رمضان ماه روزه، ماه صبر، ماه جهاد، ماه متعادل شدن و متعادل ساختن، از راه رسید.
رمضان ماه سوز، ماه ساز، ماه سوختن، ماه ساختن، ماه پویایی و شکوفایی، ماه بالندگی و پایندگی، ماه از حضیض ذلت در آمدن و بر تارک افلاک نشستن، ماه وارستگی از اسارت های درونی و بیرونی، ماه نو شدن، ماه دوباره متولد شدن، ماه از خودِ موجود فاصله گرفتن و به خودِ مطلوب رسیدن، ماه تحول در احوال و رسیدن به احسن الحال، ماه رهایی از آشفتگی های روحی، فکری، اخلاقی، فرهنگی و … ماه توبه و انابه و سبک شدن از بار گناهان و معاصی، ماه تقدیر و برنامه ریزی، ماه قدرشناسی، ماه قدر خدا، پیامبر و قرآن را شناختن و دانستن، ماه قدر خود را شناختن و به منزلت شایسته رسیدن ، ماه بر سر سفره کریمانه کریم کارساز نشستن و از کرم او بهره مند شدن، ماه تمرین بندگی و تزکیه یافتن ، ماه صیقل و جلا دادن دل به یاد خدا ، ماه توکل و تقوی که «من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لایحتسب… و من یتوکل علی الله فهو حسبه …» ماه دفع کدورت و کینه ها ، ماه دفع غم ها و نابسامانی ها و نالیدن های بی مورد ، ماه گل برافشاندن ، ماه بهاری شدن و قرآنی گشتن ، ماه با ساقی ساختن و سقف فلک را شکافتن و طرح نو درانداختن، ماه رهایی از منت ها و خودخواهی ها، ماه بیدار شدن از خواب غفلت، ماه خود را یافتن و خدا را دیدن.
آینه ی غیب نما را ببین ترک خودی کن و خدا را ببین
ماه موحد شدن و به اهل صدق و صفا و وفا پیوستن ، ماه جوشش ، جنبش ، درخشش ، و نورانی شدن ، ماه شور و شعور و احساس ، ماه رشد و تعالی و بدر کامل شدن و ماه عید کردن فرا رسید.
بله این ماه با تمام عظمت های برگرفته از عظمت صاحبش یعنی خداوند ذوالجلال و الاکرام از راه رسید ، ماه گرسنگی ، ماه تشنگی و می دانیم که تا گرسنه و تشنه نشویم ، به جایی نمی رسیم.
تا توانی تشنگی آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست
معمولاً نماد ملموس ماه مبارک رمضان تحمل تشنگی و گرسنگی هاست و بدترین نوع تشنگی و گرسنگی، تشنگی و گرسنگی روحی و روانی است ، چرا که گرسنگی و تشنگی مادی تا حد زیادی قابل رفع است ، اگرچه مرتفع ساختن نیازهای مادی و فیزیولوژیک هم امروزه هزینه بردار است اما پیامدهای تشنگی و گرسنگی روحی بسی خطرناک تر از گرسنگی ها و تشنگی های مادی و جسمی است چرا که با افسارگسیختگی های امروزین ، مهار تشنگی ها و گرسنگی های جسمی قدری مشکل شده است و مهار و کنترل تشنگی و گرسنگی های روحی مشکل تر.
سخن گفتن از رمضان ، تنها سخن گفتن از تشنه و گرسنه ماندن نیست بلکه سخن گفتن از چگونگی رهانیدن خود و دیگران از تشنگی و گرسنگی است ، اما راه معقول و مشروع رفع تشنگی ها و گرسنگی های روحی و روانی چیست؟
در پاسخ به این سئوال باید گفت تحمل چند ساعت گرسنگی و تشنگی مادی به خاطر خداوند و طبق برنامه او ، انسان را به آنچنان سیری و سیرابی می رساند که بطور کامل تشنگی و گرسنگی ساعات محدود را فراموش می کند (الصوم لی و أنا اجزی به). لذا در راستای رسیدن به تعادل شخصیتی ، رمضان با قرآن و روزه اش بسیار کارساز و مؤثر است ، زیرا آنچه تعادل روح و جسم انسان را مختل ساخته و برهم می زند عبارت است از شهوت بطن و شهوت فرج. حال اگر انسان در این دو زمینه توفیق یابد که قوه شهوت را به کنترل در آورده و به تعادل برساند ، آن زمان شخصیت او به تعادل رسیده است.
