نویسنده: محمد حامدی
خصوصیات جهنم بر اساس قرآن و سنت
۱. جهنم، جایگاهی است که از امور خوشایند خالی بوده و هر آنچه از امور ناخوشایند تصور شود در آن وجود دارد.
لَا يُسْمِنُ وَلَا يُغْنِي مِنْ جُوعٍ [سوره الغاشیه: آیه ۷]
که آن طعام (هر چه خورند) نه فربه‌شان کند و نه سیرشان گرداند.
مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۚ وَبِئْسَ الْمِهَادُ [سوره آل‌عمران: آیه ۱۹۷]
این متاعی اندک است و پس از این جهان منزلگاه آنان جهنم است و بد آرامگاهی است.
۲. زمان ماندگاری در جهنم جاودانه و ابدی است.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِينَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ أُولَٰئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ [سوره البینه: آیه ۶]
محقّقا آنان که از اهل کتاب کافر شدند (و عیسی و عزیر و رهبانان و احبار را به مقام ربوبیت خواندند) آنها با مشرکان همه در آتش دوزخند و در آن همیشه معذبند، آنها به حقیقت بدترین خلقند.
۳. زمین و خاک جهنم را مواد مذاب و آتش تشکیل می‌دهد.
فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ [سوره الواقعه: آیه ۴۲]
آنها در عذاب باد سموم و آب گرم باشند.
۴. دیوار زندان‌های تک سلولی جهنم از ستونهای محکم آتشین تشکیل شده است.
فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ [سوره همزه: آیه ۹]
و مانند ستونهای بلند زبانه کشیده است.
۵. محیط جهنم را تاریکی مطلق فرا گرفته است.
أَوْ كَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْشَاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحَابٌ ۚ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا ۗ وَمَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِنْ نُورٍ [سوره النور: آیه ۴۰]
یا (مثل اعمال کافران) به ظلمات دریای موّاج عمیقی ماند که امواج آن (که شک و جهل و اعمال زشت است) بعضی بالای بعضی دیگر دریا را بپوشاند و ابر تیره (کفر) نیز فراز آن برآید تا ظلمت‌ها چنان متراکم فوق یکدیگر قرار گیرد که چون دست بیرون آرد آن را نتواند دید، و هر که را خدا نور (علم و معرفت و ایمان) نبخشید هرگز (جان) روشنی نخواهد یافت.
يَوْمَ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَرَاءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ [سوره الحدید: آیه ۱۳]
و باز آن روز مردان و زنان منافق به اهل ایمان گویند: مشتابید و به ما فرصتی دهید تا ما هم از نور شما روشنایی برگیریم. در پاسخ به آنها گویند: واپس گردید (یعنی اگر می‌توانید به دنیا بازگردید) و از آنجا نور طلبید. در این گفتگو باشند که بین آن دوزخیان با اهل بهشت حصاری حایل گردد و بر آن حصار دری باشد که باطن و درون آن در، بهشت رحمت است و از جانب ظاهر آن عذاب جهنم خواهد بود.
وَظِلٍّ مِنْ يَحْمُومٍ [سوره الواقعه: آیه ۴۳] و سایه‌ای از دود آتش دوزخ.
۶. جایگاه جهنمیان، بسیار تنگ است. تا نتوانند در اثر چشیدن درد، تکان بخورند.
وَإِذَا أُلْقُوا مِنْهَا مَكَانًا ضَيِّقًا مُقَرَّنِينَ دَعَوْا هُنَالِكَ ثُبُورًا [سوره الفرقان: آیه ۱۳]
و چون آن کافران را در زنجیر بسته به مکان تنگی از جهنم درافکنند در آن حال همه فریاد و اویلا از دل برکشند.
۷. پذیرایی‌کنندگان از جهنمیان، زبانیه و ملائکه‌ی غلیظ و تندخو هستند.
سَنَدْعُ الزَّبَانِيَةَ [سوره العلق: آیه ۱۸]
ما هم زبانیه دوزخ را (که فرشتگان قهر و عذاب و مأموران آتش جهنم‌اند، بر گرفتن او) می‌خوانیم.
۸. برای جهنمیان چیزی جز عذاب اضافه نمی‌شود.
فَذُوقُوا فَلَنْ نَزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَابًا [سوره نبأ: آیه ۳۰]
پس بچشید (کیفر تکذیب و بدکاری را) که هرگز بر شما چیزی جز رنج و عذاب دوزخ نیفزاییم.
۹. خوراک جهنمیان آب گداخته، چرک، غسلین و خونابه‌ی عذاب آنها می‌باشد.
وَلَا طَعَامٌ إِلَّا مِنْ غِسْلِينٍ [سوره الحاقه: آیه ۳۶]
و طعامی غیر از غسلین (چرک و پلیدی دوزخیان) نصیبش نیست.
فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ [سوره الواقعه: آیه ۴۲]آنها در عذاب باد سموم و آب گرم باشند.
۱۰. جهنمیان سالیان درازی با حالت زنجیرشدن سرشان در پاهایشان در چاه‌های عمیق و تاریک جهنم سقوط می‌کنند.
خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ⭐️ ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ ⭐️ ثُمَّ فِي سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعًا فَاسْلُكُوهُ [سوره الحاقه: آیات ۳۰ تا ۳۲]
(و خطاب قهر رسد که) او را بگیرید و در غل و زنجیر کشید. ⭐️ تا بازش به دوزخ در افکنید. ⭐️ آن‌گاه به زنجیری که طولش هفتاد ذراع است (به آتش) در کشید.
۱۱. جهنمیان از دیدار جمال بی‌مانند خداوند جمیل، محروم می‌شوند.
كَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ يَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ [سوره المطففین: آیه ۱۵]چنین نیست (که می‌پندارند)، آنها در آن روز از (رحمت و کرم) پروردگارشان محجوب و محرومند.
۱۲. بعد از سوختن پوست جهنمیان، پوست جدیدی برایشان ساخته شده تا روند عذاب، ادامه یابد.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا [سوره النساء: آیه ۵۶]
آنان که به آیات ما کافر شدند به زودی در آتش دوزخشان درافکنیم که هر چه پوست تن آنها بسوزد آنان را پوست دیگری جایگزین کنیم تا (سختی) عذاب را بچشند، که همانا خدا مقتدر و کارش از روی حکمت است.
۱۳. جهنم، دارای هفت طبقه است که طبقه‌ی هفتم مخصوص منافقین است.
لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ [سوره الحجر: آیه ۴۴]
که آن دوزخ را هفت در است که هر دری برای ورود دسته‌ای از گمراهان معین گردیده است.
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا [سوره النساء: آیه ۱۴۵]
البته منافقان را در جهنم پست‌ترین جایگاه است و برای آنان هرگز یاری نخواهی یافت.
۱۴. آتش جهنم در ابتدا روح و درون انسان را می‌سوزاند. و بعداً جسم و بیرون انسان را می‌سوزاند.
فَيَوْمَئِذٍ لَا يُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ [سوره الفجر: آیه ۲۵]و آن روز به مانند عذاب خدا هیچ کس عذاب نکند.
۱۵. آتش جهنم، باشعور بوده و اهلش را دنبال می‌کند و قبل از رسیدن به انسان، از مکانی دور، پوست بدن انسان را بر می‌کند.
تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّىٰ [سوره المعارج: آیه ۱۷]دوزخ کسی را می‌خواند که از خدا رو گردانیده و با حق مخالفت کرده.
۱۶. آتش جهنم، شکننده‌ی گوشت و استخوان انسان است.
كَلَّا ۖ لَيُنْبَذَنَّ فِي الْحُطَمَةِ ⭐️ وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْحُطَمَةُ [سوره الهمزه: آیات ۴ و ۵]
چنین نیست، بلکه محققا به آتش در هم شکننده دوزخ در افتد. ⭐️ آتشی که چگونه تصور سختی آن توانی کرد؟
۱۷. آتش جهنم، سرپوشیده است.
عَلَيْهِمْ نَارٌ مُؤْصَدَةٌ [سوره البلد: آیه ۲۰]بر آن کافران آتشی سر پوشیده (که از آن راه گریزی نیست) احاطه خواهد کرد.
إِنَّهَا عَلَيْهِمْ مُؤْصَدَةٌ [سوره الهمزه: آیه ۸]آتشی که بر آنها از هر سو سخت احاطه کرده و راه گریزی ندارند.
۱۸. دود آتش جهنم سوزاننده است.
لَا بَارِدٍ وَلَا كَرِيمٍ [سوره الواقعه: آیه ۴۴]که نه هرگز سرد شود و نه خوش نسیم گردد.
فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ [سوره الواقعه: آیه ۴۲]آنها در عذاب باد سموم و آب گرم باشند.
۱۹. آتش جهنم دارای غرش‌ها و انفجارات عظیمی است.
إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا وَهِيَ تَفُورُ [سوره الملک: آیه ۷]که چون به آن جهنّم در افتند فریاد منکری چون شهیق خران از آتش چون دیگ جوشان می‌شنوند.
۲۰. یکی از وسایل عذاب جهنمیان، حیوانات درنده و وحشی است.
۲۱. در جهنم، زمهریر و سرمای شدید نیز وجود دارد.
۲۲. جهنم، غضبی از جانب خداوند «ارحم الراحمین» است که این امر برای انسان، بسیار آزار دهنده است.
الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمَٰنِ ۚ وَكَانَ يَوْمًا عَلَى الْكَافِرِينَ عَسِيرًا [سوره الفرقان: آیه ۲۶]
پادشاهی به حق در آن روز خاص خدای رحمان است، و بر کافران روز بسیار سختی خواهد بود.
در خاتمه بیان این نکته بسیار ضروری است که سرانجام، همه‌ی ما اعم از مؤمن و غیرمؤمن خواسته یا ناخواسته بعد از واقعه‌ی مرگ، با آن دو حقیقت بزرگ مواجه خواهیم شد. لذا شایسته است که برای چنین روزی به صورت جدی خود را مهیا کنیم. و هرگز روا نیست با غفلت از آن خود را فریب دهیم. زیرا بالاخره با آنها مواجه خواهیم شد. بنابراین بر اساس عقل سلیم بایستی چنین موضوعی را جدی گرفته و بر اساس آن زندگی خویش را تنظیم نماییم. تا هم در دنیا سعادت‌مند شده و هم در حیات اخروی بهشت خداوند را کسب نماییم.
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً ۖ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ [سوره النحل: آیه ۹۷]
هر کس از مرد و زن کار نیکی به شرط ایمان به خدا به جای آرد ما او را به زندگانی خوش و با سعادت زنده ابد می‌گردانیم و اجری بسیار بهتر از عمل نیکی که می‌کردند به آنان عطا می‌کنیم.
قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعًا ۖ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَىٰ [سوره طه: آیه ۱۲۳]
آن‌گاه خدا (به آدم و حوا) فرمود: اکنون از عالی رتبه بهشت فرود آیید که برخی از شما با برخی دیگر دشمنید، پس اگر از جانب من برای شما راهنمایی بیاید آن هنگام هر که از راه من پیروی کند نه هرگز گمراه شود و نه شقی و بدبخت گردد.
محمد حامدی
