خانواده

گویا پیامبر(ص) زن را «ناقص الخِلْقه» معرفی نموده است!!

  پاسخ به انتقادات و شبهات وارده بر یکی از احادیث پیامبر (ص)

  الحمدلله و صلاه والسلام علی رسول الله و آله و صحبه و من والاه .

 سپاس و ستایش لایق خداوندی است  که جهان هستی را از عدم و نیستی به وجود آورده  و ما آدمیان را اشرف مخلوقات و جانشین خویش در زمین قرار داده است و تمام امکانات و شرایط زندگی را برای انجام مسئولیت ما فراهم نموده است ، نعمت عقل و هوشیاری به ما ارزانی داده تا بدین وسیله از سایر مخلوقات دیگر ممتاز و متفاوت  باشیم .

سلام و تحیات و درود بر روان پاک و مطهر سرور و رهبر انسانیت پیامبر اسلام  محمد مصطفی (ص) و آل و اصحاب گرامی آن حضرت و تمام رهروان راه حق و حقیقت .

 هر چند از خیلی جهات مخالفین شبهات و ایرادات و انتقادات زیادی بر اسلام و گفتار و کردار پیامبر (ص) وارد می کنند و از این راه ، جاهلانه و یا عامدانه می خواهند از شٲن و منزلت پیامبر(ص) بکاهند .

لذا در این مقال ، به رد شبهات و نقد هایی می پردازیم که افرادی مغرض  بر گفتار و فرمایشات پیامبر(ص) وارد می نمایند  که در ارتباط با زنان ایراد فرموده  و آنان  می خواهند از این راه به اسلام و شخصیت پیامبر(ص) اتهاماتی وارد کنند .

آنان پیامبر(ص) را متهم می کنند که گویا ایشان به زنان با دیدی غیر انسانی نگریسته و همواره آنان را در رتبه ای کمتر از مردان به حساب آورده اند

بعضی افراد  مسلمان نیز با بد فهمی و یا حتی سوء استفاده از اینگونه احادیث و روایات زمینه انتقاد و حمله بیشتر  دشمنان را فراهم می آورند .

 در این نوشتار  مٶلف(دکتر خالد محمد صالح)  بر آن شده  تا به شیوه ای علمی و مستدل جوابی برای اینگونه شبهات ارائه دهند و آنرا به تمام کسانی  تقدیم می کند که به دنبال راستی و حقیقت بوده  و از این فرموده ها آنچه را که مقصد و هدفشان است برداشت نموده و هدفی غیر از آن را دنبال نخواهند کرد .

  حال  یکی از این احادیث را آورده و به شرح و بسط آن جهت تنویر اذهان مخاطبین می پردازیم .

 پیامبر (ص) می فرماید :

 ((استوصو بالنساء فان المرأه خلقت من ضلع وان أعوج شیء فی الضلع أعلاه فان ذهبت تقیمه کثرته ، وٳن ترکته لم یزل اعوج فاستوصوا بانساء)).صحیح البخاری – ج۳ ص ۱۲۱۲ – کتاب ۶۴ الأنبیاء/ باب ۲

 یعنی شما را به نیکویی کردن نسبت به زنان توصیه میکنم چون زنان از استخوان پهلو ساخته شده اند و کژ ترین( کج ترین )چیزی در استخوان پهلو بخش بالایی آن است ؛ پس اگر بخواهید آنرا راست سازید میشکند و اگر به حال خودش بگذارید همیشه کج خواهد ماند ؛پس شما را به نیکوی کردن درباره ی زنان وصیت میکنم.

 این حدیث یکی از آن فرموده هاست که اگر سطحی و به شیوه ای ظاهری به آن بنگریم  پیچیدگی و بد فهمی و حرف و حدیث های زیادی به دنبال خواهد داشت ،  به همین خاطر بعضی از مسلمانان به دلیل گنگی و پیچیدگی که در این حدیث وجود دارد از شرح آن خودداری کرده و بی درنگ حدیث را رد نموده و آنرا ضعیف قلمداد میکنند اما در واقع حدیث نامبرده صحیح بوده و هیچ اشکالی بر آن وارد نیست.

  کسانی دیگر که این فرموده را صحیح می شمارند آنچنان شرح و توجیهی برای آن نمی آورند که به گمان ها و ایرادات وارده بر این حدیث پاسخ قانع کننده ای بدهند به همین منظور بعضی مواقع افرادی مغرض برای اهداف پلید به شیوه ای جداگانه و بریده بریده و دور از واقعیت به  بحث درباره ی این حدیث پرداخته تا راهی برای انتقاد بر آن باز کنند .

پس ما در این جا و از چند جهت سعی میکنیم شرحی مفید و کافی بر این حدیث نوشته به این  امید که توانسته باشیم از این راه به تمام ابهامات و پیچیدگی هایی که برای خواننده به وجود می آید پاسخی صحیح داشته باشیم.

 

✳️ پاسخ و شرح حدیث :

 ۱- در این فرموده پیامبر(ص) به خلقت زنان پرداخته اند و میفرماید : ((مواظب زنان باشید و به خوبی با آنان رفتار کنید چون زن از ضلع (استخوان کج قفسه ی سینه) خلق شده است و کج ترین قسمت هم در قفسه ی سینه ، قسمت بالایی استخوان آن است که بیشترین کجی را دارد.

 بعد می فرماید :اگر بخواهید آنرا راست نمایید میشکند و اگر هم به حال خودش بگذارید همینطور کج خواهد ماند لذا مواظب زنانتان باشید.

۲- این فرموده از آغاز خلقت بحث میکند که حوا از دنده ی آدم خلق شده است و قرآن نیز همچنان در چند جا بر معنای این حدیث تاکید میکند.

خداوند متعال می فرماید‌ :

 وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ[ روم / ۲۱]

 و از نشانه‌های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکّر می‌کنند!

 و در آیه ای دیگر می فرماید:

 وَاللَّهُ جَعَلَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَکُم مِّنْ أَزْوَاجِکُم بَنِینَ وَحَفَدَهً وَرَزَقَکُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ یُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ [ نحل / ۷۲]

 خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد؛ و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوه‌هایی به وجود آورد؛ و از پاکیزه‌ها به شما روزی داد؛ آیا به باطل ایمان می‌آورند، و نعمت خدا را انکار می‌کنند؟!

بنابراین این آیات معنای حدیث را مورد تاکید قرار میدهند که پروردگار از جنس خود آدم همسرش را برای او خلق نموده است.

 ۳:هنگامی که  میگوییم زن از دنده مرد (قسمتی از مرد) خلق شده است به این معنا نیست که مرد از زن کاملتر بوده و یا اینکه مرد از زن با ارزش تر باشد ، زیرا خداوند در چندین آیه و نص دیگر وقتی به خلقت انسان اشاره میکند به یکسانی آنها تصریح نمودە  و سرآغاز خلقت زن و مرد را به یک منشاء و منبع که همان خاک است – بدون تفاوت و تبعیض در میانشان – برمی گرداند.

  برای نمونه خداوند در آیات زیر  می فرماید :

 وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُونَ [ روم/۲۰]

 از نشانه‌های او این است که شما را از خاک آفرید، سپس بناگاه انسانهایی شدید و در روی زمین گسترش یافتید!

 و در آیه ی دیگر می فرماید :

 هُوَ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَهٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَهٍ ثُمَّ یُخْرِجُکُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ ثُمَّ لِتَکُونُوا شُیُوخًا وَمِنکُم مَّن یُتَوَفَّىٰ مِن قَبْلُ وَلِتَبْلُغُوا أَجَلًا مُّسَمًّى وَلَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ [ غافر / ۶۷]

 او کسی است که شما را از خاک آفرید، سپس از نطفه، سپس از علقه (خون بسته شده)، سپس شما را بصورت طفلی (از شکم مادر) بیرون می‌فرستد، بعد به مرحله کمال قوّت خود می‌رسید، و بعد از آن پیر می‌شوید و (در این میان) گروهی از شما پیش از رسیدن به این مرحله می‌میرند و در نهایت به سرآمد عمر خود می‌رسید؛ و شاید تعقّل کنید!

 اگر ما به این نصوص و آیات توجه نماییم می بینیم خداوند اصل و ریشه ی همه ی انسان ها(نر و ماده)را به یک منبع اصلی که همان خاک است بر می گرداند با این توصیف هیچ جنسی از جنس دیگر برتر نیست.

 ۴: سر آغاز و پایان حدیث بر خوش رفتاری مردان با زنان اشاره دارد و بر این امر تاکید میکند.

 می فرماید :((استوصوا بالنساء)) این فرمایش پیامبر (ص) در آغاز و پایان نشاته ی تاکید ایشان است و  وصیت میکند که این امر و فرمان من است و شما هم به این وصیت عمل کرده و با همسرانتان خوش رفتار باشید و با آنها برخورد نا شایست  نکنید .

 ۵: هنگامی که پیامبر(ص) کلمه ی[ أعوج] در حدیث نامبرده را به نسبت زنان بکار می برد، عالمان و متخصصین زبان عربی می گویند:کلمه ی(عوج) در زبان عربی بر سه معنا دلالت دارد:  (حنو) (عطف) (میل) که هر سه موردشان به معنای مهر و عطوفت و خم شدن در برابر فردی است که دوستش دارد بکار می رود ،  یعنی میگویند:کسی که حنان است  ،  مهر و دلسوزی و  محبت دارد  به همین منظور زنان همیشه در برابر فرد مقابل  و فرزندان و کسانی دیگر  تواضع و مهر و محبت نشان می دهد  و این خمیدگی(تواضع) هم از مهر و محبت و عواطف او سرچشمه می گیرد(تواضع به معنای فروتنی و خم شدن برای احترام می باشد و  وجه شباهت آن با دنده در خمیدگی آن می باشد ).

 پس به خاطر همین است  که پیامبر (ص) زن را به دنده ی قفسه ی سینه تشبیه کرده ، زیرا  دنده نیز  کج  می باشد و خمیده گی آن امری ذاتی بوده و برای استخوان سینه عیب محسوب نمی شود بلکه خیلی هم لازم و متناسب و لازم  است چون این خم بودن برای محافظت از حساس ترین اندام جسم (قلب)میباشد و مهر و عطوفت  و تواضع و خمیدگی  زن  نیز برای محافظت و پرورش اندام های حساس جامعه که همان خانواده و فرزندان هستند ،  بکار میرود.

  همچنان که دنده خود را به طرف قلب خم کرده تا هیچ گونه ضرر و زیانی به آن وارد نشود (خود را سپری برای محافظت از قلب قرار داده است ) زن نیز به همان شیوه برای محافظت از خانواده خم شده  تا برای  خانواده و نسل آینده (فرزندان ) هیچگونه ضرر و زیانی پیش نیاید .

 ۶- پیامبر (ص)  در این فرموده به طرز تفکر و عواطف درونی زنان اشاره دارد که خداوند متعال چگونه آنان را خلق کرده است ، چه مقدار عواطف و احساسات و دلسوزی و مهربانی را به آنان بخشیده است .

 یعنی پیامبر (ص) قصد دارد به وسیله  این فرموده مردان را از این عواطف و احساسات با خبر نماید که زنان اینگونه خلق شده اند و وزنه عواطف ، احساسات و مهربانی آنان سنگین تر است ، برای همین اغلب اوقات می بینیم که تشخیص و شیوه برخورد و قضاوت آنان با مردان متفاوت می باشد و ما باید این تفاوت را قبول کنیم و هیچ وقت در صدد تغییر آن  نباشیم ، چون طبیعت و سرشت زنان اینگونه است و غیر قابل تغییر می باشد و این گونه خصلت و طبیعت لازمه وجودی زن است ، تا به وظیفه ی پرورشی خویش بپردازد و آن را در زندگی خود عملی نماید  ، به همین منظور پیامبر (ص) در این حدیث فرموده است : [ فٲن ذهبت تقیمه کسرته ] یعنی : اگر بخواهید راستش کنید و عواطف و احساسات او را از بین ببرید ، می شکنید و نمی گذارید مثل ذات و طبیعت خویش عمل کرده و به وظیفه ی خود بپردازد ، پس بر همین اساس آنچه تو پیش خود آن را اصلاح و راست کردن به حساب می آوری ، در اصل شکستن آن است .( یعنی این کار بجای اصلاح و راست شدن  به شکستن و تخریب و انحراف از طبیعت و سرشت زن منتهی خواهد شد .)

 ۷- اگر کسانی بخواهند این حدیث را  طوری جلوه دهند که هدف پیامبر (ص) ، توصیف آنان به بد رفتاری و کجی خلقی است ، در این حالت  ادعای آنان با چندین فرموده ی دیگر پیامبر (ص) در تضاد و تقابل قرار خواهد گرفت که چنین پنداری را رد خواهند نمود .

از جمله :

 – پیامبر (ص) می فرماید : ((ٲنما حبب ٳلی من دنیاکم النساء ، والطیب و جعلت قره عینی فی الصلاه )) [ النسائی – سنن النسائی الکبری ج۵/کتاب (۷۹) عشره النساء / باب (۱) حب النساء – الحدیث (۸۸۸۷) . البیهقی – سنن البیهقی الکبری – ج۷ص۷۸ کتاب (۴۶) النکاح / باب (۵۹) الرغبه فی النکاح – مکتبه دار الباز / مکه المکرمه – ط / ۱۴۱۴ تحقیق : محمد عبدالقادر عطا – حدیث (۱۳۲۳۲)

( سه چیز در دنیا پیش من محبوب شده اند ،  زن ، عطر و روشنی دیدگانم در نماز است .)

 یعنی سه چیز پیش من محبوب شده اند ، اولین آنها زن است ، پس آیا امکان دارد که پیامبر (ص) زنان را به بدی یاد کند و بد به حساب آورد و در عین حال آنان را نیز دوست داشته باشد ؟!

 آیا از پیامبر (ص) بر می آید که  چیزهای بد را دوست داشته باشند ؟ به یقین باید گفت : خیر

 –  یکی دیگر از این فرموده ها این است که:

  پیامبر (ص)  می فرماید : (( خیر متاع الدنیا ٲلمراه الصالحه ) [ المسلم – صحیح مسلم – ج۴/ص۱۷۸ – کتاب (۱۸) الرضاع  حدیث (۳۷۱۶) و صحیح ابن حبان ج۹/ص۳۴۰ – الحدیث (۴۰۳۱)

 یعنی بهترین متاع و کالای دنیا زنی صالح و شایسته است .

پس اگر زنان کج و بد رفتار و  …  باشند ، چگونه پیامبر (ص) می فرماید : بهترین کالای دنیا زنان هستند ؟!

 در نتیجه  ، این احادیث و چندین حدیث دیگر شبیه به این فرموده ها، چنین پندارهایی را رد خواهند نمود که پیامبر (ص) خواسته باشند توهین و بی احترامی به نسبت زنان روا بدارند و آنان را کج و بدخو جلو دهند!!  بلکه برعکس پیامبر (ص) در اینجا می خواهد قدر و منزلت زنان را نشان داده و طبیعت و سرشت ذاتی آنان را معرفی و نمایان گرداند و همچنین به مردان توصیه کند که با زنان با احترام و به طور شایسته برخورد کنند .

 والسلام علیکم و رحمه الله وبرکاته

 نویسنده : دکتر خالد محمد صالح

   ترجمه : یونس سلیمان زاده

نمایش بیشتر

یونس سلیمان زاده

استان آذربایجان غربی- بوکان نویسنده و مترجم فعال و دعوتگر دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا