فرزندان ما ، در باره اندلس چه می دانند؟!

فرزندان ما در باره قهرمانان مسلمان اندلس می دانند؟

نویسنده : دکتر جاسم المطوع 

« امروز ، به مناسبت سالروز شکست و بیرون راندن مسلمانان از اسپانیا ، در پایتخت این کشور ، مادرید عید است »

این نخستین جمله ای بود که وقتی برای ایراد سخنرانی در شهر مادرید به اسپانیا سفر کرده بودم از دوستم شنیدم !

از او پرسیدم : آیا این عید در سراسر اسپانیا  گرامی داشته می شود ؟ پاسخ داد : آری ؛ این روز تعطیل رسمی است ؛ مردم در حالی که لباس عربی اندلسی به تن دارند شب ها را عید می گیرند ؛ علاوه بر هنرنمایی هایی سینمایی که جنگ ها و نبردها را به نمایش می کشد … این فعالیت ها  به این منظور صورت می پذیرد تا فرزندان مان از تاریخشان اطلاع داشته باشند و بدانند که پدرانشان چگونه با همکاری کشیشان و دولت های اروپایی مسلمانان را از اسپانیا اخراج نموده و بر آنان پیروز شده اند؟! 

این حادثه من را به تفکر واداشت ، از خود پرسیدم : ما مسلمانان ، در طول سال ، چه چیزهایی را برای فرزندانمان بازگو می کنیم ؟ آیا فرزندان مان را با قهرمانان اندلس ؛ رهبران ، علما ، پژوهشگران ، مخترعان آن کسانی که در نهضت علمی کنونی  که اروپا از آن برخوردار است نقش داشته اند، آشنا ساخته ایم؟

آیا در باره مشهورترین نبردهایی که برای مسلمانان تاریخ ساز بوده است از جمله ؛ قادسیه عراق ، یرموک و حطین در سوریه و نبرد زلاقه در اندلس با فرزندانمان سخنی گفته ایم؟!

در حالی این مقاله را می نویسم که در اسپانیا به سر می برم .. پس از اینکه یکی از جوانان مسیحی اسپانیایی به من گفت که جد هفتمش مسلمانی اندلسی بوده است ! به این قناعت رسیدم که این تاریخ گم شده و پنهان را باید از طریق نمایش و فیلم و داستان و جشن و برنامه های آموزشی و مسابقات و گردش های سیاحتی به فرزندان مان بازبشناسانیم!

آنجا ، در اندلس شخصیت های تاثیر گذاری زیسته اند که اگر فرزندانمان با زندگانی آنان آشنا شوند قطعا در احیای روحیه عزت دینی و هویت و عقیده ایمانی آنان سهم به سزایی خواهد داشت و همچنین با مجاهدت و تلاش های فراوانی که آن بزرگواران جهت نشر دین و محقق ساختن عدالت آسمانی  آشنا خواهند شد ؛ از جمله این بزرگان مسلمان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

*  عبدالرحنان الداخل .. به فرزندانمان بگویی که او چگونه به تنهایی و در سن 25 سالگی و در حالی که آواره بود وارد اسپانیا می شود و سپس به ریاست جمهوری می رسد ، دولتی قوی و متحد تشکیل می دهد و به حکیمانه ترین شیوه آن را اداره می کند؟

و برای فرزندانمان تعریف کنیم که او چگونه به عاملی تبدیل می شود جهت احیای دولت اموی در اروپا و چه طور این دولت را به مترقی ترین دولت های جهان تبدیل می کند ؟

* (عبدالرحمن الأوسط) یا(عبدالرحمن الناصر) کسی که در سن 23 سالگی شهر قرطبه را تاسیس نمود و راه های مواصلاتی آن را سامان داد و معماری آن را مترقی ساخت و به احداث مساجد و مدارس و دانشگاه های آن پرداخت ؛ علاوه بر احداث کتابخانه اموی در این شهر که حاوی 400 هزار کتاب بود ؛ کتابخانه ای که به مرجعی برای پژوهشگران در سطح جهان مبدل شده بود ؛ همچنین او موفق شد تکثیر- و بازنویسی- کتب را برای نخستین بار در کشور احداث نماید ؛ آن هم با واگذاری آن به زنان خانه دار که در منزل به این مهم بپردازند ؛ همانطور که آن بزرگوار در قرار دادن اندلس به عنوان قدرتمندترین کشور جهان سهم به سزایی داشت …

ناگفته نماند که اسپانیا چهل سال پیش یک هزارمین سال وفات عبدالرحمان  را گرامی داشت.

قبل از این ها نیز بزرگواران دیگری در اسپانیا نقش ایفا کرده اند از جمله : عقبة بن نافع و موسى بن نصير و طارق بن زياد و يوسف بن تاشفين و … کسانی که در تاریخ فراموش ناشدنی مسلمانان نقش داشته اند …

و اما دانشمندان اندلس که تعدادشان فراوان است در پایه گذاری نهضت علمی اندلس در همه جوانب آن نقش اساسی داشته اند ؛ برای مثال:

*  (عباس ابن فرناس) نخستین کسی است که ایده پرواز را مطرح نمود و شیشه را از سنگ استخراج نمود و آلتی را برای محاسبه زمان اختراع کرد..

* دیگر دانشمند اندلسی کسی نیست جز (مسلمة المجريطي) کسی که دانش شیمی را از خرافات و سحر پالایش نمود و در کشف و بکارگیری اکسید جیوه نقش اصلی داشت.

*  (أبو القاسم الزهراوي) .. او پزشک و یکی از بزرگ ترین جراحان آن دوره بود … او نخستین کسی است که در زمینه جراحت به تالیف کتاب پرداخت .. او همچنین اولین کسی است که شریان را با نخ ابریشم مرتبط نمود و او برای اولین بار خون را با اتو کردن متوقف کرد و از جراحی باز استفاده کرد و سرطان ها را ریشه کن نمود..

 * (ابن حزم) او بود که گفت : زمین کروی است و به آیه (يكور الليل على النهار ويكور النهار على الليل) استدلال نمود …

* (ابن الزرقالي) .. او اصطرلابی که بعدها با نام وی شهرت یافت را اختراع نمود و او بزرگ ترین رصد کننده در عصر خودش به شمار می آمد ….

* (الشريف الإدريسي) کسی که نخستین بار از اقلیم های گوناگون سخن گفت و بدون اینکه ماهواره و دوربین های دیجیتال در اختیار داشته باشد توانست نقشه های دقیقی را طراحی کند .

* (ابن رشد) کسی که آوازه اش در دانش و فقه و قضاوت طنین افکن است …

* (ابن البيطار) .. او از مشهورترین دانشمندان گیاه شناس به شمار می آمد ..

* (ابن زيدون) اديب و شاعر فرزانه ززمانه خود

* (زرياب ) کسی که نخستین مدرسه را برای آواز و موسیقی  تاسیس نمود ..

 اگر بخواهیم از همه علما و رهبران اندلس از جمله: امام قرطبي در تفسیر ، ابن حزم اندلسي ، ابن حيان قرطبی، قاضي أبوبكر بن عربي، قاضي عياض وغيرهم  سخن بگوییم ناگزیر خواهیم شد مقالات متعددی را به رشته تحریر درآوریم …

 هرکسی تاریخش را فراموش کند و یا نسبت به آن بی توجه باشد ؛ از هیچ ریشه و اصلی برخوردار نخواهد بود و نمی تواند در حاضر و آینده اش زندگی نماید

فرق بین تاریخ و افسانه این است که اولی دربرگیرنده حقایق است و دومی چیزی نیست جز مشتی از خرافات و خیالات.

ما تاریخی سرشار از وقایع قهرمانانه داریم و نیازی به این نداریم مثل غربی ها افسانه هایی را سرهم کنیم تا بدین گونه تارخ مان را درخشان جلوه دهیم ..

این ها خاطره هایی اندلسی بود که اینجانب در حالی که در مادرید به سر می بردم به رشته تحریر درآوردم … با خود گفتم این خاطره ها را با شما نیز درمیان بگذارم امید است مثل من به آن خواطر بنگرید ..

ترجمه : یوسف ساجدی