ) برای شما از جمله‌ی مراسم و مناسک (دین و نشانه‌های آئین) الهی قرار داده‌ایم، و در چنین حیواناتی خیر (دنیا و اجر آخرت) شما است. پس در حالی که به صف ایستاده‌اند (و دستها و پاها را جفت هم کرده‌اند و آماده‌ی ذبح می‌باشند) نام خدا را بر آنها ببرید (و به نام خدا ذبحشان کنید)، و هنگامی که (نقش زمین شدند و) بر پهلوهایشان افتادند، خودتان (اگر خواستید) از گوشت آنها بخورید و به مستمند (غیر گدا) و به فقیر (گدا پیشه) بخورانید. این گونه (که می‌بینید) شتران را رام و مطیع شما کرده‌ایم تا این که (از الطاف کریمانه و انعام بزرگوارانه‌ی آفریدگار خود) سپاسگزاری کنید. (۳۶) گوشتها و خونهای قربانیها (که مظاهر و صور ظاهری هستند، به هیچ وجه مورد توجّه خدا نبوده و) هرگز به خدا نمی‌رسد (و موجب رضای او نمی‌گردد) و بلکه پرهیزگاری (و ورع و اخلاص) شما بدو می‌رسد (و رضا و خوشنودیش را کسب می‌کند). این گونه که (می‌بینید) خداوند حیوانات را مسخّر شما کرده است تا خدا را به خاطر این که هدایتتان نموده است (و به سوی انجام اعمال نیکو رهنمودتان کرده است) بزرگ دارید و (سپاسگزار الطاف او باشید. ای پیغمبر!) نیکوکاران را (به پاداش عظیم و لطف عمیم خدا) مژده بده. (۳۷)

صرف اراده کردن ظلم وستم در مسجدالحرام ، باعث عذاب پروردگار است، هرچند در غیر مسجدالحرام تا کسی مرتکب ظلم نشود، عذاب وعقابی برایش در نظر گرفته نخواهد شد، پس با کسی که بزرگ ترین ظلم وستم وکفر وشرک، وممانعت از خانه خدا و جلوگیری از کسی که قصد زیارت بیت الحرام را دارد،وضع چنین کسی چگونه خواهد بود؟ پس به گمان شما خداوند با چنیین افرادی چه برخوردی خواهد داشت؟

سپس خداوند متعال عظمت بیت الحرام، وبزرگی، آن وبزرگی بانی آن که ابراهیم خلیل است را ذکر می کند( وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ )آن را برایش مهیا کردیم، وآن را برایش نازل کردیم، وبرخی از نوادگان وی را در آنجا اسکان دادیم، وخداوند نسبت به ساختن آن به او دستور داد، وایشان هم آنرا براساس تقوی بنا نهاد، وآن را بر اساس اطاعت وفرمانبرداری خداوند پایه گذاری کردند، ودر حالی که با فرزندش اسماعیل در حال ساختن آن بودند، خداوند به او دستور داد که هیچ چیز را شریک خدا قرار ندهد، وکارهایش را مخلصانه انجام دهد، وبا نام خدا شاخت و سازش را شروع کردند.

( وَطَهِّرْ بَيْتِيَ )؛ و خانه الله را ازشرک و گناه و زشتی وپلیدی پاک گردانید، وآنرا بخاطر شرافت وفضیلت و عظمت محبتش در دل ها به خود نسبت داد، واز هرطرف دل ها بسوی آن ارتباط برقرار می کنند ، تا اینکه بخاطر بزرگی وعظمت پاک وبلند مرتبه بماند، چون خانه پروردگار است وآن را برای زیارت کنندگان ومعتکفیین قرار داده است ؛ آن هایی که برای یکی از عبادات از قبیل ذکر، وتلاوت، وتعلیم وآموزش قرآن، وغیره بخاطر تقرب به الله در آنجا می مانند .

( وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ) نمازگزاران ؛ آنهایی که جزء بزرگوارانی هستند که بزرگترین هدف آنها اطاعت و خدمت به مولایشان، وتقرب به سوی او در خانه اش است؛ وخداوند بندگانش را مکلف ساخته که خانه اش را از صداهای بلند وناهنجار که توجه نمازگذاران را بسوی خود معطوف می کند پاک گردانند.

.( وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ )مردم را از جایگاه وفضیلت وبزرگی حج با خبر کن تا اینکه به شیوه حج گزار ویا عمره گزار بصورت پیاده وسواره واز دورترین مکان از شرق وغرب زمین بسوی بیت الحرام بیایند و این عمل را ابراهیم خلیل انجام داده است وبعد از ابراهیم خلیل پیامبر بزرگمان محمد (ص) آن ر انجام داده است مردم را بسوی بیت الحرام دعوت کرده است (لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ ) تا اینکه منافع دینی که شامل عباداتی است که فقط می توان در آنجا آنجام داد واجر و ثواب آن در آنجا چندین برابر است کسب کنند و همچنین منافع مادی آن جا را مشاهده وکسب نمایند(وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ)واین از منافع دینی ودنیوی است که بایستی بر آن نام خدا را بیاوریم وبرای انجام دادن آن قربانی خوشحال وشکر گزار باشیم ( فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ ) وآنهای که فقر شدیدی دارند از آن گوشت قربانی استفاده کنند ( ﴿ ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ )وقربانی را به جا بیاورد وآلودگی ونجاسات را از خود دور کند وانجام دهند هرآنچه متعلق به احرام است (وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ ) وحج وعمره وهدایا که برآنها واجب شده اند آنجام دهند( وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ )وبخاطر قدمت وبزرگی بیت الحرام وتسلط یافتن پادشاهان ظالم در قدیم وآن احکامی که ذکر کردیم، و هر آنچه که در این احکام بوده از بزرگی حرام ها و تکریم وبزرگداشت آن احکام بوده است، چون بزرگ پنداشتن حرام های خداوند امر بسیار مهم ومطلوبی نزد خداوند می باشد ، و با این کار به او نزدیک می شویم، وخداوند ثواب زیادی هم در دنیا، وهم در قیامت نصیب او می گرداند.

حرام های خداوند:

 هر چیزی که حرمت داشته باشد، وخداوند دستور به احترام آن داده باشد، از عبادت وغیره …. مناسک حج، و ودر حرم وحین احرام وهدیه ها وهم چنین عبادت های که خداوند امر کرده است، که آنها رابه پا داریم بزرگی وتکریم این عبادت ها با قلب است وهمینطور محبت نسبت به آن عبادت را تکمیل می نماید وانسان نباید نسبت به عبادات بی اعتنا وخسته وبعد از انجام دادن منت کند که این عمل را انجام داده است مثلا بگوید که من یک گاو یا شتر یا گوسفند را قربانی کرده ام

(إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ ) در قرآن کریم مواردی که حرام می باشند ذکر شده است(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ ) خداوند لطف کرده به بندگانش که اینها را حرام کرده است حرام شدن اینها از طرف خداوند تزکیه وپاکی است برای بندگان ودور شدن آنها از شرک می باشد(فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ )چرکین وپلید است(مِنَ الْأَوْثَانِ)پاک شدن از اینکه آدمی همانند وخداوندی دیگر را با خدا قرار دهد واین از پلیدترین ها است(وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ ) ؛ اجتناب کردن از تمام حرف های که گفتن آن گناه است مثل دروغ یا شهادت دروغ(حُنَفَاءَ لِلَّهِ) وانسان باید به عبادت خداوند روی آورد، واز غیر آن روی گرداند.

﴿ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ ﴾مثل اینکه از آسمان افتاده باشد( فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ)؛ بسرعت پایین آمده باشد﴿ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ ﴾مثل اینکه یک پرنده از آسمان به پایین بیاید( أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ )کفر وشرک آدمی را به پایین می آورد اما ایمان انسان محفوظ وبلند مرتبه می گرداند

آدمی گر ایمان راترک نماید، بمنزله افتادن او از آسمان است، اماده می شود برای بلایا وگناه، وآنگاه شیطان اورا از هر طرف احاطه می کند، ودین دنیا را از او تباه می کند.

از تکریم وتعظیم دین مبین اسلام احترام گذاشتن، به شعایر دینی می باشد:

 ومقصود ما در اینجا از شعایر دین از لحاظ ظاهرمناسک حج و همه موارد دیگر می باشد؛ إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ) واز آن مناسک هدایا وقربانی می باشند، وآنرا به بهترین شیوه انجام می دهد، وبزرگ داشتن این شعایر برگرفته از تقوای قلبی می باشد، یعنی انجام دادن این قربانی خاشعانه وخاضعانه برای خداوند باشد چون بزرگ داشتن این شعایر تعظیم وبزرگی برای خداوند می باشد.

﴿ لَكُمْ فِيهَا ﴾در این هدایا (مَنَافِعُ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى )،این هدایای که ازپیش فرستاده می شوند، شتر وغیره برای صاحب قربانی منفعت زیادی دارد، می تواند ازشیر و سواری آن استفاده نماید، مادام که به آنها ضرر نرساند( إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى )قابل تحسین است اگر دروقت معین به محل ذبح برسد، وآن مکان چه بیت الحرام ویا منی ویا حرم ویا غیره باشد، هر وقت که قربانی را انجام دادید، از آن بخورید وهدیه کنید ومستمندان ونیازمندان را از آن قربانی بهره مند نمایید.

