اصول

عذاب قبر

سؤال: خداوند مى فرماید:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا)یعنى: (وای برماچه کسی مارا از آرامگاه مان برانگیخت؟)؛برخی از منکران دین جهت انکار عذاب قبر به این آیه استناد می کنند؛  و برخی از منکران قیامت به آیه:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا)یعنى: (وای برماچه کسی ماراازآرامگاه مان برانگیخت؟)استناد می نمایند و با این آیه عذاب قبر را انکار می کنند؛معنی این آیه چیست؟
شیخ:آیه مذکور یک بیان الهی در خصوص حال کافرانی است که برانگیخته شدن را انکار می کردند؛ لذا وقتی از قبرهای خویش برخیزند می گویند:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا)یعنی: (وای بر ما چه کسی مارا از آرامگاه مان برانگیخت؟)در پاسخ به کسانی که با استناد به این آیه می گویند: “پس مرده ها خواب بوده اند و عذاب نمی شدند”می گوییم:چنین برداشتی از آیه درست نیست؛ زیرا این مساله بطور واضح از قرآن ثابت می شود لذا انسان مؤمن هنگام استنباط از یک آیه بایستی همه آیات قرآنی وارد شده در آن موضوع را بررسی کند؛ خداوند متعال در یکی از آیات محکم قرآن در مورد فرعون می فرماید:( (النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَعَشِیًّا ۖ وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَهُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ)یعنى: (آتش دوزخ هر صبح و شام بر او عرضه می شود)-یعنی هر صبح و شام در دنیا- سپس می فرماید:(وروزی که قیامت برپامیشود-گفته میشود-فرعونیان رامشمول شدیدترین عذاب هاقراردهید)غافر/۴۶
لذا(دوعذاب رامطرح میکند)عذاب عرضه شده در صبحگاه و شامگاه دنیا وسپس ورودبه دوزخ:(وروزی که قیامت برپامیشود-گفته میشود-شدیدترین عذاب ها رامتوجه فرعونیان نمایید)غافر/۴۶
لذا در قرآن دلائلی بر اثبات عذاب قبر وجود دارد؛ بنابراین وقتی فردی با مواجه شدن با آیه مذکور گمان می کند که آیه بیانگرعدم عذاب قبر است در این صورت جهت برطرف نمودن این پندار نادرست،نیازمند بیان دلیل شرعی محکم در کنار آن می باشیم و دلایل شرعی در قرآن و سنت به منظور اثبات عذاب قبر قطعی هستند و هیچ مؤمنی در خصوص آن شک و تردید ندارد زیرا دلایل وارده در این خصوص به ثبوت قطعی رسیده اند بطوریکه این مطلب در قرآن کریم و براهین آن به تواتر وارد شده و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم بیانگر احادیث متعددی در خصوص عذاب قبر می باشد و به همین دلیل اهل علم اتفاق نظر دارند که در قبر هم عذاب وجود دارد و هم نعمت؛و عذابی که در قبر متوجه فرد می شود دو نوع است:عذاب پیوسته و عذاب گسسته؛
عذاب پیوسته عذابی است که شامل حال کافران می شود و عذاب گسسته یا عذابی که چه بسا قطع شود عذابی است که مؤمنان(گناهکار)مشمول آن خواهند گشت اما یکی از الطاف الهی بر مؤمنانی که در قبرهای شان مبتلا به عذاب می شوند این است که عذاب آنها در راستای پاک شدن گناهان شان می باشد یعنی:خداوند بواسطه عذاب قبر،گناهان مومنان را پاک می کند؛
حال پاسخ ما در خصوص ظاهر آیه مذکور که بیان می کند مردگان در قبرهای شان خوابیده اند چیست؟خداوند از زبان کفار می فرماید:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا)یعنی: (وای بر ما چه کسی ما را از آرامگاه مان برانگیخت؟)یس/۵٢پاسخ چیست؟
أهل علم در جواب این شبهه دودیدگاه ارائه داده اند:

دیدگاه اول این است که گفته اند:این سخن درفاصله بین دونفخه(یعنى: در فاصله دمیدن در بین شیپور نخست و دوم) رخ خواهد داد زیرا در نفخه نخست همه مردم خواهند مرد و هیچ جانداری بر روی زمین باقی نخواهد ماند و درنفخه دوم مردم پابرهنه و عریان و ختنه نشده از قبرهای شان برانگیخته خواهند شد که در فاصله بین این دو نفخه مردگان با عذاب مواجه نمی شوند و این همان خوابی است که دراین فاصله به مردگان دست خواهد داد و أهل کفر پس از برخاستن ازآن خواهندگفت:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا) یعنى: (وای برماچه کسی ماراازآرامگاه مان برانگیخت؟)یس/۵٢ واین همان مدتى است که عذاب از آنان برداشته می شود؛این دیدگاه نخست بودکه گروهی ازعلماءقائل به آنند.
دیدگاه دوم در شرح آیه مذکور که در واقعیت هم رخ مى دهد این است که:کفار با مشاهده صحنه هاى هولناک برانگیخته شدن و حشر و دشواری های روز محشر و بیم و هراس ایستادن در مقابل خداوند،همه سختی های عذاب سابق را فراموش مى کنند زیرا دشواری ها و وحشت های روز قیامت غیرقابل تصور است و در خیال نمی گنجد و قابل مقایسه با عذاب های متنوع دنیا و حتی زندگی برزخ نمی باشد و به همین دلیل هنگامی که غافلگیر می شوند می گویند:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا)یعنى: (وای برماچه کسی ماراازآرامگاه مان برانگیخت؟)و دیدگاه سومى نیز در شرح آیه مذکور ارائه شده است که گفته می شود:این آیه وضعیت موجود آنهارانفی نمیکند بطوریکه آنجا حقیقتا آرامگاه شان است و آنها در آنجا خوابیده اند اما خواب شان خوابى آمیخته با عذاب است ونه خوابی مسرت بخش ؛بطورمثال:من وشما می خوابیم و من به سبب خواب خوشی که دیده ام درکمال خوشحالی برمی خیزم امادیگری ونه شما به سبب کابوس ناخوشایندی که دیده است،پریشان حال از خواب بیدار می شود؛مگر باهم و در یک مکان و زمان نخوابیده بودند؟مگر هر دو خواب نبودند؟پس چه اتفاقاتی برای هریک ازآنها افتاد؟حال متفاوت هر یک از آنها نتیجه اتفاقاتی است که بر ارواح شان جریان یافته و نه بر بدن های شان؛ لذا آنچه که بر خفتگان قبور جاری می شود بر ارواح شان اتفاق می افتد و نمونه آن نیز در زندگی دنیوی هم قابل مشاهده است وعذاب وخوشی قبر نیز به همین منوال می باش و آنچه که خداوند می خواهد بر ارواح شان اتفاق می افتد و این منافاتی با خواب بودن آنان ندارد همانطور که خداوند مى فرماید:( یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا)یعنی: (واى برماچه کسی مارا از آرامگاه مان برانگیخت؟)یس/۵٢ و با این سه پاسخ،شبهه مذکور بر طرف می شود

 با صرف نظر از چنین اشتباهاتی که برخی از مردم در خصوص تعارض داشتن آیات الهی با یکدیگر مرتکب می شوند باید خاطر نشان سازم که گفتار خداوند ممکن نیست از هیچ سمت و سو و نظری دستخوش اشتباه گردد همانطور که خداوند می فرماید:( (لَا یَأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ ۖ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ) یعنى: (هیچ اشتباهی از هیچ سمتی متوجه قرآن نمی شود زیرا وحی ای از جانب پرودگار حکیم و ستوده شده است)فصلت/۴٢

به خاتمه آیه بنگرید و در دو”اسم”حکیم وحمید”که بیانگر کمال سنجیدگی این کتاب دقیق است تامل کنید ؛ زیرا”حکیم”به معنی ذات ماهر و خبره ای است که سخنش دستخوش ناهمانگی و تضاد نمی گردد؛ خداوند می فرماید:( الر ۚ کِتَابٌ أُحْکِمَتْ آیَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکِیمٍ خَبِیرٍ)یعنى: (الف،لام،راء؛(قرآن)کتابى است که آیات آن(توسط خداوند،)با دقت(و کمال سنجیدگی به نظم کشیده شده)و سپس آیاتش از جانب(همان پرودگار که ذاتی)حکیم و خبره می باشد شرح و توضیح داده شده است)هود/١
و در آیه پیش از آن با لفظ”حمید”یعنی: ستوده شده وارد شده است و کمال ستایش از آن اوست؛اگر کلامش بایکدیگر تعارض می داشت به سبب کدامین فضیلت بایستی مورد ستایش قرار می گرفت؟ بدین سبب ستایش می شود که امکان وجود تعارض در کلامش نیست و امکان ندارد که آیاتش همدیگر را نقض کنند اما به کسانى که آیات قرآن را در مواجهه یکدیگر قرارمی دهند می گوییم:شما کلام خداوند را نفهمیده اید؛ بلکه آیه ای را خواندید و از آیاتی غافل گشید لذا کسی که با یک چشم آیه ای را می نگرد هرگز با کسی که با دو چشم حقیقت جو و هدایت طلب همه آیات وارده در یک موضوع را می نگرد و یقین دارد که هیچ تعارض و تضادی در بین کلام خداوند و گفتار رسول الله صلى الله علیه وسلم وجود ندارد یکسان نخواهد بود

لذا به همه بی دینان و دروغ پردازان و کینه توزانی که سعی در باطل نشان دادن نصوص شرعی دارند می گویم: همان چیزی که به آن استناد می کنید خود دلیلی علیه شما است زیرا هر احدی که جهت اثبات امر  باطلی به آیه ای استناد نماید باید بداند که به موجب معجزه بودن قرآن،همان آیه ردی بر اقدام و پندار باطل او خواهد بود زیرا کلام خداوند یکپارچه دلیل و برهان است

ولی برادر،حال ما با آنها مانند این است که طلای ناب قالب ریزی شده ای را به شخصی عرضه می کنید و به اومی گویید: نظرتان در باره این گردنبد یا دستبند چیست؟ و  با وجود آنکه جنس آن طلای ناب است می گوید:نمی دانم شاید این نوعى زیور آلات،یا طلاى مصنوعی و یا مس باشد؛ بنابراین مشکل در طلا نیست بلکه مشکل در شخصى است که توان تشخیص جنس ناخالص و ناب را از یکدیگر ندارد.
مجری:خداوند خیرتان بدهد؛ مطلب بسیار زیبایی بود.
شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح
ترجمه:حامد مشکوه
١۴٣٧/٧/١٢ هجری قمری

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا