صلح با صلاح الدین، مقدمه آشتی با تاریخ کرد و کردستان است

✍ اسماعیل شمس

? در ۵ یادداشت قبلی نوع نگاه گفتمان های چپ، اسلام سیاسی و باستان گرای متأثر از چپ کردستان به صلاح الدین مورد بررسی قرار گرفت. گفته شد که صلاح الدین و خانواده ایوبیان با وجود خدمات بسیار گسترده خود به احیای تاریخ و هویت کردی در میان همتباران کرد خود غریب و بیگانه شده اند. بیگانگی با این بخش از تاریخ تنها یک نمونه است، می توان گفت که تبلیغات تاریخی هر سه نحله ایدئولوژیک و سیاسی کرد سبب شده است که جامعه و به ویژه جوانان کرد نه تنها با تاریخ صلاح الدین و ایوبیان که با کلیت تاریخ کرد و کردستان بیگانه شوند و با آن همذات پنداری نکنند و خویشتن را در امتداد آن تاریخ تعریف ننمایند. بالاتر از آن به دشمنی با این تاریخ بپردازند و یا برای فرار از آن دست به دامان افسانه و اسطوره شوند.

? برای روشن شدن گزاره اصلی مورد بحث در این یادداشت از یک تمثیل استفاده می کنم: پدر و مادری را در نظر بگیرید که با یکدیگر اختلاف نظر دارند و در جلوی چشم فرزندان خود با هم دعوا می کنند. هر یک از آنها برای اثبات خود در نزد فرزندانشان دیگری را نفی می کند و انواع و اقسام جرمها و گناهان کرده و نکرده را به او نسبت می دهد. در این حالت، پدر یا مادر ناآگاه ممکن است به این دلخوش باشد که توانسته است طرف مقابل را نزد فرزندانش مقصر دعوا معرفی و خود را تبرئە کند؛ اما واقعیت آن است که در نزد این فرزندان، اعتبار هم پدر و هم مادر زیر سؤال می رود و در بلندمدت، کلیت خانواده دچار فروپاشی می شود. آنچه که گروههای مختلف چپ، اسلام سیاسی و باستان گرا و سایر جریانهای سیاسی و ایدئولوژیک و قبیله ای کرد در طول سالهای گذشته با تاریخ کردستان کرده اند، بی شباهت با این تمثیل نیست.

? اگر از بی اعتبار سازی کلیت تاریخ و فرهنگ کردی توسط جریانهای استشراقی و حامیان کرد و غیر کرد آنان بگذریم که موضوع یادداشت کنونی نیست، وقتی هر کدام از این گفتمانهای کردی آن بخشی از تاریخ کردستان را که با پیش فرضهای ایدئولوژیک آنان سازگار نیست نفی و طرد می کنند، نتیجه آن می شود که نفرت از کلیت تاریخ؛ و نفرت از گذشته به طور عام در ذهن جامعه درست می شود. جوانانی که تابع هیچ کدام از ایدئولوژی های موجود نیستند، اما به سبب علاقه یا کنجکاوی مطالب متفاوت نویسندگان حامی آنان را می خوانند یا تلویزیونهای آنان را می بینند و شبکه های اجتماعی و رسانه هایشان را پی گیری می کنند با همه این تاریخ، قهر و از کلیت گذشته این جامعه و این سرزمین فرار می کنند؛ زیرا در ذهن آنان حاصل جمع و نتیجه دیدگاه همه گفتمانهای هویت گرای کرد این است که چیز درد به خوری در تاریخ کرد و کردستان وجود ندارد. از سوی دیگر وقتی هر یک از جریانهای قبیله ای و گفتمانهای هویتی پاره ای از تاریخ و فرهنگ کردستان را از مدار تاریخی آن جدا و ملک مطلق خود می دانند، ناخواسته دیگران را هم از آن بیزار می کنند. نتیجه نهایی این وضعیت دوگانه و دوقطبی آن می شود که هر کس نسبت به بخشی از این تاریخ دل چرکین می گردد و در نتیجه هیچ اجماعی در ارتباط با آن پیدا نمی شود و نمی توان یک پیوند و نسبت منسجمی میان کلیت تاریخ گذشته و وضعیت امروز این جامعه برقرار کرد.

? آنچه که به عنوان نتیجه گیری از مباحث داستان یک تحریف می خواهم بگویم، این است که داستان تحریف تاریخ صلاح الدین به طور خاص و تاریخ کردستان به شکل عام با آغاز فعالیت گفتمانهای هویت گرا و ایدئولوژی اندیشی آغاز شد که که مبانی فکری خود را نه از تاریخ و فرهنگ خود که از بیگانه گرفته بود و پایان آن هم البته منوط به مصالحه این گفتمانها با تاریخ خود است. امروزه اگر از آشتی روس‌ها با تاریخ خود بگذریم که بر همگان عیان است، چینی ها هم پس از سالها مبارزه با آموزه های کنفوسیوس که از دوران مائو آغاز شد با آنها آشتی کرده اند و در رسانه های رسمی دولت، تبدیل چین به ابر قدرت جهانی را ناشی از الهام نخبگان کشور از دوهزار سال میراث کنفوسیوسی می دانند. در همین کشورهای عربی و اسلامی کنار ما هم جریانهای اسلامی هر کشور و حتی طالبان، قرائت ملی خود را از اسلام ارائە می دهند و دیگر از آن آموزه های فرامرزی خبری نیست. گفتمانهای هویت گرای کرد هم باید بدانند که زمانه عوض شده است و بهتر است با تاریخ خود مصالحه کنند. تاریخ صلاح الدین و به شکل عام تاریخ کرد نیازمند مطالعه با یک گفتمان تاریخی و فرهنگی درون‌زا است؛ گفتمانی که مبانی خود را نه از متن ایدئولوژی های وارداتی که از دل تاریخ و فرهنگ کرد استخراج کند. ما باید با هر بخشی از تاریخ خود که تحت تأثیر گفتمان های هویت گرا با آن جنگیده ایم، صلح کنیم.دشمنی و قهر با بخشی از تاریخ، چه باستانی و چه اسلامی نتیجه ای جز متضرر شدن دسته جمعی و فروپاشی اجتماعی نخواهد داشت.
?کردستان نامه

? @Sozimihrab ?