تاریخ

در دفاع از امّ المومنین عایشه رضی الله عنها (2-1)

این چند کلمه خلاصه ی جواب شبهه ای است در مورد ام المؤمنین حضرت عایشه (رض) تقدیم به روان پاک ایشان.

آیا عایشه عروسی شش ساله بود؟!
احادیثی که امام بخاری(رح) روایت کرده، احتمال دارد در آنها احادیث ضعیف هم وجود داشته باشد،در تعدادی از فرموده ها بنا به دلایلی از جمله راویانی که امام بخاری روایت کرده به علت پیری در روایت آن دچار ضعف شده باشند، یا افراد دیگری فرهنگ خاص جزیرة العرب ، در آنها تأثیر گذاشته باشند.
با توجه به این دو دلیل ناصرالدین آلبانی (رح)  در کتاب سلسلة الاحادیث الضعیفه آن را ضعیف دانسته است . (سلسلة الاحادیث الضعیفه و الموضوعه) چاپ دوم 1420-2000 فرموده های شماره 1821 ص 299، 1902ص 375 و 1912 ص 385 و 1923 ص 395

این روایات از کتاب امام بخاری(رح) و مسلم (رح) که جامع ترین احادیث صحیح پیامبر(ص) هستند (استخراج) شده اند.
زیرا کسانی که آنها را استخراج کرده اند انسان هستند و انسان هم سهو و اشتباه می کند و معصوم نیست.
علاوه بر اینکه فرموده های پیامبر (ص) هم نباید مخالف قرآن باشند.
امام بخاری (رح) و سن عایشه (رض).
در این مقاله فقط در مورد یک فرموده امام بخاری که سن و سال حضرت عایشه (رض) را بیان می کند بحث می کنم.
عایشه ای که خداوند در بالای هفت آسمان پاکی او را در سوره ی نور اعلام می کند. عایشه ای که پیامبر (ص) می فرمایند : «نصف “احکام” دین خود را از این خانم حُمیرا یاد بگیرید».
عایشه ای که بنا به دلیل قرآنی جزو (امهات المؤمنین) مادر مؤمنان است، و البته امام بخاری هم که تاج سر ما مسلمانان است.
اما بنا به دلایل قرآنی و تاریخی و عقلی و اصول حدیث شناسی ؛ عایشه هنگام ازدواج با پیامبر(ص) خانم جوانی است نه دختری 6 ساله، دختر بچه ای که در کوچه ها مشغول بازی کردن باشد.
آیا عایشه عروسی 6 ساله بود؟!
روزی یکی از دوستان مسیحی از من سؤال کرد«آیا تو دختر هفت ساله ات را به پیرمردی پنجاه ساله به عنوان همسر می دهی؟! آن وقت من سکوت کردم و تنها  گفتم : «اکنون هیچ جوابی برای شما ندارم».
این ؛ جواب کسانی است که اهل مطالعه و تحقیق نیستند ؛و من هرگز به این جواب قانع نبودم.
به حقیقت رسول خدا(ص) با تمام انسانها فرق می کرد و تمام کردار و گفتار ایشان پاک و کامل بوده و اکنون هم برای همه الگو است ، و ما از ایشان اطاعت و پیروی می نماییم.
پیامبر ما کسی است که مورد یقین و قابل اعتماد و اطمینان است ؛ پس چگونه است که با دختری که عمر آن هفت یا نه(9) سال است ازدواج می نماید؟!
با دنبال کردن این موضوع برایم معلوم شد که سن عایشه(رض) به اشتباه در ادبیات (عرب) و فرموده های امام بخاری نه سال آمده است! چون کسانی که این فرموده را نقل کرده اند از لحاظ سندی قابلاطمینان نیستند ؛آن راوی هشام بن عُروه است (خداوند او و مارا بیامرزد )
در این نوشتار تلاش می کنم، دلایلی را تقدیم نمایم که نوع و چگونگی روایت کردن هشام بن عُروه را مورد بحث قرار می دهد .
قبل از بیان دلایل باید متذکر شد :
این تحقیق باارزش و کم یاب را فیزیک دان آمریکایی مسلمان بنام (تی شن فازه) در سال 1999 در سایت (www.ilaam.net/articles/aysha.html.)‌‌ کرده بود.
نادر قریط هم در سال 2000آن را در مجله ای المانی مشاهده کرده است.
در سال 2009 حاجی اُسامه(برادر بزرگم) به نقل از جمال البنا گفت: جوانی مصری بنام (اسلام بحیری) در تحقیقی علمی و نادر گفته : سن عایشه به هنگام ازدواج با پیامبر(ص) (9) ساله نبوده بلکه در سن (18) سالگی این ازدواج انجام شده است. سلام ناو خۆش 1434ه = 2013ق
انتشارات الغیر اربیل (هه‌ولێر). ))

دلایل تحقیق :
دلیل اول : 1- قبل از هر چیز بنا به دلیل اصول حدیث شناسی، موضوعی به این مهمی می بایست حداقل دو یا سه نفر آنرا روایت می کردند نه اینکه تنها یک نفر، با بررسی اسناد روایات مربوطه مشخص شده که تنها و تنها هشام در نسل صحابه آن را روایت کرده است .
2- هیچ کسی حتی خود هشام هم تا زمانیکه در مدینه بوده این موضوع را روایت نکرده است .
3- و به روش زنجیره ای(حلقه ای) نیز هیچ کدام از راویان آن اهل مدینه نیستند، بلکه مبدأ و سرآغاز این داستان از زبان عراقی ها نقل شده است.
4- مولف کتاب تهذیب التهذیب (یکی از کتابهای مورد اعتبار حدیث شناسی که از زندگی راویان و سرگذشت آنها بحث می کند). از یاقب فرزند شیب نقل می کند که : روایت های هشام بعد از اینکه به عراق رفته مورد اطمینان نیستند. و این حدیث را آنجا روایت کرده است .
مالک بن انس (شاگرد مخصوص هشام) نیز چنین می گوید .
5-کتابی دیگر در مورد زندگی راویان حدیث (میزان الاعتدال) است. که درباره هشام (در ص 2301 ج4) می گوید :
« هشام هنگامی که پیر شد حافظه اش خیلی بد شده بود».
در نتیجه : هشام در زمان پیری حافظه اش دچار نقصان شده و کسانیکه در عراق از ایشان نقل قول کرده اند هم مورد اطمینان نبوده اند.
پس روایتی که در مورد ازدواج عایشه(رض) و سن ایشان روایت شده مورد اطمینان نیست.
دلیل دوم :
طبری در ج چهارم ص50«تاریخ الامم و الممالیک» چاپ دار الفکر بیروت 1979 م می نویسد :
« هر چهار فرزند ابوبکر(عبدالله، اسماء ، عبدالرحمن و عایشه) از هر دو همسرش (قتیله و ام رومان) در زمان قبل از اسلام به دنیا آمده اند.
سؤال اینجاست؟ اگر عایشه در سال 620(در سن 7 سالگی) به عقد نکاح پیامبر(ص) در آمده باشد، و در سال 624م (در سن 9 سالگی) همسر پیامبر(ص) شده باشند، بنابر همین قول طبری عایشه باید در سال 613 م (سال دعوت علنی پیامبر(ص) به دنیا آمده باشد.
این هم ضد قول طبری است که می گوید : فرزندان ابوبکر در زمان جاهلیت به دنیا آمده اند؟!
چون دفعه ای سن ازدواج عایشه را (9) سال و دفعه ای دیگر حداقل(14) سال بیان می کند.
بنابراین ، رأی طبری در مورد سن ازدواج عایشه(رض) مورد اطمینان نیست و نمی توان به آن اعتماد کرد.
دلیل سوم : سن عایشه(رض) با مقایسه کردن سن فاطمه(رض).
ابن حجر در (الاصابه فی تمیز الصاحبه) ج 4 ص 377، می نویسد :
«فاطمه در زمانی که کعبه را برای بار دوم تجدید بنا کردند به دنیا آمده که در آن زمان رسول خدا (ص) 40 سال عمر داشته. و زمانی که رسول خدا(ص) به سن 52 سالگی رسیده اند سن عایشه (12) سال بوده.
دلیل چهارم : سن عایشه (رض) با مقایسه کردن سن اسماء (رض) خواهرش :
بنا به گفته ی عبدالرحمن ابن زیاد : «اسماء(رض) (10) سال از عایشه بزرگتر بوده». ج دوم ص 289.
ابن کثیر در ج (8) ص 381 در (البدایة و النهایة) می نویسد :
«اسماء (10) سال از عایشه ی خواهرش بزرگتر بوده».
و باز می نویسد ک «اسماء کشته شدن پسرش (عبدالله بن مسعود) (رض) – ) را در سال 73 ه . شاهد بوده».
بعد از این واقعه در سن 100 سالگی وفات یافته است .
ابن حجر هم همانند ابن کثیر می نویسد : اسماء در سن (100) سالگی فوت نموده (تقریب التهذیب – ص 654)
بنا به گفته ی بیشتر تاریخ نویسان اسماء (10) سال از عایشه بزرگتر بوده.
پس اسماء (رض) باید به هنگام هجرت عمرش (27) یا (28) سال بوده باشد! پس عایشه در آن هنگام (17) یا (18) ساله بوده. و هنگام ازدواج هم (19) یا (20) سال داشته است .
دلیل پنجم : جنگ بدر و اُحُد :
بنا به روایت امام بخاری (رح) و مسلم (رح) عایشه (رض) همراه (ام سُلَیْم) در جنگ بدر شرکت کرده.
امام بخاری (رح) در کتاب (المغازی باب الغزوات) آورده :
«ابن عمر (رض) می گوید : پیامبر (ص) به من اجازه نداد که در جنگ اُحُد شرکت نمایم، چون عمرم (14) سال بود.
اما در جنگ خندق که (15) ساله بودم پیامبر(ص) به من اجازه دادند.
این یک قانون و اصلی بود که اگر سن آنها از (15) سال کمتر بود اجازه ی شرکت در جنگ را نداشتند.
شرکت نمودن عایشه (رض) در جنگ بدر و اُحد دلیل محکمی است که عایشه(رض) بیشتر از (15) سال عمر داشته که پیامبر(ص) به ایشان اجازه ی شرکت در جنگ را داده است، ضمنا اجازه ی پیامبر ص درباره ی پسرها بوده که قویتر از خانمها هستند،پس باید سن او خیلی بیشتر از 15 سالگی باشد .
دلیل ششم : سوره ی القمر
بنا به روایتی که امام بخاری(رح) آورده : «عایشه (رض)» می گوید :
من دختری جوان(جاریه) بودم که سوره ی – القمر – نازل شد، آن سوره ای که (8) سال قبل از هجرت نازل شده، حال بنا به روایت معروفی که می آورند، اگر عایشه (رض) در سال 623 یا 624 سن ایشان به هنگام ازدواج با پیامبر(ص) (9) سال بوده باشد، آنوقت در هنگام نزول سوره ی القمر عایشه می بایست صبیه (طفل) بوده باشد، نه یک جاریه ( دختر جوان؟!) که این هم مخالف با زمان نزول سوره ی القمر است!!
بنابراین سن حضرت عایشه به هنگام ازدواج 18-19 سال بوده است.

دلیل هفتم : از نظر لغت شناسی و ریشه یابی لغت در زبان عربی
بنا به نقل روایتی که در مَسند امام احمد بن حنبل (رح) آمده، بعد از وفات خدیجه (رض) که اولین همسر پیامبر(ص) بوده، خَولَه (رض) که دوست صمیمی خدیجه بوده از پیامبر خواسته تا دوباره همسری دیگر را انتخاب نمایند.
پیامبر ص هم در جواب ایشان فرموده : «کسی را در نظر دارید؟»
خَولَه(رض) گوید : دختر (باکره) باشد یا بیوه (ثیب)؟
پیامبر(ص) جواب می دهند : دختر (باکره).
خوله هم نام عایشه را می آورد.
کسانی که با لغت و اصطلاحات زبان عربی آشنایی دارند، خوب می دانند که کلمه ی(بکر) در زبان عربی برای دختری (9) ساله که هنوز به سن بلوغ نرسیده باشد بکار نمی رود.
کلمه ی (بکر) در زبان عربی برای دخترانی بکار می رود که ازدواج نکرده باشند و تجربه ی عمل جنسی و زناشویی را ندیده اند و به قولی دیگر «جاریه» جوان باشند. و کلمه ی (جاریه» هم به دختر جوانی گفته می شود که آمادگی ازدواج را دارد.
به همین خاطر به طور آشکار و یقین می توانیم بگوییم که : خوله خانم خوب می دانست که عایشه ی (جاریه) جوان وقت ازدواجش رسیده و او را برای پیامبر(ص) انتخاب کرده.
مسند امام احمد (رح) ج6ص 120 چاپ (دار احیاء التراث العربی).

ادامه دارد 

ترجمه و تنظیم : سلیمان صادقی
بوکان – مسجد الخلیل/ نوزدهم تیرماه سال 94 مطابق 17رمضان 1436 سالروز وفات ام المؤمنین عایشه(رضی الله عنها)

 

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا