مختصری اندر باب روزه و رمضان(مسایل فقهی) ۲-۲

سنتهای روزه

اول: سحری خوردن، زیرا پیامبر میفرماید: سحری بخوردید چون سحری دارای خیر و برکت است./ بخاری.

دوم: سحری دیر خوردن سنت است برای اینکه توانایی بدن بسیار کم نگردد و زیاد گرسنه و تشنه نشوید.

سوم: افطاری کردن با چیزی خیس سنت است مانند خرمای خیس یا آب و بعد از ان هر چیزی که حلال است تناول نمایید.

چهارم: هنگام افطاری دعا کردن و بگوید: “اللهم إنّى لک صمت، وعلى رزقک ڕفطرت، وعلیک توکّلت، وبک آمنت، ذهب الظمأ، وابتلت العروق، و ثبت الاجر ان شاء الله تعالى  یا واسع الفضلاغفر لی، الحمد لله الّذی أعاننی فصمت، ورزقنى فـأفطرت”). یا میتواند تنها قسمت: (اللهم إنّى لک صمت، وعلى رزقک ڕفطرت، وعلیک توکّلت، وبک آمنت، ذهب الظمأ، وابتلت العروق، و ثبت الاجر ان شاء الله تعالى) و همچنین میتواند با زبان خودش دعا را بخواند و شکر خدا را بجا بیاورد از اینکه توانسته روزه بگیرد و‌ به اتمام رسانیده است.

پنجم: سنت است با جمعی از مسلمانان یا خانواده افطاری کنیم همچنین چیزی هم به آنها تقدیم کنیم.

ششم: محبتی با آغوش باز تناول با خانواده و فامیل و همسایه و تنگدستان بسیار دارای اجر و ثواب است.

هفتم: تلاش برای ادای تمام  نمازها به جماعت مخصوصا نمازهای تراویح را از دست ندهد، اگر در مسجد هم از دست رفت در خانه انجام دهیم هر چند ثوابش در مسجد بیشتر است چون جماعت است و همراه مسلمانان گرد هم میاییم.

هشتم: ماندن در مسجد با نیت اعتکاف بسیار ثواب دارد مخصوصا در ده شب آخر رمضان که بی‌نهایت دارای ثواب است.

نهم: بسیار دعا و استغفار از پروردگار زیرا انسان ایماندار هنگام روزه‌داری بیشتر به خدا نزدیک می‌شود خدواند نیز دعاهایش را قبول می‌کند.

  کارهای لازم برای روزه داری

برای انسان روزه‌دار خودداری از تمام گناهان و منکرات و سرپیچی از دستورات الهی لازم است، زبان خود را از ( دروغ، غیبت، دورویی و نمامی، ناسزا گفتن، فتنه) محافظت نماید همچنین تمام اعضای بدن خود را از انجام گناه محافظت نماید و برای این امر مشغول به قرآن خواندن و یاد پروردگار، و به مطالعه و خداپرستی و کارهای روزمره بپردازد.

مکروهات روزه

تعدادی مسائل هنگام روزه داری زشت هستند که هر کس به اندازه‌ی توانایی خود از آنها خودداری نماید قسمتی از چیزهایی که در پایین آورده‌ایم مسایل ناپسند است که روزه را باطل نمیگند و حرام نیز نیستند ولی ناپسند و زشت می‌باشند‌.

یکم: روزه‌ی پشت سر هم، یعنی دو روز را پشت سر هم روزه گرفتن بدون تناول هیچ گونه خوردن و آشامیدن و این کار تنها برای پیامبر بوده که همه‌ی رمضان را پشت سر هم روزه بوده است، اما مسلمانان را از این نوع روزه گرفتن منع نموده است و این رحم و مهربانی برای مردم بوده است.

دوم: بوسه کردن همسر و هر نوع کاری که مربوط به همخوابی است زیرا احتمال منی آمدن یا همخواب شدن است و روزه‌‌شان از دست برود اما روزه با بوس همسر باطل نمیگردد ولی بهتر است از انجام آن تا هنگام افطار خودداری گردد.

سوم: استفاده زیاد از عطر و رفتن بیش از اندازه به حمام اما نه عطر و نه حمام روزه را باطل نمیکند.

چهارم: چشیدن غذا و جویدن ادامس زیرا احتمال رسیدن چیزهایی از اینها به شکم است و همچنین آدامس آب داخل دهان را زیاد میکند و تعدادی از علما باور به شکستن روزه با این آب دارند ولی نه چشیدن غذا و آدامس صاف به شرطی که به شکم نرسد روزه را باطل نمیکنند اما لازم است از اینها خودداری نماید.

پنجم: زیاد آب در داخل دهانگردانیدن هرچند اشکالی ندارد و روزه را باطل نمیکند مخصوصا الان که فصل گرماست و‌ آب به دهان کردن از آزار رساندن به بدن بهتر است به شرطی که در آن مبالغه صورت نگیرد.

ششم: استفاده از مسواک بعد از نماز ظهر مکروه است ولی حرام نیست و روزه را باطل نمی‌کند.

چیزهایی که می توانند عذری برای افطار باشند

برای هر شخص روزه‌دار درست است که در حالات زیر روزه‌ی خود را بشکند. اما نباید این را از یاد برد، تمام این حالات که اجازه روزه خوردن داده شده است باید شخص ارزش این ماه را به یاد داشته باشد و همچنین جلوی چشم مردم ویزی نخورد و احترام این ماه را داشته باشد تنها در این شرایط و اگر شرایط تمام شد باید روزه بگیرد.

یکم:  سفر و مسافرت اما این سفر باید از چند شرط برخوردار باشد از جمله:

– باید سفر مدتش انقدر طولانی باشد که بتواند نمازهایش  را قصر و جمع نماید و اگر قبل از نماز صبح بیرون رود و هنگام طلوع خورشید از مکان خود بیرون رفته باشد میتواند روزه نگیرد، ولی اگر بعد از نماز صبح از خانه برای سفر بیرون رود باید روزه بگیرد اما اگر احساس ناراحتی شدید کرد میتواند روزه نگیرد، بسیاری از علما بر این باورند که باید مسافت سفر ۸۹ کیلومتر باشد. اما اگر احساس ناراحتی شدید کرد میتواند در مسافت کمتر هم روزه نگیرد در مذهب شافعی شرط دیگری نیز برا شخص مسافر این است که ان شخص کسی نباشد که همیشه در سفر باشد مانند شخصی که راننده است در این شرایط روزه نگرفتن حرام است، اما اگر روزی از روزها توسط روزه گرفتن دچار ناراحتی شدید شد در این حالت میتواند روزه‌ی خود را بشکند.  یکی از شرطهای دیگر اینکه سفر مباح باشد و برای انجام معصیت و گناه نباشد آنها برایشان جایز نیست روزه نباشند چون نوعی همکاری برای انجام کارهایشان اگر روزه نباشند.

 ۲- مریضی، اگر معلوم شود که به سبب مریضی نمیتواند روزه بگیرد یا دچار ناراحتی شود یا اینکه مریضی بیشتر شود یا دیرتر مداوا پیدا کند در این حالت می‌تواند روزه بگیرد، اما در این حالت ضروری است که پزشکی متخصص اجازه آن را بدهد و اگر متعهد و مسلمان باشد بهتر است بخصوص در جهان اسلامی که پزشک مسلمان وجود دارد لازم است این پزشک متعهد و خداترس باشد.

۳- زن شیرده و حامله هم با توجه به  ترس از اینکه احتمال دچار مریضی شوند می‌توانند روزه نگیرند یا اگر به خاطر فرزند روزه را بشکنند باید روزه را دوباره بگیرند.

۴- پیری، تمام علما بر این باورند که روزه‌ی رمضان بر پیر از کار افتاده واجب نیست و لازم به قضای روزه نیست زیرا در تمام طول سال توان روزه‌داری را ندارند و در قبال هر روزه فدیه میدهند.

مریضی که امید مداوا نداشته باشد تنها فدیه میدهد و روزه نمی‌گیرد و قضای ان را نیز نمی‌گیرد .

۵- بسیار تشنه و گرسنه بودن، اگر شخصی  که بیش از حد گرسنه و تشنه شود و نتواند روزه را ادامه دهد و هوشیاری خود را از دست دهد یا حسی از خواس پنج گانه اش را از دست دهد در این صورت باید روزه اش را بشکند.

۶-  صاحبان کار سخت و دشوار، مانند کارگران و همه‌ی کسانی که دارای شغل سخت و دشوار هستند اینها اگر احساس کنند که روزه گرفتن به انها ضرر می‌رساند میتوانند روزه نگیرند اما لازم به قضای روزه است و به شرط این که مطمئن باشد که اگر از کارش دست بکشد به او ضرر می‌رسد ولی اگر بداند که به او زیانی نمیرسد باید تا زمانی که روزه است دست از کار بکشد.

چیزهایی که روزه را باطل می‌کنند

یکم:  هر چیزی که عمدا وارد شکم و سر شود ، اما اگر فراموش کند که روزه‌دار است و چیزی نوشید یا خورد روزه‌اش باطل نمیشود یا اگر چیزی از طریق رگ و پوست وارد بدن شد روزه را باطل نمی‌کند.

دوم: عده ای از فقها بر این باورند که آمپول های خوراکی روزه را باطل می‌کند چه از جلو و چه از پشت که زده شود.

سوم: استفراق عمدی هم روزه را باطل می‌کند.

چهارم: نزدیکی زناشویی عمدی اما اگر اطلاعی از حرام بودن نداشته باشد روزه‌اش باطل نمی‌شود .

پنجم: آوردن آب خود از طریق استمنا اما اگر در خواب بود یا اگر خودبخود آب بیاید روزه باطل نمی‌شود.

ششم: جاری شدن خون عادت ماهیانه و  زایمان اگر یک ذره هم باشد.

هفتم: زایمان هم اگر خون همراه نداشته باشد روزه را باطل مینماید.

هشتم: دیوانگی وزوال عقل

نهم: کافر شدن و برگشتن از دین اسلام

نویسنده ملا جعفر گوانی

مترجم : سه وزه حیدری

  بخش نخست این مقاله را اینجا مشاهده کنید