الحمدُللهِ وَ کَفی وصلاهً وسلاماً علیَ النَّبیِّ و آلهِ، و صحبهِ الَّذینَ اصطَفی وَ ارضَ اللهُمَّ عَلی مَن سارَعلی نَهجهِ واهتدی .
امّا بعد:
اگر به اوضاع کنونی جامعه اسلامی بنگریم، متوجه می شویم که مسلمانان بیشتر ارزش های اخلاقی زیبا را رها نموده و در اثر آن از پدیده هایی چون: فساد، وفور مشکلات و نبود اعتماد میان افراد، رنج می برند. لذا بر هر مسلمانی که کمترین امکانات را برای توجیه مردم داشته باشد، واجب است صدای خویش را در مقابل گوش آنان بلند نماید به امید اینکه صدایش به اعماق دل ها سرایت نموده و تأثیر آن بر اعمال انسان ها نمایان شود و جامعه اسلامی را به راه صحیح برگرداند.
یکی از اخلاق نیکو که امروزه کم رنگ شده است، صداقت و راستگویی می باشد. در نتیجه ی کم رنگ شدن این اخلاق نیکو همه ی افراد جامعه در حالتی از شک و تردید به سر می برند و بیشترشان احساس راحتی و آرامش را از دست دادهاند.
شیوع دروغ گویی سبب می شود که انسان در حالتی از نگرانی به سر ببرد، چرا که شک و تردید به قلب او راه یافته و در نتیجه به انسانی سرگردان و ناخشنود تبدیل می شود که از ته دلش به هیچ گونه عملی اطمینان پیدا نمی کند و هیچ گفتار و کرداری را تصدیق نمی نماید لذا زندگیاش به شقاوت و بدبختی همیشگی تبدیل می گردد.
به خاطر اینکه ما همه خواهان زندگانی آرام و مطمئن می باشیم باید خویشتن را به زیور راستگویی آراسته نموده و دروغ گویی را رها نماییم وبه خاطر همه ی اینها نیاز ما به بررسی و سخن گفتن در این موضوع ضروریست.
آیاتی از قرآن در ارتباط با صداقت:
بی گمان صداقت صفتی نیکو است که هر مرد وزن مسلمان خود را با آن مزیّن می نماید، در مقابل صداقت و امانت، دروغگویی و خیانت وجود دارد که به هیچ وجه جایز نیست این دو صفت در پیامبران وپیروان آنها وجود داشته باشند. لذا خداوند عز و جل ما را به راستگویی دستور داده و می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» [توبه:۱۱۹]
این ندای ویژه ی خدای عز و جل به ایمان داران است که به آنان فرمان می دهد از او بترسند و با راستگویان همراه شوند.
وخداوند میفرماید: «یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً*یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمَالَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِیماً» ((ای مؤمنان از خدا بترسید و سخن حق و درست بگویید، در نتیجه خدا اعمالتان را بایسته می کند و گناهانتان را می بخشاید. اصلاً هرکس از خدا و رسولش فرمانبرداری کند، قطعاً به پیروزی و کامیابی بزرگی دست یافته است.)) (احزاب ۷۰-۷۱ )
برخی گفته اند مقصود از «قول سدید» در آیه گفتار راست است و بعضی گفته اند قول سدید، گفتن: ” لا اله الا الله ” میباشد که این گفته بیانگر ارزش و جایگاه راستگویی می باشد.
خداوند در قرآن کریم هنگامی که پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ از مکه خارج می شد این دعا را به او می آموزد: «وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَاناً نَصِیراً» بگو: پروردگارا! مرا صادقانه (به هر کاری) وارد کن، و صادقانه (از آن) بیرون آور، و از جانب خود قدرتی به من عطا فرما که (در امر حکومت بر دوستان و اظهار حجت در برابر دشمنان، برایم ) یار و مددکار باشد. (اسراء: ۸۰)
احادیثی در ارتباط با صدق:
به یقین پیامبرصَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ ما را به راستگویی و صداقت تشویق نموده و در این رابطه سخنان گهرباری از ایشان به ما رسیده است. از عبد الّله بن مسعود رضی الله عنه روایت شده که پیامبرصَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ فرمودند: «إِنَّ الصِّدْقَ یَهْدِی إِلَى الْبِرِّ، وَإِنَّ الْبِرَّ یَهْدِی إِلَى الْجَنَّهِ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَیَصْدُقُ، حَتَّى یَکُونَ صِدِّیقًا، وَإِنَّ الْکَذِبَ یَهْدِی إِلَى الْفُجُورِ، وَإِنَّ الْفُجُورَ یَهْدِی إِلَى النَّارِ، وَإِنَّ الرَّجُلَ لَیَکْذِبُ حَتَّى یُکْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ کَذَّابًا»؛ «برشما باد که به صداقت و راستگویی روی آورید، چرا که صداقت انسان را به نیکویی راهنمایی می کند و نیکویی نیز انسان را به بهشت راهنمایی می کند، پیوسته انسان راستگویی را پیشه ی خود کرده و به دنبال آن می رود تا اینکه نزد خداوند از جمله صدیقان نوشته می شود، و بر شما باد که از دروغ گویی بپرهیزید چون که دروغ گویی انسان را به گناه و فجور راهنمایی می کند و گناه و فجور نیز انسان را به دوزخ راهنمایی میکند و پیوسته انسان دروغ میگوید و به دنبال آن میرود تا اینکه نزد خداوند ازجمله دروغگویان نوشته میشود. [۱]
از ابومحمد، حسن فرزند علی ابن ابیطالب، نوه و ریحانهی رسول خداصَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ روایت است که فرمود: این نکته را از پیامبرخدا صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ به خاطر دارم که فرمود: «دَعْ مَا یَرِیْبُکَ إِلَى مَا لاَ یَرِیبُکَ»؛ آنچه را که تو را در شک و تردید میاندازد، رهاکن و به آن چیز بپرداز که تو را در شک و تردید نمی اندازد.[۲]
به این شکل صداقت و راستگویی سبب اطمینان و آرامش در درون انسان می شود. ما هنگامی که با شخصی که به راستگویی معروف است، سخن می گوییم، احساس امنیت و آرامش مینماییم؛ اما اگر انسان در صداقت کسی که با او سخن میگوید، شک داشته باشد، در مقابل سخنانی که با او میزند، احساس ترس و دلهره مینماید؛ و دلش به آن اطمینان پیدا نمیکند و این همان چیزی است که پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ ما را از آن آگاه نموده است.
منبع: کتاب جلوه هایی از اخلاق مؤمنان انتشارات آراس
تألیف: دکتر وجدی غنیم
ترجمه: خالد ایوبی نیا
[۱] – متفق علیه .
[۲] – ترمذی و دیگران این حدیث را روایت کردهاند. مراجعه شودبه جامع العلوم و الحکم، حدیث: ۱۱٫
ادامه دارد