امت های قبل از شما هم مناسک قربانی داشته اند، وشما از آنها پیشی بگیرید با خیرات خوبتان، وبا سرعت به طرف قربانی بروید، به بهترین شیوه آن را انجام دهید، حکمت از انجام دادن قربانی این است که ذکر خدا وند را انجام دهیم و روی به شکر گزاری آوریم(لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ )با اینکه شرایع مختلف هستند اما همه متفق القولند در یکتا پرستی ومشغول بودن بندگان به عبادت وپرهیز از شرک به خداوند می باشند(فَلَهُ أَسْلِمُوا)اطاعت کردن وتسلیم شدن در مقابل فرمان خدا، چون اسلام راهی هست برای رسیدن به خانه سلامتی .

( وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ )مخبتین کسانی هستند در دنیا وآخرت سرفراز می باشند مخبتین کسانی هستندکه در مقابل خداوند تسلیم می شوند ومتواضعانه عبادت می کنند وبعد از این خداوند اوصاف مخبتین را ذکر می کند

( الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ )به خاطر ترس ازخدا بزرگی او محرمات را ترک می کنند

(وَالصَّابِرِينَ عَلَى مَا أَصَابَهُمْ )در زیان و ضرر بر سختی تحمل می نمایند تا اجر وثواب پروردگار را برای خود جلب نمایند

(وَالْمُقِيمِي الصَّلَاةِ )کسانی که نماز را تمام وکمال بجا می آورند، واجبات وسنت های نماز چه از لحاظ ظاهر وباطن انجام می دهند

(وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ )و این شامل تمام نفقات واجب می شود؛ مثل زکات، کفاره سوگند وغیره وهمچنین بخشش به همسر وهر انچه در تملیکش قرار دارد ونفقه مستحب مثل صدقه با تمام جزئیات

خداوند دراینجا خبر از بزرگترین شعایر دین می دهد که از تقوای قلوب نزدیک است ازجمله این شعایر شتر گاو را به بهترین شیوه خورا ک بدهی تا چاق وچله گردد

( لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ )هدایا وغیره از خوردن آن وصدقه، ونفع رساندن، وثواب وآجر آخرت است،

 (فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا )وقتی که قربانی را انجام می دهید نام خدا را برآن بیاورید ( صَوَافَّ )مورد قربانی چه گاو یا شتر ویا غیره چها ر پای آن را ببندید، وبعد آنرا قربانی کنید.

﴿ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا ﴾ وقتی که قربانی به زمین افتاد، وقصاب آنرا سلاخی وتکه تکه کرد از گوشتش بخورید،( فَكُلُوا مِنْهَا ) واین برا ی کسی است که قربانی را انجام داده یعنی می تواند از آن بخورد،( وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ )فقیری که قناعت می کند وپاک است خودش درخواست نمی نماید وکسی که درخواست می کند این گوشت قربانی حق همه انهاست

﴿ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ ﴾؛ ﴿ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴾ خداوند شرها را دراختیار شما قرار داده اگر خداوند آنها را برای شما تسخیر نمی کرد قدرت شما به آنها نمی رسید پس حمد ثنا وشکر پروردگارتان را بجا بیاورید

﴿ لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا ﴾ مقصد خداوند در اینجا فقط ذبح نیست وخداوند هیچ گونه احتیاجی به گوشتها ندارد چون اوبی نیاز است بلکه قصد خدا در اینجا نیتی خالصانه وپاک وصالح می باشد﴿ وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ ﴾خداوند بندگان در ترغیب می کند که قربانی را خالصانه برای خداوند انجام دهند ومقصدشان فقط رضای پروردگار باشد ودر این قربانی کردن تکبر وریا نباشد وهر عبادتی که در ان ریا باشد هیچ ارزشی ندارد انجام دادن عبادت اگر ریا در ان باشد مث جسد بی روح است وهیچ ارزشی در نزد خداوند ندارد

﴿ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ ﴾؛ ﴿ عَلَى مَا هَدَاكُمْ ﴾؛ . بنده باید تعظیم وبزرگی خداوند را بجا بیاورد در مقابل این هدایا که خداوند در اختیار آنها قرار داده است به بهترین شیوه حمد وثنای خدار باید بجا بیاورد ( وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ) وعبادت خدا را طوری انجام دهد که خداوند را می بیند واگر به این درجه هم نرسد عبادت خداوند را بجا بیاورد ومحسنین کسانی هستند که به بهترین شیوه انرا انجام دهند چه از نظر مال باشد ویا از نظر علمی باشد

 

  • تفسير السعدي = تيسير الكريم الرحمن (1 /536 – 538).

إيمان بنت محمد القثامي

ترجمه: ایوب احمدی

 

نمایش بیشتر

ایوب احمدی - مهاباد

آذربایجان غربی - مهاباد مترجم - دعوتگر دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا