تاریخ

نگاهی نو به تولد پیامبرصلی الله علیه وسلم

نگاهی نو به تولد پیامبرصلی الله علیه وسلم

معمولاً مردم درکشورها و مناطق مسلمان نشین ، به مناسبت ربیع الاول ، هر سال ، شادی کرده و با برپایی جلسات و جشن های سرورآمیز به خواندن شعرها و سرودهایی در وصف و مدح مولودربیع ،همراه با توضیح فرازهایی از تولد حضرت رسول بویژه جزئیات سرسام آور آن وهمچنین ثواب لایتناهی مولودی دادن و مولودی خوانی با اشعار و سروده هایی اغلب تکراری و کلیشه ای می پردازند.
درباره تولد پیامبر اسلام (ص) که می خواستم مطلبی بنویسم ، پس از مراجعه به منابع وکتب مختلف به چند نکته و نتیجه جالب و شنیدنی دست پیدا کردم که خلاصه وار به عرض می رسد.
نکته 1- علی رغم اینکه تولد پیامبراسلام (ص)از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و برای ما مسلمان ها جالب و حیاتی است ولی می بینیم که در قرآن و حدیث صحیح ،اصلاً به این قضیه پرداخته نشده است! این در شرایطی است که تمام زوایای شخصیتی پیامبر از جمله اخلاق ، سیاست ، صلح و جنگ و .. آن حضرت ، در مکه و مدینه به تفصیل – در قرآن – مورد بحث قرار گرفته است!

نکته 2- از شخص پیامبر و یا اصحاب بسیار وفادارش و حتی دو نسل بعد از آنان ، روایت نشده که به مناسبت تولد حضرت محمد(ص) به اجرای برنامه و توزیع نقل و نبات و شیرینی در بین مردم مبادرت ورزیده باشند .
نکته 3- کتاب های تاریخی و مورخان ، هرچند در این باره قلم فرسایی نموده اند ولی درباره پوشش خبر تولد حضرت محمد به شدت دچار اختلاف و چند دستگی شده اند ، به گونه ای که نه در سال تولد آن حضرت اتفاق نظر دارند و نه در روز و نه در مکان تولدش.
عده ای از مورخان آورده اند که محمد(ص) در سال موسوم به “عام الفیل” متولد شده است، عده ای نیر گفته اند آن حضرت 10 سال پس از “عام الفیل”چشم به دنیا گشوده است و البته برخی هم نوشته اند که تولد محمد 15 سال قبل از عام الفیل رخ داده است .
هر چند در مورد ماه تولد پیامبر اسلام ،میان مورخان اختلاف چندانی مشاهده نمی شود و تقریباً بر ماه ربیع الاول زوم کرده اند ؛ ولی پیرامون روز و تاریخ تولدش باز متفرق به چشم می خورند ؛ برخی (جمهور مورخان و علما)نوشته اند محمد در 12 ربیع الاول متولد شده است ،فقهای جعفریه گفته اند محمد در 17 ربیع الاول دیده به دنیا باز کرده ، ابن کثیر 18 م و ابن حزم 9 م وعده ای نیز 22م ربیع الاول را تاریخ صحیح تولد رسول الله تخمین زده اند و…
درباره مکان تولد پیامبر (ص) نیز اختلاف نظر مورخان ، آشکارا به چشم می خورد !!

زمانی که خواستم دلایل این بگو مگوهای مورخان درباره تولد حضرت محمد را بررسی و کشف نمایم به چند عامل اصلی دست یافتم که عبارتند از :
الف) چون در قرآن و حدیث صحیح درباره موارد اختلافی مورخان ، سخنی گفته نشده است ؛ پس مورخان برای اثبات جزئیات تولد اشرف کائنات دنبال گمانه زنی رفتند {شک و گمان اصلاً انسان را از حق و حقیقت بی نیاز نمی سازد و ظن جای یقین را پر نمی کند و سودمند نمی افتد } سوره یونس آیه 36
ب)از آنجا که اصحاب و یاران وفادار پیامبر نیز در این باره مطلبی نگفته و لب به سخن واضحی نگشوده اند ، معمای تولد رسول انام همچنان مبهم و لاینحل باقی ماند.
ج) تابعان اصحاب و تابعان آنان همانا نسل دوم و سوم نیز در مورد موضوع تولد رسول الله مطلب خاصی ارائه ننموده اند امری که باعث بغرنج تر شدن قضیه شد!
و از آنجا که رفتار و گفتار سه نسل اصحاب و تابعان و تابعان آنان(سلف صالح) در میان مسلمانان به عنوان حجت تلقی شده و در این سه قرن هم اثری از توجه آنان به تاریخ و جزئیات تولد رسول الله به چشم نمی خورد ؛ بنابراین مورخان ،فاقد منابع اصیل جهت سخن در مورد موضوع مورد نظر می باشند !
هر چند در نگاهی سطحی و عامیانه شاید اصحاب و دو نسل پس از آنان – معاذالله – به بی توجهی و کم کاری نسبت به این حادثه عظیم متهم شوند یا اینکه در توجیه عملکرد آنان گفته شود به دلیل پرکاری و مشغله فراوان نتوانسته اند دنبال این قضیه را بگیرند و یا گفته شود که احادیث مربوط به پوشش جزئیات تولد رسول الله (ص) به مرور زمان نابود و محو گردیده و …ولی در واقع اگر نپرداختن قرآن ، شخص پیامبر ،اصحاب و دو نسل پس از آنان به جزئیات تولد پیامبر، بر چیزی دلالت کند آن مطلب عبارت است از اینکه دانستن جرئیات تولدِ آن حضرت و آگاهی از آن ، وظیفه ای شرعی و تکلیفی الهی برای پیروان آن حضرت به شمار نمی آید.
مرحوم محمد غزالی مصری در این باره چنین می گوید : از منظر قرآن و سنت ، آگاهی نسبت به تولد پیامبر اسلام وجزئیات مربوط به آن، امری است فرعی و ثانوی. و اساساً چهل سال زندگی آن حضرت قبل از بعثت ، فاقد هر گونه بُعد حجتی برای مسلمانان می باشد. (فقه السیره النبویه محمد غزالی )
یکی از کارشناسان دینی درباره عدم ذکر و اشاره به جزئیات حادثه تولد پیامبر در قرآن و حدیث صحیح می گوید : بی شک اگر آگاهی درباره تولد پیامبر ، جزء مسئولیت های – اصلی – مسلمان به شمار می آمد ، قطعاً در قرآن و احادیث صحیح با صراحت هر چه تمام از آن سخن به میان می آمد؛چرا که قرآن حاوی تمام موارد مربوط به هدایت بندگان می باشد{القُرآنُ هُدیً للنّاسِ = قرآن هدایت است برای مردم }سوره البقره آیه 185
نکته مهم دیگری که در این میان توجه هر پژوهشگری را به خود جلب می کند این است که در بیشتر کتاب های تاریخی از خارق العاده هایی سخن گفته شده که گویا هم زمان با تولد رسول خدا در جهان وبویژه ایران -روی داده است ؛ از جمله فروریختن چهارده طبقه ایوان کسری ، خاموش شدن آتشکده بزرگ مجوسیان در ایران ، سقوط کلیساهای پیرامون آتشکده در ساوه و …(ظاهراً بیشتر آن حوادث و خوارق العاده ها همزمان با تولد رسول الله در ایران باستان رُخ داده است !!)
این مبالغه گویی های مورخان پیرامون تولد پیامبر اسلام  در شرایطی است که در قرآن و سنت صحیح از این مطالب خبری نیست ، به دیگر تعبیر، کتاب های تاریخی در صدد اثبات این امر هستند که تولد پیامبر ، آنقدر عجیب و غیر طبیعی بوده که آثار مادی و ظاهری در جهان به دنبال داشته است، کوتاهتر اینکه از دیدگاه بیشتر مورخان – اغلب غیر مسلمان – تولد رسول خدا معجزه ای تمام عیار بوده و از این جهت است که به هر گوشه ای ازتولد آن حضرت نگاه کنی اعجاز و خارق العاده ای را مشاهده خواهی نمود ! و این غیر طبیعی بودن تولد رسول خدا آنقدر آشکار بود که مردمان آن سامان ، خیلی راحت  و با چشم سر آن را مشاهده می نمودند ،  و انسان های کاوشگر از کشورهای دور و نزدیک به محل تولد آن حضرت سفر می کرده و تعجب خود را بابت این ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍پدیده کاملاْ غیر طبیعی ابراز می کردند !!
ولی با مراجعه به قرآن و سنت در می یابیم که تولد محمد(ص) تولدی کاملاً طبیعی بوده و کوچک ترین بخش آن تعجب کسی از اطرافیان – حتی مادرش – را بدنبال نداشته است .
و اگر در قرآن از تعجب و دهشت مردم مکه و اطراف ، نسبت به بخشی از زندگی محمد سخنی به میان آمده ، آن بخش عبارت است ازمبعوث شدن و به درجه پیامبری رسیدن  آن محمد امین و رسالتش ؛نه تولد منحصر به فردش !
قرآن کریم به ما مسلمانان می گوید که تعجب مردم مکه از طبیعت و تازه های رسالت محمد بوده نه تولدش {درشگفتند از اینکه بیم دهنده ای از خودشان به سویشان آمده است و کافران می گویند : این جادوگر بسیار دروغگویی است، آیا او به جای این همه خدایان ، به خدای واحدی معتقد است؟ واقعا این حرفی که می زند چیزی شگفتی است}سوره ص آیه 4و5

{بلکه اهل مکه نه تنها ایمان نیاورده اند در شگفت هم هستند از اینکه پیغمبر بیم دهنده ای از خودشان به سویشان بیاید، این است که کافران می گویند این ، چیز شگفتی است.} سوره ق 2
{آیا از این سخن – قرآن – تعجب می کنید و در شگفت می افتید و آیا می خندید و گریه نمی کنید و آیا پیوسته در غفلت و هوسرانی به سر می برید } آیه 59تا 61 سوره نجم همچنین در قرآن می خوانیم که تعجب اجنه و پریان نیز مربوط به رسالت جدید و زیبای  محمد بوده نه تولدش {ای محمد به امت خود بگو: به من وحی شده است که گروهی از پریان ، به تلاوت قرآن من گوش فرا داده اند و پس از مراجعه به میان قوم خود به ایشان گفته اند ما قران زیبا و شگفتی را شنیده ایم}سوره الجن آیه 1
آنچه سلمان فارسی از ایران ، صهیب رومی از روم و کابان کُردی از کردستان و …را به مکه کشاند تحقیق و بررسی درباره جزئیات سعادتبخش پیام پیامبر جدید بود نه تولدش !
خشم و عصبانیت فراوان پادشاه وقت ایران و ارسال اکیپی ویژه به یمن و از آنجا به مکه جهت دستگیری محمد و احضار او به کاخ کسرا، پس از اطلاع از ادعای محمد، مبنی بر دریافت وحی بود نه متولد شدنش !

نماینده ارشد مهاجران مسلمان در حبشه ، جعفر بن ابی طالب ، زمانی که می خواهد به ارائه گزارش درباره وضعیت مسلمانان و مظلومیت هایشان در مکه و شخص پیامبر بپردازد از بعثت آن حضرت و تعامل نامطلوب قریش با طرفداران آن پیامبر پرده بر می دارد واز تولد آن پیامبر سخنی به میان نمی آورد.( … حتی بعثَ الله الینا رجلاً نعرفُه و یَعرِفُنا…)
حضرت ابراهیم زمانی که با خدایش راز و نیاز می کند و صلاح و خوشبختی مردمان شبه جزیره عرب را از خدا می خواهد اینگونه به راز و نیاز می پردازد. {ای پروردگار ما ، در میان آنان پیغمبری از خودشان برانگیز تا آیات تورا برایشان فرو خواند و کتاب و حکمت را به ایشان بیاموزد و آنان را از شرک و اخلاق ناپسند پاکیزه نماید}سوره البقره129
و …
از آیات فوق نتیجه می گیریم که پیروان محمد و مسلمانان وظایف مشخص و تعریف شده ای نسبت به پیامبرشان(ص) به عنوان پیامبر دارند ،یعنی زندگی 23 ساله پیامبر در مکه و مدینه وزندگی تشریعی آن حضرت پس از چهل سالگی برای آنان به عنوان حجت و الگوی قابل پیروی مطرح می باشد و لاغیر.
تمام علمای اسلامی بر این نکته اتفاق نظر دارند که پیامبر پس از بعثتش معصوم بوده نه قبل از آن.
قرآن کریم ، محمد مُرسَل را به عنوان الگو وسرمشق مسلمانان معرفی فرموده واشاره ای به الگوپذیری از پیامبر اسلام  در سال های قبل از بعثتش ننموده است. {سرمشق و الگوی زیبایی درشیوه پندار و گفتار و کردار پیغمبر خدا برای شما است ،برای کسانی که دارای سه ویژگی باشند :امید به خدا داشته  و جویای قیامت باشند و خدای را بسیار یاد کنند}سوره احزاب آیه 21
و همچنین قرآن کریم از مسلمانان خواسته است که فرمانبردار و مطیع بدون چون و چرای اوامر محمدِ پیامبر باشند. {اَطیعوا الله َ وَ اطیعوا الرّسول َ = ازخدا و رسول الله فرمان برداری نمائید}.
و همه را نسبت به سرپیچی از دستورات رسول الله بر حذر داشته است{آنان که با فرمان او مخالفت می کنند باید از ایت بترسند که بلائی در برابر عصیانی که می ورزند گریبانگیرشان گردد یا اینکه عذاب دردناکی دچارشان شود}سوره نور آیه 63
در این مقاله نمی خواهم به این نکته بپردازم که آیا از لحاظ فقهی بزرگداشت تولد پیامبر و تشکیل جلسات و کنفرانس ها به منظور معرفی پیامبر چه حکمی دارد ؟ چرا که اولاًعلاقه ای نسبت به این تحلیل فقهی در خود نمی بینم علاوه براینکه هستند کسانی که مثل آبِ خوردن به تحریم برگزاری کلیه مراسم و جلسات ربیع الاول از طرف مسلمانان در مساجد و خانه ها مبادرت می ورزند و همچنین در میان مسلمانان کسانی وجود دارند که از ثواب برگزاری مراسم – و حتی پاره ای دعا و اذکار- مولودی سخن می گویند !! ، علاوه بر اینکه دوستان نادانِ محمد و دشمنان دانایش آنقدر در جهت تخریب چهره رسول الله تلاش کرده اند که نه با تشکیل جلساتی محدود و چند صد نفره در ربیع الاول ؛ بلکه با هزاران ربیع و صفر نیز نمی توان یک صدم آن تلاش های مذبوحانه را فاش و خنثی نمود !
نگارنده بر این باور است که نه تنها در ماه ربیع بلکه در همه ماه های سال و نه تنها درباره تولد پیامبر بلکه درباره همه ابعاد رسالت آن حضرت باید با ادبیاتی جدید و گفتمانی معاصر به بحث و کارشناسی پرداخت ؛ چرا که به قول علامه دکتر قرضاوی تمام توهین ها و بی حرمتی های غیر مسلمانان و اقدام به چاپ کاریکاتورو عکس های آنچنانی به منظور اهانت به پیامبر مسلمانان ، ریشه در عدم آگاهی آنان نسبت به آن حضرت دارد.
راستی چرا عده ای از ما، برای شناختن و شناساندن پیامبر پیش شرط و محدودیت تعیین کنیم در حالی که بدخواهان رسول الله بدون در نظر گرفتن زمان و مکان ، به تخریب چهره آن پیامبر هُمام می پردازند ؟!
چند پیشنهاد دوستانه به کسانی که در صدد معرفی رسول (ص) می باشند
1) سعی کنیم پیامبر را آنگونه که در قرآن معرفی شده به جهانیان معرفی نماییم
برای مثال

* { ای پیامبر ما تورا جز به عنوان رحمت برای جهانیان نفرستاده ایم  و ما ارسلناک الا رحمة العالمین سوره انبیا آیه 107}

* ما تورا برای جملگی مردم فرستاده ایم   و ما ارسلناک الا کافة للناس سوره سبأ آیه 28}

*{ پروردگارت از حال شما آگاه تراز هر کسی است اگر بخواهد به شما توفیق ایمان عطا می کند و شمارا مشمول رحمت خود قرار می دهد و اگر بخواهد دچار عذابتان می گرداند ،ای محمد ما تورا به عنوان وکیل ایمان آوردن ایشان و مراقب احوال آنان نفرستاده ایم  ربکم اعلم بکم ان یشأ یرحمکم او ان یشأ یعذبکم وما ارسلناک علیهم وکیلا  سوره الاسراء آیه 54}

* { ما شما را به عنوان مراقب احوال و نگهبان اعمال آنان نفرستاده ایم  ما ارسلناک علیهم حفیظاً  سوره النساء آیه 80}

2) در معرفی پیامبر از مبالغه گویی و استناد به روایات ضعیف و بی سند بپرهیزیم ؛ چرا که پیامبراسلام آنقدر دارای زیبایی هایی در زندگیش می باشد که نیازی به این وصله های ناجور  نباشد.
3) معرفی پیامبر را تنها به ماه ربیع الاول – و آن هم از زبان مردان و زنان مشخصی – منحصر ننموده ، بلکه در همه ماه ها و روزهای سال به شناساندن پیامبر پرداخته و در این راستا شبهه زدایی بنماییم .

4) در ربیع الاول – و سایر ماه های سال – تنها به بررسی تولد پیامبر نپردازیم ، که در زیاد ضروری به نظر نمی رسد ؛بلکه هجرت پیامبر و وفات آن حضرت را نیز که گویا در این ماه رُخ داده است ، تحلیل و موشکافی کنیم .
5) خانواده و فرزندانمان را با زندگی پیامبر و یارانش آشنا نماییم تا آنان مانند ما ، تا این درجه ، نسبت به پیامبرشان نا آگاه و بیگانه  نباشند!
6) بزرگترین معرفی پیامبر اسلام عبارت است از معرفی آن حضرت با عملکرد صحیح و خوبمان ، سعی کنیم در زندگی مانند او رفتار نماییم و در همه عرصه ها از آن حضرت سرمشق بگیریم. انشاالله

ربیع الاول سال 1392 هجری شمسی – مهاباد

رسول رسولی کیا – کارشناس ارشد قرآن وسیره – مهاباد

نمایش بیشتر

رسول رسولی کیا

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : دبیر آموزش و پرورش

نوشته های مشابه

‫6 نظر

  1. خوا جه زای خیرو بداته وه . به لی ده کری زور به شی جومعه کان له باره ی که سایه تی پیغه مبهر (ص) قسه بکری .

  2. ده‌ست و چاوێت ته‌ خۆش بن هێژایێ من، ئه‌ز هیوی دارم هه‌رده‌م سه‌رکه‌ڤتی بی سه‌یدایێ من

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا