تحقیق ومدارسه سیره پیامبر(ص)انسان مسلمان را به اقتدا وپیروی از آن حضرت تشویق می نماید وموجب قبولی اعمال از سوی خدا می شود ونیزمصاحبت وهمدمی رسول اکرم در بهشت را درپی دارد.
خداند متعال می فرماید:
وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ نساء/13
ترجمه: هرکس از خدا وپیغمبرش(درآنچه بدان دستورداده اند)اطاعت کند،خدا او را به باغ های(بهشت) وارد می کند که در آنها رودها روان است و(چنین کسانی) جاودانه درآن می مانند واین پیروزی بزرگی است.
همانطور که این مدارسه برای داعیان الی الله وکسانی که به اصلاح جامعه اهتمام می ورزند ضروری به نظر می رسد تا اسلام را بر اساس حکمت وعطوفتی که پیامبر(ص)دارا بوده است، به مردم ابلاغ نمایند واین ضرورت نیز بدین خاطر است که حیات وسیرة پیامبربعداز قرآن دومین مصدر تشریع بشمار می آید.
بنا براین سیره پیامبردارای خصوصیات و ویژگیهای عدیده ای است که در ذیل به بعضی از آنها اشاره می گردد.
1- موثق وقابل اعتماد
سیره پیامبراکرم(ص) صحیح ترین وموثق ترین سیره ای است که ما تاکنون با آن آشنا شده ایم چون هیچ امتی در گذشته وحال بمانند امت پیامبرچنین عنایت واهتمامی به آثار وزندگی وسیره پیامبرخود نداده است. (از شاهکارهای بزرگی که این امت در رابطه با سیره پیامبر خویش انجام داده است این است که) کتابهای ارزشمندی در رابطه با سیره وحیات، شمایل،فضایل وخصوصیات وی،اخلاق و معجزات،نسب، رویداد ووقائع بزرگ،وحتی هیئت وقیافه اش تالیف نموده ومجالی برای شک باقی نگذاشته است.
از جملة مهمترین ویژگیهای سیره پیامبر، صحت آن است،این ویژگی در سیره ی هیچ کدام از پیامبران گذشته دیده نمی شود. به عنوان مثال وقائع سیره حضرت موسی وعیسی بخاطر دروغ وتحریفی که یهود ونصاری درآن پدید آورده اند، قابل اعتماد نمی باشند ونمی توان جهت استخراج سیره درست آن دوپیامبر به تورات یا انجیل(فعلی) اعتماد نمود. تا جایی که اکثر منتقدین غربی به دیده شک به آن می نگرند وبعضی هم معتقدند که سیره آن دو در زمان حیاتشان نوشته نشده بلکه در زمان های دور و بعد از آنها نوشته شده است واین به تنهایی برای شک در صحت سیره آنها کفایت میکند بهمین خاطرلازم نیست که انسان مسلمان به صحت سیره ی آن دو یاهرپیامبر دیگری ایمان داشته باشد مگرآنچه که در قرآن وسنت صحیح نبوی ذکر شده باشد.
به این شیوه می بینیم که صحیح ترین وثابت ترین سیره، سیره ی پیامبر اسلام(ص) می باشد چون تدوین سیرةپیامبر در کتاب های ویژه ومستقل، در نیمه ی دوم قرن اول هجری صورت گرفته است وعلما در تدوین آن جهت ثبت وضبط روایات واخبار برقواعد علمی- مانند قواعد مصطلح حدیث وعلم جرح وتعدیل که باقی مصادر اسلامی خصوصاً احادیث نبوی با آن مورد بررسی وتحقیق قرار می گیرند-اتکا نموده اند.
این قواعدی که برای حفظ سنت نبوی ازکجی وانحراف؛ اساس قرار گرفته شده اند همین ها هستند که برای تدوین سیره ی پاک پیامبر(ص) از آنها بهره گرفته شده است از اینرو کتابت وتدوین سیره ی پیامبر از حیث ترتیب زمانی در درجه دوم و بعد از قرآن قرار گرفته؛ چون نوشتن احادیث نبی اکرم در زمان آن بزرگوار نوشته شده است.
2- دارا بودن صبغه تعبُّد وبندگی:
سیره پیامبر(ص) سیره ی انسانی است که خداوند او را به رسالت و وحی اکرام نموده و وی را از قالب انسانیت وبندگی خدا خارج نساخته است بلکه پیامبر(ص) بخاطر اینکه از حدود بندگی خارج نگردد مردم را از مبالغه در مدح وستایش خویش، نهی نموده است همانگونه که می فرماید: آنچنانکه نصاری درمدح عیسی مبالغه نمودند شما در وصف من مبالغه نکنید جز این نیست که من بنده وفرستاده ی خدایم (به روایت احمد).
هنگامی که این حدیث را با روایت هایی که نصاری از سیره ی عیسی(ع) نقل میکنند، مقایسه می کنیم، فرق آشکاری بین سیره ی پیامبر اسلام(ص) وسیره ی آن بزرگوار(ع) که زندگی وسیره اش تحریف گشته است برایمان هویدا می گردد وچنین طرز تفکری، اثر عمیقی در سلوک انسانی واجتماعی اتباع وپیروانش باقی می گذارد. ادعای الوهیت برای عیسی(ع) او را از اینکه در زندگانی خویش اسوه ای نمونه برای انسانیت باشد دور می گرداند. حال آنکه حضرت محمد(ص) برای هر کسی که می خواهد در میان خانواده وجامعه خویش زندگی سعادتمندانه ای داشته باشد،مادام الگویی نمونه وعملیِ ماندگاری است زیرا این خودش است که در باره ی خویش می فرماید بلکه من بنده وفرستاده ی خدایم (به روایت احمد).
3- شمولیت واسوه بودن سیره ازهرجهت :
ازجملة ویژگی ومزایای سیره ی نبوی این است که تمام نواحی وجوانب کامل حیات انسانی را در برگرفته است. سیره ی پیامبر؛آنحضرت را – پیش از آنکه خدا وی را به رسالت وپیامبری، اکرام نهد- بعنوان جوانی امین وامانتدار معرفی می نماید چنانچه او را بعنوان دعوتگری معرفی می کند که زیباترین راهها را جهت قبول دعوتش درپیش می گیرد و تمام توان وجُهد خود را صرف ابلاغ رسالت می کند.وی را بعنوان بهترین رهبر به ما معرفی می نماید که با حکمت خویش اُمور را عهده دار، وبرای دولت خویش قانون وبرنامه خاصی رابنا نهاده است.اورا پدری مهربان وشوهری مهربان و نمونه درتعامل با فرزندان وهمسران خویش به ما معرفی می کند.
سیره رسول اکرم؛ آن بزرگواررابه عنوان مربی دلسوز به تصویر می کشد که به بهترین شیوه شاگردانش را تربیت می کندطوری که آنها درتمام زمینه ها واُمور، وی را اُسوه ومقتدای خویش قلمدادنموده اند.
سیره پیامبر،ازوی داستانِ دوست وهمنشینی را برای ما بازگومی کندکه:متعهدبه تمام آداب و خصال دوستی ورفاقت می باشد تا جایی که بدین خاطر اصحاب، وی را ازخود وخانوادة خویش بیشتر دوست می داشتند.
سیره پیامبر، وی را جنگجویی شجاع،رهبری برومند، سیاستمداری زبده،وبالاخره همپیمانی راستگوبه ما می شناساند.
حقیقتا ما چنین دربرگیرندگی را درهیچ یک از سیره پیامبران گذشته نمی یابیم تنها انسانی که شایستةاست رهبریت تمام عالم را داشته باشد محمد(ص) است.سیره نبوی نمونه ای تطبیقی و عملی است که خدا آن رابرای مردم وضع نموده تا به آن اقتدا،وازآن تبعیت نمایند خلاصه اینکه هرکس خواهان نمونه ای عالی دریکی جوانب حیات است بطورحتم آنرا در حیات وزندگی نبی اکرم(ص) به بهترین شکل خواهد دید.
به اعتبار اینکه سیرة نبوی، یکی ازمصادر شریعت اسلامی به حساب می آید،جهت معرفت جایگاه، ویژگی ومزایای آن درعصر امروزنیاز مبرمی به مدارسة آن احساس می شود وواضح است که خداوند ما را به اتِّباع وتأسِّی از نبی اکرم فرمان داده است آنجا که می فرماید: لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ الأحزاب آية21 ترجمه:سرمشق والگوی زیبایی در(شیوه پنداروگفتاروکردار)پیغمبر خدا برای شمااست.
وهمچنین می فرماید: قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ آل عمران:31ترجمه:بگو:اگرخدا رادوست میدارید،ازمن پیروی کنید تا خداشما را دوست بداردوگناهانتان راببخشاید،وخداوندآمرزندة مهربان است.
پس بدون بررسی حیات وسیره پیامبراسلام(ص) وشناخت وآگاهی نسبت به آن ، اقتداء به وی وابراز محبت نسبت به ایشان حاصل نمی گردد.
منبع:إسلام ويب
اسمعیل ابراهیمیان. مهاباد
