شیخ محمد ناصرالدین بن حاج در سال ۱۳۳۳ هجری مطابق با ۹۱۴ا میلادی در شهر اشقود، پایتخت دولت آلبانی در خانواده‌ای فقیر و متدین چشم به دنیا گشود، پدر ایشان مرجع مردم بود و آنان را تعلیم و ارشاد می داد.
بعد از اینکه احمد زاغو (پادشاه آلبانی) کشورش را به سوی تمدن غربی و سکولار سوق داد، او همراه پدرش برای اقامه ی دائمی به سوی دمشق پایتخت سوریه رهسپار شدند.
علامه ناصر الدین آلبانی دروس ابتدائی را در مدرسه ی آمبولانس خیریه دمشق به پایان رسانید.
پدر ، بر این باور بود که مدارس منظم کارایی مدارس دینی را ندارد ؛ بنابر این برنامه درسی منظمی را برایش تدوین نمود و یک مرکز علمی دینی تأسیس نمود و بدین وسیله به تدریس قرآن، تجوید، صرف و نحو و فقه مذهب حنفی پرداخت و تصمیم گرفت که دیگر دروس مدرسه را ادامه ندهد .
شیخ آلبانی نزد پدرش موفق به حفظ کل قرآن به روایت حفص گردید، هم زمان که آلبانی در خدمت شیخ سعید برهانی مشغول خواندن کتب لغت و بلاغت و کتاب مراقب الفلاح در فقه حنفی بود، در دروس و جلسات علامه بهجت بیطار هم مشارکت می نمود.
شیخ آلبانی شغل و صنعت ساعت سازی را نزد پدرش با مهارت تمام فرا گرفت و از این راه امرار معاش می کرد و این شغل برای او وقت کافی برای مطالعه و درس خواندن باقی نگذاشته بود و رفتنش به شام این فرصت را برای او فراهم نمود تا بر زبان و لغت عربی و همچنین بر علوم شرعی تسلط کامل داشته باشد.
توجه و اهتمام آلبانی به علم علوم الحدیث:
علی رغم اینکه پدرش او را تشویق می کرد تا آلبانی مقلد مذهب حنفی باشد و خود را مشغول به علوم الحدیث ننماید، ولی آلبانی با متأثر شدن از مجله المنار شیخ محمد رشید رضا رحمه الله در سن ۲۰ سالگی، علوم حدیث را به خوبی فرا گرفت و اولین کاری که انجام داد، محو کردن کتاب حافظ عراقی “المغنی عن حمل الاسفار فی تخریج ما فی الاحیاء من الاخبار” بود.
این کار شیخ آلبانی، پیروزی بزرگی برای ایشان بود؛ چون اهتمام به علوم الحدیث، شغل اساسی برای او رقم خورد و در دمشق مشهور گردید، تا جایی که رئیس مدرسه ی ظاهری در دمشق، غرفه ای از مدرسه را در اختیار او قرار داد تا در آن مشغول به تحقیق و پژوهش علم مفید باشد. اضافه بر آن مدیر مدرسه، کلیدی در اختیار شیخ آلبانی گذاشت تا هر گاه دوست داشت وارد آن غرفه شود.
تألیفات و تصنیفات شیخ آلبانی:
ایشان در نیمه دوم از عمرش شروع به کار شد و اولین کتاب تألیف شده ی او در زمینه “فقه معرفه الدلیل” و “فقه المقارن”، به نام”تحذیر الساجد من اتخاذ القبور مساجد” بود که تاکنون چندین بار چاپ گردیده است و در اوایل فارغ التحصیلی، کتاب “الروض النضیر فی ترتیب وتخریخ معجم الطبرانی الصغیر” را نگارش نمود که هنوز هم تجدید چاپ می شود.
مشغول شدن شیخ آلبانی به احادیث رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم سبب شد تا آلبانی متمایل به منهج سلف شود، مطالعه کتاب‌های شیخ الاسلام ابن تیمیه و شاگرد ایشان ابن قیم و غیر آنها از پرچمداران مدرسه سلفیت، سبب علاقمندی و ثبات بیشتر او بر منهج سلف گردید.
شیخ آلبانی پرچم دعوت به سوی توحید و سنت نبوی را در سوریه برافراشت و به دیدار مشایخ و اساتید کثیری در دمشق پرداخت که در بین او و مشایخش مباحثه های زیادی در باره توحید و تعصب مذهبی و بدعت رخ داد..
به همین خاطر شیخ آلبانی از طرف متعصبان مذاهب و مشایخ صوفی مسلک و …مورد تهاجم قرار گرفت و علیه او غوغا برپا کردند که او وهابی و گمراه است و به شیوه های گوناگون مردم را از پیرامون او دور و پراکنده می کردند..
این در حالی بود که علما و فضلای دمشق که معروف به علم و دین بودند، دعوت او را لبیک گفته بودند و در میان آنان کسانی بودند که شیخ آلبانی را بر استقامت بر دعوت خویش تشویق می کردند، از جمله آنان می توان به علمای زیر اشاره نمود:
علامه بهجت بیطار و شیخ عبدالفتاح، رئیس جمعیت جوانان مسلمان در سوریه و شیخ توفیق بزره و …. از اهل فضل و اصلاح(رحمهم الله).
کارهایی که شیخ آلبانی در خلال عمرش انجام می داد عبارت بودند از:
الف) دروس علمی که در طول هفته ۲ بار با حضور و آماده بودن طلبه ها و بعضی از اساتید دانشگاه ارائه می کرد…
برخی از کتب درسی که در این حلقات تدریس می کرد عبارت بود از:
۱- فتح المجید عبدالرحمن پسر حسن پسر محمد …. .
۲- الروضه الندیه شرح الدر البهیه شوکانی که صدیق حسن خان آن را شرح داده است.
۳- اصول فقه عبدالوهاب خلاف.
۴- الباعث الحثیث شرح اختصار علوم الحدیث لابن کثیر که احمد شاکر آن را تشریح کرد ه است.
۵- منهاج الاسلام فی الحکم محمد اسد.
۶- فقه السنه سید سابق.
ب) مسافرت‌هایی که یک هفته در طول هر ماه انجام می داد و بعدها بر تعداد روزها افزود و به استان های سوریه مسافرت می کرد، همچنین به بعضی از مناطق سرزمین اردن مسافرت می نمود و در نتیجه این تحرکات آلبانی باعث شد که مقامات ! نسبت به او بدبین شوند و از طرف قاضی حکم زندان برای او صادر گردد.
تألیفات شیخ آلبانی و دریافت جوایز:
شیخ آلبانی دارای خدمات و تلاش فراوانی بوده است، از جمله:
(۱) شرکت در اجتماعات علمی شیخ محمد بهجت بیطار که در دمشق برگزار می شد، همراه با اساتید دیگری از جمله عزالدین تنوحی .
(۲)دانشگاه دمشق، رشته شریعت، شیخ آلبانی را برگزید تا احادیث معاملات را از موسوعه فقه اسلامی استخراج نماید، این دانشگاه از سال ۱۹۵۵ میلادی در فکر این کار بود.
(۳) عضویت در گروه حدیث که بین دو کشور مصر و سوریه جهت اشراف بر نشر کتب اهل سنت تشکیل شده بود.
(۴) دانشگاه سلفی در بنارس هند از شیخ آلبانی خواست که سرپرستی این دانشگاه را بر عهده بگیرد، اما شیخ به خاطر جنگ میان هند و پاکستان و دوری از خانواده آن را نپذیرفت.
(۵) شیخ حسن بن عبدالله آل الشیخ وزیر معارف عربستان سعودی در سال ۱۳۸۸ه از شیخ آلبانی دعوت به عمل آورد تا سرپرستی بخش دراسارت اسلامی علیا در جامعه مکه را بر عهده بگیرد، اما به علت تغییر و تحولی که بر کشور آمد، این در خواست تحقق نیافت.
(۶) در سال ۱۳۹۵ه تا سال ۱۳۹۸ه به عنوان عضو مجلس اعلای مدینه منوره برگزیده شد.
(۷) از طرف اتحاد الطلبه المسلمین در اسپانیا از شیخ آلبانی دعوت به عمل آمد و ایشان سخنرانی علمی مهمی ارائه دادند که بعداً به عنوان “الحدیث حجه بنفسه فی العقائد والاحکام” بارها چاپ گردید.
(۸) به کشور قطر مسافرت نموده و در آن جا سخنرانی مهمی به عنوان “منزله السنه فی الاسلام” ارائه نمود.
(۹) از طرف شیخ عبدالعزیز بن باز رئیس اداره البحوث العلمیه والافتاء از شیخ آلبانی دعوت به عمل آمد تا برای کار دعوت و تبلیغ مردم به سوی توحید و چنگ زدن به کتاب و سنت نبوی و منهج اسلامی حق ، به مصر و مراکش و بریتانیا مسافرت نماید.
(۱۰) از شیخ آلبانی برای چندین کنفرانس و کنگره علمی و ایراد سخنرانی دعوت به عمل آمد که در بعضی حضور یافته و در بعضی هم به خاطر مشغله زیاد به کار تحقیق و پژوهش علمی شرکت نکرده است.
(۱۱) چندین بار به کویت و امارات جهت ارائه سخنرانی سفر کرده و همچنین برای ارائه دادن دروس علمی مفید برای طلاب و مهاجران کشورهای اروپایی به چندین کشور مسافرت کرده است.
(۱۲) شیخ آلبانی دارای مؤلفات و تحقیقات ارزشمند بیش از دهها کتاب می باشد که بیشترشان با انواع زبان‌ها و چندین بار ترجمه شده اند، از جمله:
ارواء الغلیل فی تخریج احادیث منار السبیل.
سلسله الاحادیث الصحیحه وشئ من فقهها وفوائدها.
سلسله الاحادیث الضعیفه والموضوعه واثرها السئ فی الامه.
و صفه صلاه النبی من التکبیر الی التسلیم کانک تراها.
(۱۳) در سال ۱۴۱۹ ه/۱۹۹۹ م کمیته انتخاب و پرداخت جائزه جهانی ملک فیصل برای دراسات اسلامی تصمیم گرفت که به شیخ آلبانی سوریه ای تحت عنوان “الجهود العلمیه التی عنیت بالحدیث النبوی تحقیقا و تخریجا و دراسه” به خاطر سعی و تلاش در خدمت به حدیث نبوی جائزه ای اهدا نماید.
وصیت شیخ آلبانی برای عموم مسلمانان:
ان الحمد لله نحمده و نستعینه و نستغفیره، ونعوذ بالله من شرور انفسنا ومن سیئات اعمالنا، من یهده الله فلا مضل له و من یضلل فلا هادی له ، و اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمد ا عبده و رسوله و بعد…
وصیت من برای تمام مسلمانان جهان و مخصوصاً برادرانی که از طریق کتاب و سنت نبوی و منهج سلف صالح با ما نسبت برادری دارند به شرح زیر است:
اولاً خودم و بعد آنها را به تقوای الهی و طلب علم نافع وصیت می نمایم، همان گونه که خداوند می فرماید: «و اتقوا الله ویعلمکم الله» و توصیه می‌کنم که شناخت کامل از اعمال صالحی که از کتاب و سنت نبوی و منهج سلف صالح اخذ شده داشته و آن را به اندازه استطاعت با عمل خود مقرون نمایند، تا در روزی که «لا ینفع مال و لا بنون الا من اتی الله بقلب سلیم» برای آنان حجت کافی باشد.
بعد مسلمانان را وصیت می نمایم تا از گروه هایی که از راه منهج سلف صالح خارج شده اند، با جدیت هرچه بیشتر دوری نمایند. من به خاطر اقتدا به فرموده ی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم چنیین توصیه ای می نمایم که می فرماید:
«وکونوا عبادالله اخوانا کما امرکم الله تبارک تعالی».
همان گونه که قبلا اشاره کردم و بار دیگر به خاطر اهمیت کلام تکرار می کنم که بر ما لازم است تا مخالفان خود را با نرمی و آرامش و حکمت دعوت نماییم؛ همان گونه که خداوند می فرماید: «ادع الی سبیل ربک بالحکمه والمو عظه الحسنه وجادلهم بالتی هی احسن».
و اولین کسی که لازم است با او با حکمت و موعظه حسنه برخورد کنیم، کسی است که با ما در مسائل عقیده به شدت دشمنی می نماید ، تا روش و اسلوب کار ما انسان‌ها با اسلوب کار خداوند مخالفت و ضدیت نداشته باشد و از تمام مسلمانان در سراسر جهان خواهانم که پرچمدار آداب اسلامی باشند و در این راه رضایت خدا را کسب کنند.
آخرین وصایای شیخ آلبانی:
اولا همسر و فرزندان و همچنین تمام دوستان و محبوبان خود را وصیت می نمایم که هرگاه خبر وفات این جانب را شنیدند، برایم از خداوند طلب مغفرت و رحمت الهی خواستار شوند و با نوحه و صدای بلند برایم گریه نکنند.
ثانیاً: در تسلیم و به خاک سپاری ام تعجیل نمایند و خویشاوندان و دوستان را آگاه ننمایند، مگر آن اندازه که بتوانند کار دفن و کفنم را انجام دهند و توصیه می کنم که دوست مخلص و همسایه ی محبوبم (عزت خضر ابو عبدالله) مرا غسل نماید.
ثالثاً: به خاطر ایجاد مشقت در حمل جنازه ام مرا در نزدیک ترین مکان تسلیم به خاک نمایند و در ضمن تشیع کنندگان سوار ماشین شوند و به خاطر ترس از نبش قبرم در آینده، مرا در قبرستان قدیم تسلیم به خاک کنند.
همشهریان محل فوتم را توصیه می نمایم تا فرزندانم و مردم خارج از شهرم را آگاه ننمایند، مگر بعد از تشیعم، تا این که عاطفه بر آنان غلبه نکند و کارهای روزمره خود را انجام داده و باعث تأخیر در دفن جنازه ام نشوند و از خداوند خواهانم تا گناهان گذشته و آینده ام را ببخشاید.
و همچنین توصیه می کنم تا کتاب هایم را اعم از کتاب های چاپ شده و غیر ه را به کتابخانه ی دانشگاه اسلامی مدینه منوره اهدا کنند، چون آن گاه که مدرس بودم با دعوت کردن قرآن و کتاب سنت نبوی به سوی منهج سلف صالح خاطره خوبی دارم.
از خداوند متعال خواهانم تا در مقابل زحماتم به من سود برساند، همان گونه که به طلاب سود رسانید و امیدوارم که خداوند به سبب تربیت و اخلاص و دعوت ایشان، خداوند به من نفع برساند.
«ربی اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی والدی وان اعمل صالحا ترضاه واصلح لی فی ذریتی انی تبت الیک وانی من المسلمین»
آمین یا رب العالمین
مترجم: علی ملازاده – ۱۳۹۷/۷/۲۱ – نقده آرنه
