انواع ستم  بر ” دعوت اسلامی”

دعوتگرانی از جنس ستمگران ( چرایی و چگونگی ستم بر دعوت اسلامی)

بازخوانی ستم هایی که بر گفتمان دینی روا داشته  می شود…

صحنه ومنظره ای تاریک وبد ریخت در باغی سرسبز وخرم به چشم می آید ، زیبایی آن باغ به چشم نمی خورد ؛ بلکه در میان این همه گل و سرسبزی و طراوت تتنها چیزی که به چشم می آید ، آن منظره زشت و زننده ای استکه نگاه ها را به خود خیره کرده است .

برخی از این منظره ها ی زشت و ظالمانه که روزانه مشاهده می کنیم  عبارت است از ستم روا داشتن بر خود یا دگیران ویا ستم درحق گفتمان دینی  ، آری خیلی اتفاق می افتد که ما دعوتگران و دست اندرکاران عرصه اسلامی بر وظیفه امان که دعوت اسلامی است ستم روا داشته و آنگونه که شایسته است ظاهر نمی شویم ؛ تازه می پنداریم که به آن خدمت نموده ایم

. ناگفته نماند که گناه وخطر این حالت – ستم بر دعوت اسلامی –  کمتر از حالت نخست – ستم بر خود و دیگران – نیست ؛ چرا که عملاً باعث بد نامی آن و بی حرمتی به دعوتگران وکاستن از آثارش شده ایم ودر واقع با این ندانمکاری ها باعث شده ایم که انتقادات مردم از دعوت وتاختن آنان بر دعوتگران به صورت چشمگیری افزایش یابد .

از قدیم گفته اند : کسی که خود مردم را به انتقاد از خود وا دارد ، به حق وناحق به نکوهش او خواهند پرداخت . ستم کردن به دعوت ودعوتگران شکل ها ومصادیق گوناگونی دارد.

ازجمله

1) در صدر دعوت قرار گرفتن انسان های جاهل وسطحی نگر

2) تفکیک دعوت از دانش وفرا گرفتن سنتی آن ( میدان داری دعوتگرانی که از علوم شرعی کم بهره یا بی بهره اند)

3)  عدم اصلاحات در گقتمان و خطاب دینی وبه روز نکردن آن ( اصرار بر روش ها و ابزار دعوتی فرسوده و غیر کاربردی )

4)  افتخار و بسنده نمودن به فعالیت محدود وگستره تنگ گفتمان دینی در جامعه ( ضعف استیعاب خارجی)

5) تلاش فراوان جهتتثبیت تشکیلات وحزب ومذهب ؛ نه اندیشه

6) محروم نمودن انسان های شایسته و مغزهای متفکر و خلاق از مشارکت در دعوت وگفتمان دینی

7)توجه بیشتر به کمیت نه کیفیت ونوعیت

8) انجام دعوت در چارچوب بروکراسی خشک اداری ومؤسساتی و عدم برخورداری از روحیه دینی و اخوت

9)  پرداختن به دعوت و گفتمان دینی بدون رعایت اولویت بندی و «فقه الا ولویه» وچندین مصداق دیگر که غیر قابل شمارش می باشد .

نکته مهم این است که ما به دعوت اسلامی نیاز داریم و نه بالعکس ؛ دعوت اسلامی هر گز نیازمند ما نیست ؛ زیرا آن نعمتی است الهی ونوری است ربانی وهدایتی است خدایی که برما ارزانی داشته است همچنانکه خداوند می فرماید

: وَالَّذِینَ اِهتَدَوا زَادَهُم هُدیً وَآتَاهُم تَقوَاهُم {  کسانی که راهیاب شده اند، خداوند بر راهیابی آنان می افزاید} سوره محمد آیه 17

بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیکُم اَن هَدَاکُم لِلاِمان اِن کُنتُم صَادِقِین {بلکه خدا بر شما منت می گذاردکه شما را به سوی ایمان آوردن رهنمود کرده است}  سوره الحجرات آیه 17

وهمچنانکه شخصی خطاب به امام احمد گفت :

خداوند بابت زحمت هایی که در راه اسلام متحمل شده ای پاداش خیرت دهد ، امام فرمود : بلکه خداوند به اسلام بابت خدماتی که به من کرده جزای خیر بدهد .

دعوت مانند صحرا و جنگل گسترده ای است که گستره آن نامحدود است ، هر کس در آن بدون راهنما حرکت کند گمراه شده وبه درد سر خواهد افتاد . و همینطورکسی که بدون علم وراهنما وارد عرصه دعوت شود پیوسته سر در گمی اش افزایش یافته واشتباهاتش فزونی خواهد گرفت و به جای اینکه به دعوت خدمت نماید در حق آن مرتکب جفا و ستم خواهد شد

. بنا بر این فرا گرفتن علوم شرعی مانند نوری است درخشان در شب های تاریک وشرایط بحرانی وباعث می شود که شخص دعوتگر مرتکب اشتباهات دعوتی نشود  و به دیگر تعبیر چنین شخصی بااین عملکردش مرتکب ستم در حق دعوت شده است . شما دعوتگر عزیز اگر علم وآگاهی کافی داشته باشی مانند این است که از دو بصیرت برخوردار باشی که به وسیله آن نیروی تشخیص وپرهیز کاری شما افزایش خواهد یافت البته شخصی که از دانش خود برای دعوت وگفتمان اسلامی بهره نگیرد ، دانش او ارزشی ندارد .

شاعر گوید : اگر در چشم برادر من تاریکی وروشنی همسان باشد عینک به چشم کردن چه سودی دارد ؟

منظور از علم شرعی آن دانشی است که باعث درخشندگی راه شده واز منابعی مطمئن و استادانی قابل اعتماد فرا گرفته شده باشد. و منظوراز علم شرعی آن دانشی است که سیر صحیح گفتمان دینی را تضمین نموده ودعوت را در دل ودرون مردم وجامعه مستقر می نماید وباعث پاسداری از فعالیت ها واهداف آن خواهد شد ، به گونه ای که دعوتگر عالم از جمود وحزب گرایی  دور خواهد بود.

علم شرعی آن درک وفهم وتفکری است که باعث استمرار دعوت واصلاحات لازم در آن خواهد شد ، علم شرعی باعث خواهد شد دعوت و گفتمان دینی  ترقی نموده واز هر گونه عقب ماندگی ودر جا زنی وپوچ گرایی به دور باشد.

دعوت دینی مانند نقش بازی کردن حرفه ای آداب وقوانین اسلامی است که مردم به تماشای آن نشسته اند .وکوچکترین نقش منفی دعوتگر باعث زشت شدن چهره دعوت خواهد شد وهمچنین باعث متنفر شدن مردم از آن می شود ، علاوه بر اینکه با این عملکرد ضعیف به گونه ای اسلام را به نمایش گذاشته که مورد قبول اغلب انسان های خردمند در جامعه نمی باشد . اینک برخی از نمایش های زیبا ومنطقی اسلام توسط دعوتگران مسلمان

1)  استفاده از ادبیاتی دلسوزانه واز سر دلسوزی به هنگام معرفی اسلام

2)آراسته بودن دعوتگران مسلمان به اخلاق وصبر وشکیبایی

3) داشتنن ظرفیت جهت تحمل  اشخاص نافرمان وسهل انگار

4)  فرو خوردن خشم وبرخورد شایسته باهمه مردم

5)انجام دقیق مأموریت الهی وعجله نکردن درچیدن وبرداشت ثمرات دعوت ، بلکه تلاش کردن تنه به منظور کسب اجر جزیل الهی و چشم ندوختن به نتیجه مادی و دنیایی.

6)  اعلام موضع آگاهانه ومطابق استانداردهای فقهی نسبت به همه آنچه پیرامون دعوتگر می گذرد

7) ابراز موضع نسبت به هر مسئله به طورعلیحده وبدون هر گونه افراط وتفریط.

آنچه باید همه بدانند این است که  دانش دعوت وفن گفتمان دینی ، علمی است که از قدیم و ندیم در بین امت اسلامی رواج داشته و علمی است مانند تفسیر وحدیث ولغت که باید همه آن را فرا گیرند ودر پی دستیابی به آن زحمت بکشند .

دعوت عرص رها شده ای نیست که هر کس  ، هرطور و هرگاه خواست وارد آن شده ودر آنجا بچرد وبچراند همانطور که امروزه شایع است . فن و هنر دعوت را باید از دانشکده های مربوطه وتخصصی فرا گرفت ، دعوت اسلامی را باید از خدمت اهل آن واساتید بزرگوار وطی دوره های ویژه تربیت وپرورش فرا گرفت . باید دعوتگر پرورش یافته مدارسی باشد که برای آموزش وتزکیه دعوتگران می کوشد ونه برای تبلیغات وبازرگانی.

دکتر حمزه بن فایع الفتحی

ترجمه : رسول رسولی کیا – کارشناس ارشد قرآن و سیره