در مدرسه رمضان، معلم این مدرسه، شاگردان را به دوری از خوردن و آشامیدن (ترک شهوت بطن) و دوری از نزدیکی با زنان (ترک شهوت فرج) مکلف می نماید و به آنان گوشزد می نماید چنانچه در زمینه کنترل شهوت بطن و شهوت فرج ، موفق عمل کنند در سایر زمینه های زندگی موفق خواهند شد و غول شهوت قادر به سیطره یافتن بر آنان نخواهد بود.
اینجاست که فکر انسجام می یابد و آماده به بار نشستن می شود اما نیازمند غذاست و غذای فکر ، ذکر است. «الذین یذکرون الله قیاماً و قعوداً و علی جنوبهم و یتفکرون فی خلق السموات و الأرض رَبَّنا ما خلقت هذا باطلاً…»
فکر بدون ذکر به چراغی بی روغن می ماند پس روغنِ چراغ فکر ، ذکر است و با فکر و ذکر است که انسان ربانی شده و ندای رَبَّنا ما خلقت هذا باطلاً را سر می دهد و از هرگونه بیهوده کاری خداوند را تسبیح می کند و راه نجات از آتش جهنم را یافته و خود را در پناه خدا قرار می دهد که «فقنا عذاب النار» و این شأن و جایگاه اولوالالباب است و بس.
اینقدر گفتیم باقی ذکر کن فکر اگر جامد بود رو ذکر کن
ذکر آرد فکر ار در اهتزاز ذکر را خورشید آن افسرده ساز
و با منور گشتن چراغ فکر با روغنِ ذکر ، انسان اهل شکر می شود و آورده اند که «من تفکر أبصر» فکر کردن روشنی می آورد.
اگر ما هنر فکر کردن را بیاموزیم و بیشتر فکر کنیم و فرهنگ تفکر را اشاعه دهیم آنجاست که اهل بصیرت می شویم، چرا که اندیشه کردن، بصیرت زا است و با اهل فکر و اندیشه مصاحبت کردن، انسان را اهل بصیرت می کند.
رمضان همچنین ماه توسعه یافتن شخصیت و فربه شدن آن است. ماه نجات از تنگ نظری هاست ، ماه آموختن فرهنگِ تحمل و تعامل نیکو با دیگران است، ماه دوری از افراط و تفریط و رسیدن به حد وسط و اعتدال است ، زیرا افراط انسان را مورد غضب خدا قرار می دهد و به سمت مغضوب علیهم می برد و تفریط انسان را به گمراهی کشانده و به سوی ضالین سوق می دهد، لذا ماندن بر صراط مستقیم همان اعتدال و توازن در شخصیت است و این ماندن و ثبات مستلزم بودن با قرآن و زیستن با رمضان است؛ رمضان که خود به نوعی ذکری عملی و مجاهده ای نفسی برای نزدیک شدن به خدا و غلبه دادن نیازهای روحی بر نیازهای جسمی و ایجاد ارتباطی منطقی و جاودانه میان آسمان و زمین است.
همچنانکه پیامبر رحمت می فرماید: به امت من در رمضان پنج عطیه و تحفه داده شده که به هیچ پیامبری پیش از من داده نشده است:
۱- هنگامی که اولین شب ماه مبارک رمضان فرا می رسد خداوند به آنان نظر می کند و هرکس که خدا او را مورد نظر و لطف و مرحمت خود قرار دهد هرگز او را عذاب نخواهد کرد.
۲- بوی دهان روزه داران نزد خدا از بوی مشکل و عنبر نیکوتر است.
۳- فرشتگان در روز و شب برایشان استغفار و طلب آمرزش می کنند.
۴- خداوند بهشت را فرمان می دهد که آماده شود و خود را برای بندگانش بیاراید زیرا آنان در آینده نزدیک از مشقات دنیا رهایی یافته و به منزل کرامت و سرور شرفیاب می شوند.
۵- و در پایان ماه مبارک رمضان روزه داران اجر و پاداششان را یکجا دریافت می کنند.
و در روز عید فطر به شکرانه نائل شدن به این موفقیت جشن می گیرند.
دکتر محمود ویسی
تابش
