اندیشه

دعوت به فراگیری علم و چند نکته …

دعوت به فراگیری علم

پرودگار عظیم الشان حس کنجکاوی و روحیه حقیقت جویی را به صورت فطری در نهاد بشر قرار داده است، به گونه ای که انسان همیشه تمایل دارد به کنه حقایق پی ببرد . همین روحیه همواره آدمی را به دنبال کشف علت پدیده ها و شناسایی محیط و دنیای پیرامون خویش وا داشته است .

فرمان« اقرا» در اولین آیاتی که بر پیامبر اسلام نازل شد و در پی آن سوگند (ن  والقلم  وما یسطرون) در واقع پاسخی زیبا به ندای فطرت حقیقت جوی انسان و ارزش  نهادن به حس کنجکاوی او و آغاز فصل نوینی در حیات علمی انسان می باشد.از تتبغ و استقرا در آثار اندیشمندان مسلمان و از مطالعه تحقیقات نجومی و فن آوری عظیم پزشکی و پژوهشهای گرانسنگ علمی ، دینی و تربیتی مسلمانان در قرون طلایی تمدن اسلامی چنین بر می آید که آنان، به حق شان و عظمت فرمان «اقرا» را دریافتند و سوگند الهی را ارج نهادند و با عزمی راسخ و اراده آهنین به مطالعه و تحقیق در علوم مختلف پرداختند و شگفتی ها یی آفریدند که جهان بشری را به تعظیم واداشتند.

*شرایط حاکم بر زندگی مسلمانان در دنیای امروز ، وضعیت ویژه ای دارد ، ارزشها ضد ارزش شده ، فضیلتها فراموش شده ، حس کنجکاوی و فطرت حقیقت جویی لگدمال شده ، اراهای آهنین پوسیده، و شگفتی آفرینان قرون وسطی به خواب فرورفته اند .

اگر مسلمانان زمانی جهانیان را به تعظیم واداشتند ، اکنون خود به تعظیم ایستاده اند .

امروزه متاسفانه نزدیک به چندین سال است که مسلمانان بر پیشرفتهای تکنولوژی اروپا خیره شده اند گویی شگفت انگیزترین چیزها را دیده اند . اگر مسلمانان در پرتوی ایمان به خدا  و عمل به قرآن و سنت پیامبر صلی الله و علیه و سلم  در قرون وسطی اروپاییان را انگشت به دهن نظاره گر شگفتی آفرینی های خود کرده بودند ، امروز مسلمانان بعد از نهضت رنسانس انگشت به دهن نظاره گر شگفتی آفرینی های اروپاییان شده اند.

جایگاه علم در آیان قرآن

در قرآن مجید ، در آیات الهی اشارات و تاکیدات زیادی در مورد آگاهی و دانش شده است و مکررا پیروان خود را به فراگیری از علم دعوت می کند .

به طور مثال در سوره اسرا  آیه ۱۰۷ و ۱۰۸  آمده است:(ان الذین اتوا العلم  من قبله اذا یتلی علیهم بخرون للاذقان سجدا و یقولون سبحان ربنا ان کان وعد ربنا لمفعولا)

«آنها که پیش از آن علم و دانش دریافت داشته اند هنگامی که قرآن بر آنان تلاوت شود به خاک می افتند و سجده می کنند و می گویند منزه پروردگار ما که وعده هایش قطعا انجام شدنی است.

هم چنین در سوره فاطر آیه ۲۸ می فرماید:( انما یخشی الله من عباده العلمای)«از میان بندگان خدا تنها دانشمندان از او خشیت دارند»

در سوره قصص آیه ۷۸  می فرماید:(انما اوتیته علی علم عندی )«این ثروت را به وسیله دانشی که در نزد من است به دست آورده ام»

در سوره طه  آیه ۱۱۴  آمده است:(وقل ربی زدنی علما )«بگو پروردگارا علم مرا زیاد کن»

ونیز آیات متعدد دیگری …

اصولا ظهور اسلام با دعوت از فراگیری علم و و دانستن ، شروع شده ،اما چرا روزگار مسلمانان در ارتباط با علم و دانش در این دوره رضایت بخش نیست در حالی که هیچ دین و مسلکی تا این حد به علم و دانش و لزوم فراگیری آن اهمیت نداده است ، جای بسی حبرت است.

پیامبر اسلام صلی الله و علیه و سلم می فرماید :(العلم حیات الاسلام و عماد الایمان)«علم مایه حیات اسلام و ستون ایمان است»

اگه توجه شود پیامبر اسلام حیات و بقای اسلام را در گرو علم دانسته لذا اگر وضع جوامع اسلامی از لحاظ ارتقا وضع زندگی کمی و کیفی رضایت بخش نیست علت آن در عدم توجه به علم است.

*علم فصل و زمان و مکان معینی ندارد حتی انسان برای نماز خواندن بایستی زمان و مکان خاصی در نظر بگیرد،اما فراگیری علم این محدودیت را ندارد .

یا انجا که می فرماید :(اطلبوا العلم و لو بالصین)«دنبال فراگیری علم برو اگر چه برای فراگیری این علم به چین بروی»

پس هرچه هست و هر گونه تکامل ، تحول ، پیشرفت ، رفاه، سعادت بشری و خوشبختی ناشی از علم است.

حتی در زندگی زناشویی اگر زن و مرد از علم و آگاهی و پختگی کافی برخوردار باشند درآن صورت اختلافاتی اگر بین آنها بروز کند به جای آنکه از همدیگر جدا شوند و کار آنها به طلاق بیانجامد یا با خشونت به کوبیدن همدیگر متوسل شوند ، با مذاکره و گفتگو که پشتوانه علمی داشته باشد مشکلات فی ما بین را حل می کنند .

معمولا آمارهای طلاق و جدایی بین زن و شوهر در خانواده هایی که از علم و دانش بیشتری برخوردار هستند به مراتب کمتر از خانواده هایی که از سودا کافی برخوردار نیستند ، زیرا که انسانهایی که بی سواد هستند بیشتر تحت تاثیر نصایح بدخواهان قرار می گیرند یا اسیر و گرفتار رمالان و کف بینان می شوند و با راهنمایی مخرب آنها ، زندگی زناشویی یشان تلخ می گردد.

*دنیای امروز نتیجه در گیریها و جنگها و تکامل تاریخ بشری می باشد و در این مقطع زمانی متوقف نمی شپد بلکه تضاد ها وجود دارد و برخورد تضادها در آینده شکل

دیگری از دنیای موجود را ایجاد می کند .  ما هنوز شاهد جنگها و درگیریهای بین کشورهای جهان می باشیم اما اگر به عمق قضیه توجه کنیم ، ملاحظه خواهیم کرد که در این جنگها علم و دانش به نوعی دخالت دارد . یعنی اگرازعلم و دانش کافی برخوردار بودند دور یک میز مذاکره مسائل و مشکلات فی مابین را حل می کردند .اما تصور اینکه دو کشور مثل سوئس و یا سوئد با هم درگیر شوند و برای همدیگر لشکرکشی کنند بسیار بعید است زیرا هردو از سطح علمی کافی برخوردار هستند و مشکلات بین خود را دور یک میز مذاکره حل و فصل می کنند و به خود خسارت نمی رسانند .اینگونه کشورها به اهمیت منابع مالی و انسانی خود توجه دارند.

لذا جستجو و طلب علم بر اساس احکام اسلام بر همه مسلمین اعم از زن و مرد واجب است و هیچ استثنایی در این مورد نیست.

بعضی ها ممکن است فکر کنند که منظور دین اسلام از    علم ، علم خاصی است مثلا علم دین.

امام غزالی می نویسد :

متکلمان می گویند که این علم کلام است، که معرفت خدای تعالی بدین حاصل آید، و فقها گویند که این علم فقه است که حلال از حرام بدین جدا بود، محدثان گویند که این علم کتاب و سنت است که اصول علم شرع این است و صوفیان می گویند که علم احوال دل است که بنده را به حق تعالی واصل است .

هر کس از دیدگاه خودش تاکید به همان علمی می کند که خود علاقه مند است در حالی که منظور علم  خاص نیست، بلکه علم در همه زمینه هاست، در دنیای امروز علوم انقدر پیشرفته است که امکان اینکه یک نفر در دو رشته ی متفاوت متخصص شود خیلی کم است، لذا هر انسانی در هر شاخه ای که موجب تحول و دگرگونی و پیشرفت در امور انسانها بشود وارد بشود ، مقدس است.

اگر هدف فقط علم دین بود نمی گفتند که طلب علم کن اگر چه در چین باشد زیرا در آن زمان علوم دینی مورد نظر در چین نبوده است.اذا به طور کلی هر علمی که به حال مردم مفید باشد و گرهی از کار آنها  بخصوص مسلمین بگشاید ، آن علم فریضه دینی است در اسلام چیزی بنام علم حرام وجود ندارد مگر آن چیزهایی که ظاهر علمی دارند مثل جادوگری و کف بینی و آیینه بینی و سایر خرافاتی که شیادان روزگار امروز در قالب مسائل دینی آنها را بخورد مردم عامی وبیسواد می دهند و از این راه دکان و کاسبی برای خود راه انداخته اند و ضربه به دین و ایمان مردم می زنند .

*بنابر این از انجا که سعادت مسلمین در فراگیری علم می باشد زیرا تنها به واسطه علم است که بشر می تواند به علل و فلسفه ی هرگونه موضوعی در زندگی خود پی ببرد و از نظر فلاسفه تنها راه به سوی مدینه فاضله علم است .

شرافت انسان در علم اندوزی است نه در جنگ و گردنکشی ، بندگی انسان تنها در راه کسب علم معنا دارد .دانش دوستی رمز بقا و پیشرفت انسان است، سرنوشت هر جامعه ای بستگی به میزان بار علمی او دارد .اهل علم و متفکرین و قلم بدستان سرمایه های اصلی هر جامعه هستند و در جهت حفظ و رشد و ارتقای آنها باید کوشش نمود.

خطاب به علما :

اکنون که همچنان بعد از هزارو چهار صد و بیست سال ، مسلمانان معتقد و با ایمان با انبوه جمعیت خود در روزهای اعیاد اسلامی و در پای منابر  و تریبونهای علمای محترم اسلامی قرار دارند  چنین جمعیت باشکوهی بهترین وسیله و روشی است که که علمای محترم در ارتباط با مسائل علمی و فراگیری دانش در خطبه های خود بحث نمایند و فراگیری علم را  چون سایر واجبات و فرایض دینی با تاکید هر چه‌بیشتر برای مردم بازگو نمایند  به طوری که فراگیری و بدنبال یادگیری علم  رفتن در ذهن  مردم همچون نماز خواندن و روزه گرفتن و حج رفتن چون ستونی غیر قابل تخریب نهادینه شود تا بتوانند بدور از شعارهای بی پشتوانه علیه کفار و قدرتهای طغیانگر با سلاح علم و دانش به جنگ  طاغوتیان زمان  برخیزند .قطعا در آنصورت دنیای اسلام بر جهان همانگونه که  آرزو ی پیامبر بزرگوار اسلام بوده است مسلط خواهد شد .

پس باید:

عصری که در آن به سر می بریم ، عصرانفجار اطلاعات و دانایی است، و قدرتمندترین ملت ها ، آنهایی هستند که از بنیه علمی و اطلاعاتی بالاتری برخوردارند .

ده قرن پیش فردوسی شاعر ایران زمین فریاد برآورد:

توانا  بود  هر  که  دانا  بود

زدانش دل  پیر  برنا    بود

دانایی برابر است با توانایی و قدرت .  مسلمانان  در عصر  طلایی  تمدن اسلامی توان و قدرت نظامی ، اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی خود را  مرهون دانایی بودند پ با اطمینان می توان گفت که دانایی آنان مرهون ایمان به الله و عمل به قرآن و سنت بود .

شایسته شأن مسلمانی و جایگاه والای اسلامی است، که با مطالعه و تحقیق و پژوهش مستمر و مداوم در جهت ارتقای سطح علمی و اطلاعاتی جامعه اسلامی همچون پیشینیان کمر همت بربندیم  و از ثانیه های عمرمان همچون امام محمدغزالی ، امام بخاری ، زینب غزالی، ابن جوزی، ابوریحان بیرونی ، زکریای رازی ….استفاده نماییم و در سیر تکاملی دانش و تکنولوژی و اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی قدرتمندانه ایفای نقش کنیم

بیان عزیزی * پاوه

نمایش بیشتر

بیان عزیزی

استان کرمانشاه - پاوه مترجم - نویسنده

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا